Oostenrijk wil eigen milieuminister voor het gerecht dagen na steun voor Europese Natuurherstelwet. Maar die wet is nu wel aangenomen.
Namens Nederland stemde minister Van der Wal tegen de wet. ook Hongarije, Polen, Italië en Zweden stemden tegen, en lange tijd leek het erop dat Oostenrijk en België zich zouden onthouden van stemming. Daardoor zou er geen meerderheid voor de wet zijn; om een wet aangenomen te krijgen moeten minstens 55 procent van de Europese lidstaten voorstemmen, en die lidstaten moeten minstens 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen.
Zondag maakte de Oostenrijkse milieuminister Leonore Gewessler bekend om de wet toch te steunen. Daarmee zou de benodigde meerderheid net gehaald worden. Bij de stemming vanochtend kwamen geen nieuwe verrassingen naar voren, en werd de natuurherstelwet inderdaad aangenomen.
Minister Van der Wal is lange tijd kritisch op de wet geweest, die volgens haar Nederland weer op slot zou zetten. Ze heeft het voor elkaar gekregen dat de Europese Commissie de wet op belangrijke punten wijzigde en daarmee tegemoet kwam aan de Nederlandse eisen. Zo is de resultaatverplichting bijvoorbeeld uit de wet gehaald. Toch stemde de minister, volgens de wens van de Tweede Kamer, tegen de wet. Maar ondanks deze tegenstem is de wet toch aangenomen.
Maatregelen
Nu moeten lidstaten maatregelen nemen om de natuur te herstellen. En dat gaat volgens heel specifieke waarden - de wet definieert bijvoorbeeld met welk percentage het aantal bestuivende insecten en het aantal weidevogels moet toenmen, en hoeveel groen er in een stad moet staan.
Landen moeten voor 2030 herstelmaatregelen nemen voor minstens 30 procent van de natuur die in slechte staat is. Dat gaat dan niet enkel over Natura2000-gebieden, maar ook over 'gewone' natuurgebieden die niet onder Natura 2000 vallen. In 2040 moet dat 60 procent zijn, en in 2050 90%.
Zorg en verontwaardiging
LTO is bezorgd en verontwaardigd dat de Natuurherstelwet is aangenomen. In een persbericht verklaart de landbouworganisatie om voor natuurherstel te zijn, maar niet op de manier die de lidstaten met de zojuist aangenomen wet kiezen. "Dit leidt tot vergaande juridificering van de opgaven, die ons platteland nog verder onder druk zet", stelt ze. „Het huidige voorstel schiet haar doel daarmee voorbij." Volgens LTO is de nieuwe wet niet te verenigen met de bestaande doelen voor de verduurzaming van de landbouw en met de noodzaak voor perspectief voor boeren en tuinders. De organisatie roept het nieuwe kabinet op om de wet op een realistische manier uit te voeren en juridische implicaties te voorkomen.
Van der Wal verrast door steun voor de wet
Minister Van der Wal heeft in een reactie laten weten verrast te zijn door de plotselinge draai van Oostenrijk, waardoor er een meerderheid voor de wet was. „Tot zondag 16 juni waren bij ons geen signalen bekend dat er een gekwalificeerde meerderheid zou worden behaald", schrijft ze. „Eerder waren er signalen dat de blokkerende minderheid groter zou worden, doordat enkele lidstaten zich alsnog tegen een voorlopig akkoord zouden keren." Ze wijst erop dat Nederland heeft tegengestemd, vanwege de zorgen die er in de Tweede Kamer en het kabinet leven over de natuurherstelwet. Wel is die wet flink afgezwakt, zegt ze. Het verslechteringsverbod is afgezwakt van een resultaats- naar een inspanningsverplichting, de eisen voor vernatting van veengronden zijn flexibeler geworden, en wordt bij verschillende doelen meer rekening gehouden met nationale omstandigheden.
Nu de wet is aangenomen, schrijft de minister, zal die twintig dagen na publicatie in werking treden. Dat betekent dat Nederland binnen twee jaar een nationaal natuurherstelplan zal moeten indienen bij de Europese Commissie.
„De uitvoering van de Natuurherstelverordening zal implicaties hebben voor beleid en elke lidstaat zal belangrijke keuzes moeten maken", schrijft Van der Wal. „Gelet op mijn demissionaire status laat ik keuzes hierover aan het volgend kabinet."
UPDATE: Oostenrijk wil stem terugtrekken
Oostenrijk's bondskanselier Karl Nehammer wil naar de Europese rechter stappen om de stem van zijn milieuminister nietig te laten verklaren. De deelstaten van het land steunden de Natuurherstelwet niet, en daarom wilde het land zich onthouden van stemming. Milieuminister Leonore Gewessler, van de Oostenrijke Groenen, stemde op het laatste moment echter toch voor de wet. Voor de stemming verklaarde ze dat ze zou stemmen met de toekomst van Europa in gedachten. „Ik weet dat ik hierover in Oostenrijk tegenstand kan verwachten," vertelde ze tegen journalisten, „maar ik ben ervan overtuigd dat dit de tijd is om deze wet aan te nemen."
Volgens Nehammer heeft Gewessler niet volgens de grondwet gehandeld. „En de grondwet geldt voor iedereen, ook voor klimaatbeschermers." Hij kondigde aan dat Oostenrijk een verzoek tot nietigverklaring zal indienen bij het Europees Hof van Justitie. Ook dient zijn partij, de conservatieve ÖVP, een aanklacht voor machtsmisbruik van de milieuminister in bij de Oostenrijkse rechter. Gewessler zegt die zaken met vertrouwen tegemoet te zien, en dat zij volgens het Oostenrijkse recht heeft gehandeld.
De huidige voorzitter van de Raad van Milieuministers, Alain Maron van de Belgische groene partij Ecolo, stelde in een reactie dat juridisch het enige wat telt de Oostenrijkse stem tijdens de ministerraad is. „We hebben nog eens gecheckt of het wettelijk is om vandaag te stemmen, en juridisch is er niets aan de hand", vertelde hij aan de Belgische pers. „De minister kan rond de vergadertafel haar fiat geven. Voor de rest is dit een intern Oostenrijks dispuut."
