Kwaliteitsbiggen spenen? Pak deze uitdagingen aan!

Goede ijzervoorziening als basis

Al vrij snel na de geboorte worden biggen geconfronteerd met bloedarmoede door ijzertekort. Dit leidt tot groeiachterstand, een verminderde werking van het immuunsysteem en verhoogde sterfte. Om de ijzertekorten aan te vullen en bloedarmoede te voorkomen, krijgen biggen tijdens de eerste levensdagen standaard een ijzerinjectie. Het effect van deze ijzerinjectie wordt zelden gecontroleerd. Toch blijkt uit metingen dat biggen, ondanks de ijzerinjectie, nog kunnen leiden aan subklinische of zelfs klinische bloedarmoede. Zo is bij controles op 21 Nederlandse varkensbedrijven gebleken dat 9,7% van de gecontroleerde biggen leden aan klinische bloedarmoede. Daarnaast was de ijzervoorziening suboptimaal bij 40% van de biggen. (1) Bij twijfel is het daarom aan te raden om het effect van de ijzerinjectie te controleren. Deze controle kan snel en eenvoudig uitgevoerd worden door gebruik te maken van een draagbaar HemoCue^â toestel. Dit toestel meet het hemoglobinegehalte in het bloed van biggen. Voor de meting is slechts één druppel bloed nodig, die men door het aanprikken van een bloedvat in het oor van de big kan verkrijgen.

Wordt bij een controle vastgesteld dat de ijzerinjectie niet het beoogde resultaat heeft, dan moet de oorzaak opgespoord worden. Verschillende factoren kunnen het effect van de ijzerinjectie beïnvloeden, waaronder: de leeftijd waarop de biggen behandeld worden, de toegediende dosis, onnauwkeurige toediening en verliezen door terugvloei, slecht functionerende spuiten, de groeisnelheid van de biggen, het gebruikte ijzerpreparaat, bloedverlies bij de biggen door bijv. navelbloeden, …

Vermoed u dat de ijzervoorziening op uw bedrijf beter kan? Vraag dan een controle aan uw dierenarts.

Darmproblemen in eerste levensweek preventief aanpakken

Tijdens de eerste levensdagen zijn biggen bijzonder gevoelig voor diarree. Bij de geboorte komen de biggen vanuit de beschermde, steriele omgeving van de baarmoeder van de zeug terecht in de kraamstal, waar ze in contact komen met potentieel ziekteverwekkende kiemen. Omdat de biggen bij de geboorte nog niet beschikken over een eigen ontwikkeld immuunsysteem, moeten ze tijdens de eerste levensdagen beroep doen op de afweerstoffen die ze via de biest van de zeug krijgen. Voldoende opname van hoogkwalitatieve biest die voldoende afweerstoffen bevat is dus cruciaal om biggen te beschermen tegen geboortediarree. Om de biestkwaliteit van de zeugen te verbeteren kan men de zeugen vaccineren tegen de verschillende ziekteverwekkers die betrokken zijn bij geboortediarree. Er zijn heel wat zeugenvaccins tegen geboortediarree beschikbaar. Deze vaccins hebben vaak een verschillende samenstelling en beschermen dus tegen verschillende ziekteverwekkers. Let erop dat u kiest voor een zeugenvaccin dat bescherming biedt tegen deze kiemen die relevant zijn voor uw bedrijf. Zo worden heel wat zeugen gevaccineerd met een vaccin dat de biggen beschermt tegen Escherichia coli en Clostridium perfringens type C, twee belangrijke bacteriën die betrokken zijn bij geboortediarree. Een derde bacteriële ziekteverwekker wordt daarbij vaak over het hoofd gezien, met name Clostridium perfringens type A. Dat Clostridium perfringens type A vaak aangetroffen wordt bij gevallen van geboortediarree blijkt uit een recente publicatie (2), waarbij de aanwezige ziekteverwekkers werden geïdentificeerd in mestmonsters van 78 cases van geboortediarree in Nederlandse zeugenbedrijven. Clostridium perfringens type A was daarbij de vaakst aangetroffen bacteriële ziekteverwekker en werd aangetoond in 66/78 of 85% van de cases.

Darmschade door coccidiose vermijden

Waar geboortediarree vooral biggen in de eerste levensweek treft, komt coccidiose vooral voor tijdens de tweede en derde levensweek. Een infectie met de darmparasiet Cystoisospora suis kan aanleiding geven tot diarree, maar kan ook darmschade veroorzaken zonder dat er diarree optreedt. Studies hebben aangetoond dat coccidiose infecties een impact hebben op de groei en homogeniteit van de biggen en op de samenstelling van de darmflora. (2) Coccidiose infecties tasten het darmslijmvlies aan. Hierdoor is de natuurlijke darmbarrière aangetast en krijgen andere potentiële ziekteverwekkers, zowel voor als na het spenen, meer kans om darmproblemen te veroorzaken.

Coccidiose kan preventief aangepakt worden door het toedienen van een middel dat de actieve stof Toltrazuril bevat. Daarbij heeft men de keuze tussen een oraal preparaat dat via de bek wordt toegediend of een injecteerbaar combinatiepreparaat ijzer/toltrazuril dat biggen zowel beschermt tegen bloedarmoede door ijzertekort als tegen coccidiose.

Conclusie

Het proactief aanpakken van bloedarmoede en darmproblemen tijdens de eerste levensweken zorgt ervoor dat biggen tijdens de eerste levensweken een optimale groei hebben. Biggen die bij het spenen gezond zijn en een goed speengewicht behalen, zullen hun groeipotentieel ook na het spenen ten volle kunnen benutten en zullen als vleesvarken de beste prestaties neerzetten.

Meer lezen

• Meer lezen over bloedarmoede door ijzertekort?

Lees de tips om meer uit de ijzerinjectie te halen
Lees meer over de impact van bloedarmoede

• Meer lezen over geboortediarree?

Lees meer over de oorzaken van geboortediarree
Lees meer over de risicofactoren voor geboortediarree

• Meer lezen over coccidiose?

Lees meer over de diagnose van coccidiose
Lees meer over de impact van coccidiose op de darmflora

Bronnen

1. Kars-Hendriksen et al. (2021). Field evaluation of haemoglobin (Hb) level and in uence of application method on Hb status in piglets at weaning on Dutch farms. In Abstract Book of the 12^th ESPHM Symposium.
2. Cornelis et al. (2024). Neonatal diarrhea - results of diagnostics performed on Dutch commercial farms over a long period of time. In Abstract Book of 15th ESPHM Symposium and 27th IPVS Congres, Leipzig.
3. Shrestha et al. Shifts in the fecal microbial community of Cystoisospora suis infected piglets in response to toltrazuril. Front. Microbiol. 11:983. doi: 10.3389/fmicb.2020.00983