Varkensgriep en mensengriep, hoe zit dat nu?
Kan het griepvirus van varken naar mens en van mens naar varken?
Varkensgriep kan overgedragen worden van varkens naar mensen, het is een zogenaamde zoönose. Een zoönose is een ziekte waarvan de ziekteverwekker kan worden overgedragen van dier naar mensen. Omgekeerd kunnen ook menselijke grieovirussen naar het varken overgedragen worden. Het is is belangrijk zich hiervan bewust te zijn en de nodige voorzorgsmaatregelen te treffen.
Welke mensen lopen het grootste risico op varkensgriep?
Mensen die in contact komen met varkens lopen het grootste risico op een besmetting met varkensgriep. Denk hierbij onder andere aan varkenshouders, medewerkers van varkensbedrijven of slachthuizen en dierenartsen.
Griepvirussen worden overgedragen door contact met speeksel en neusvocht van individuen die het griepvirus uitscheiden. Dit kan door direct contact maar ook door indirect contact met besmette voorwerpen via bijvoorbeeld de handen. Ingangspoorten van het virus zijn de gezichtsslijmvliezen (ogen, neus en mond). Het virus kan ook overgedragen worden via de lucht.
Aangezien griepvirussen vrijwel alleen in de luchtwegen van varkens worden aangetroffen en niet in hun vlees, worden mensen niet ziek door het eten van varkensvlees.
Wat gebeurt er als een mens met varkensgriep besmet wordt?
De symptomen na infectie van een mens met varkensgriep lijken op die van een infectie met een griepvirus van menselijke oorsprong. Over het algemeen zijn de klachten mild met koorts, verkoudheid, keelpijn, hoesten, hoofdpijn en spierpijn. Soms kunnen de klachten ernstiger verlopen met bijvoorbeeld een longontsteking.
De meeste gevallen waarbij een varken een mens besmet zijn doodlopende gebeurtenissen. Dit wil zeggen dat de persoon die met varkensgriep besmet is geraakt, verder geen andere mensen met het virus besmet. Een bekende uitzondering echter is de Mexicaanse griep die in 2009 zorgde voor een wereldwijde griepuitbraak (“pandemie”) bij de mens. Deze pandemie werd veroorzaakt door het H1N1pdm09-griepvirus. Dit virus bevatte genetisch materiaal van griepvirussen van varkens, vogels en mensen, in een combinatie die nergens ter wereld eerder was gerapporteerd. Men gaat ervan uit dat dit griepvirus in een varken is ontstaan en op de mens is overgedragen, waarna het zich daarna snel en wereldwijd, eerst onder mensen verspreid heeft. Nadien werd dit virus ook meer en meer teruggevonden bij varkens.
Kan het varken een rol spelen bij het ontstaan van nieuwe pandemieën?
Varkens zijn gevoelig voor infecties met Influenza A virussen van varkens maar ook van mensen en vogels. Daarom wordt het varken ook wel eens een “mengvat” voor griepvirussen genoemd. Als een varken gelijktijdig met 2 of meer griepvirussen van verschillende oorsprong (varken, mens, vogels) besmet raakt, kan er door de uitwisseling van genetisch materiaal tussen deze virussen een nieuw virus ontstaan. Afhankelijk van de eigenschappen van deze zogenaamde “reassortant” kan dit nieuwe griepvirus aanleiding geven tot meer klinische symptomen bij de varkens zelf en/of kan de kans op overdracht naar de mens toenemen. Hoewel de kans klein is dat er een reassortant ontstaat die gemakkelijk van het varken naar de mens overgedragen kan worden en die zich vervolgens snel onder mensen verspreidt, zouden de gevolgen groot kunnen zijn, omdat op deze manier een nieuwe pandemie kan ontstaan.
Het varken als 'Mengvat" voor nieuwe griepvirussen
Hoe kan je een mens-varken en varken-mens besmetting voorkomen?
Er zijn een aantal voorzorgsmaatregelen die de kans op besmetting met griep van mens-varken en varken-mens kunnen verkleinen. Denk daarbij aan volgende maatregelen:
-
Informeer bedrijfsmedewerkers over de risico's van griep en de manieren waarop ze zich kunnen beschermen.
-
Beperk de toegang tot het varkensbedrijf. Verleen bezoekers enkel toegang tot de stallen wanneer dit strikt noodzakelijk is.
-
Niet eten, drinken of roken in de nabijheid van varkens.
-
Draag beschermende kledij als je in contact komt met varkens (overall, laarzen, handschoenen).
-
Was de handen voor en na contact met varkens en na het uittrekken van de beschermende kledij.
-
Was en desinfecteer de laarzen bij het betreden en verlaten van de stallen.
-
Jaarlijkse griepvaccinatie voor mensen die regelmatig in contact komen met varkens is verstandig. Dit is ook opgenomen in de adviezen van de Nederlandse gezondsheidsraad voor influenza vaccinatie. (1)
-
Personen met griepsymptomen mogen geen contact hebben met varkens. Als de toegang tot de stal toch noodzakelijk is, draag dan een FFP2 mondmasker.
-
Draag een FFP2 mondmasker en een veiligheidsbril bij het betreden van een stal met varkens die griepachtige symptomen hebben.
Conclusie
Zowel mensen als varkens zijn gevoelig voor infecties met Influenza A virussen en het virus kan overgedragen worden van mensen naar varkens en omgekeerd.
Het is belangrijk zich hiervan bewust te zijn en de nodige voorzorgsmaatregelen te treffen om de overdracht van griepinfectie van mensen naar varkens en van varkens naar mensen te beperken.