Wat schuilt er in de neus van gespeende biggen?

Afbeelding1A laat een dwarsdoorsnede van een gezonde neus zien, met het neustussenschot (Eng. ‘nasal septum’) en de neusschelpen (Eng. ‘scrolls’). Een gezonde neus heeft 4 neusschelpen die zorgen voor een groot contactoppervlak van het neusslijmvlies met de binnenkomende lucht. Dit zorgt ervoor dat de ingeademde lucht opgewarmd, bevochtigd en gezuiverd wordt. Stofdeeltjes en ziekteverwekkers plakken op het neusslijm en worden met het slijm naar de keel afgevoerd zodat ze niet in de longen terechtkomen.

Bij sectie kan een neusdoorsnede je veel vertellen over gezondheid van de luchtwegen. Bij ‘slechte’ biggen zijn er vaak duidelijke afwijkingen te zien. Het loont dus de moeite om de neus door te zagen en de dwarsdoorsnede te bekijken. In de Europese Farmacopee (een officieel uitgegeven handboek met voorschriften) staat een scoresysteem beschreven om de ernst en de uitgebreidheid van de letsels aan te duiden met een score tussen 0 en 18. Hoe hoger de score, hoe groter de letsels. Afbeelding 1B laat zien hoe deze neusletselscore is opgebouwd.

Hoe vaak komen neusletsels voor bij gespeende biggen in Nederland?

Daar zijn relatief weinig gegevens over. Bij sectie wordt niet altijd een dwarsdoorsnede van de neus gemaakt. Bij een verdenking van Streptococcus suis wordt bijvoorbeeld een overlangse doorsnede van de kop gemaakt om de hersenen te bekijken en een monster te nemen voor bacteriologisch onderzoek..

In 2023 heeft Royal GD in samenwerking met HIPRA onderzoek gedaan naar het voorkomen van Bordetella bronchiseptica bij gespeende biggen, zowel bij biggen die voor sectie werden ingestuurd vanwege luchtwegklachten op het varkensbedrijf, alsook bij biggen die om andere redenen werden onderzocht. In aanvulling op het standaard pathologisch onderzoek werd er bij ieder dier een foto gemaakt van de neusdoorsnede om een score te geven aan de neusschelpen en het neusseptum. De analyse van deze beelden gebeurde met de AI Diagnos tool van HIPRA.

Bij onderzoek van zesenvijftig biggen tussen vier en twaalf weken oud, bleek dat iets meer dan de helft van de biggen (52%) een neusletselscore van 5/18 of hoger had, hetgeen een matige tot ernstige aantasting betekent! Slechts 6 biggen hadden een score 0/18, oftewel een neus waar niets op aan te merken was. Bij 27 biggen was er sprake van milde aantasting, 19 biggen vertoonde een matige aantasting en 10 biggen vertoonde ernstige letsels.

Het bacteriologisch onderzoek toonde aan dat 33% van de neusswabs positief waren voor B. bronchiseptica en 62% voor P. multocida (alle P. multocida stammen bleken DNT negatief). Bij biggen waar één of beide bacteriën werden aangetoond, was de gemiddelde neusletselscore 5.7, tegenover 3.4 bij biggen waar deze bacteriën niet aangetoond werden (numeriek verschil, niet significant bij statistisch onderzoek). We kunnen hierbij geen uitspraak doen over oorzaak en gevolg omdat biggen op één moment bekeken werden en niet doorheen de tijd werden opgevolgd.

Aan de hand van microscopisch onderzoek werd vastgesteld dat álle biggen microscopische ontstekingsletsels van het neusslijmvlies vertoonden, ongeacht of ze ingestuurd waren voor luchtwegklachten of omwille van andere redenen, en al dan niet in aanwezigheid van een ziekteverwekker. Het type ontstekingscellen duidden op chronische irritatie van het neusslijmvlies. Dit heeft vaak een niet-infectieuze oorzaak, zoals organisch stof of een hoog ammoniakgehalte in de stallucht. Frisse en schone lucht is van cruciaal belang voor een goede gezondheid. Realiseer u dat als u een scherpe of bedompte lucht ruikt bij de controleronde, de biggen deze lucht 24 uur per dag inademen!

Wilt u meer lezen over het onderzoek naar Bordetella bij gespeende biggen? Lees dan het kennisartikel “Wat schuilt er in de neus van uw biggen?”

Voor meer informatie hierover kunt u contact opnemen met uw dierenarts of met één onze specialisten: Josine Beek +31 6 8299 1395 of Eric van Esch +31 6 1431 0007.