Opinie: Nieuwe NGO’s voor verbeteren bestuurscultuur

Het aantal NGO’s - vaak aangeduid als goededoelenorganisaties - nam in de afgelopen decennia flink toe. Nederland telt momenteel 95 particuliere natuur- en milieuorganisaties en tientallen organisaties die zich richten op dierenwelzijn.

De hoeveelheid geld die omgaat in de NGO-sector groeide navenant. De Radboud Universiteit onderzocht in 2020 waar dat geld vandaankomt. Ongeveer een derde komt van de overheid, een kwart van nationale loterijen, zoals de Postcodeloterij. De rest is eigen fondsenwerving.

Subsidies

Het huidige kabinet wil flink snoeien in de subsidies voor NGO’s: 1,4 miljard euro moet worden teruggebracht naar 0,4 miljard. Dit is terecht. Organisaties die hun pijlen alsmaar richten op onze boeren en tuinders, of andere bevolkingsgroepen, moeten eens kritisch onder de loep genomen worden. Wat is hun toegevoegde waarde?

Met enkele NGO’s onderhouden we goede banden. Dat zijn de NGO’s die een open debat voeren en er een waardevolle bijdrage aan leveren, zoals de Dierenbescherming. Zij verdiepen zich in onze sectoren, in hoe de markt werkt, en wat er nodig is voor het bereiken van doelen. Zij delen ons standpunt dat je samenwerkt binnen de democratie.

Krediet

Vooral de natuur- en milieuorganisaties verspelen de laatste jaren hun krediet. Nederland moet zich schikken naar hun torenhoge eisen, en rap een beetje, want de natuur valt om. Hun inzet is te vaak gericht op polariseren en ontregelen. Afgelopen jaar lieten wij opnieuw onderzoeken hoeveel steun NGO’s krijgen van de Nederlandse bevolking. Greenpeace kreeg in 2021 nog de steun van 18 procent van de Nederlanders, in 2024 is dat nog maar 7 procent. Natuurmonumenten zakte in die periode van 20 naar 11 procent, Natuur & Milieu van 10 naar 3 procent en Milieudefensie van 7 naar 3 procent. De sympathie voor natuur- en milieuorganisaties is in drie jaar tijd gehalveerd.

De grote dierenorganisaties krijgen gemiddeld evenveel steun als drie jaar geleden. De Dierenbescherming en het Wereld Natuurfonds zijn hiervan de belangrijkste. Dit is anders voor activistische clubs als Animal Rights, Dier & Recht en Varkens in Nood. Die clubs hebben weinig steun onder de Nederlandse bevolking.

Mijn hoop gaat dus over ‘weg uit het gepolariseerd debat’

Op een aantal belangrijke landbouwdossiers is het debat helaas sterk gepolariseerd. Een open discussie met respect voor elkaar, (b)lijkt niet meer mogelijk. De stem van direct belanghebbenden wordt nauwelijks gehoord of afgewogen tegen die van de schreeuwende NGO’s. Critici worden gekleineerd, gecanceld en vinden haatberichten in hun mail. Dat gebeurt in het debat over het eten van vlees, dierenwelzijn, natuur en milieu. Het gaat helaas niet meer om de inhoud, het gaat niet meer om luisteren naar elkaars argumenten en het nemen van democratische besluiten. Het gaat slechts om het opeisen van het eigen gelijk, desnoods met acties en via de rechter. Veruit het grootste deel van de Nederlandse bevolking steunt de betreffende NGO’s niet (meer).

2025

Onze ondernemers snakken naar een nieuwe bestuurscultuur. Het weghalen van subsidies bij NGO’s die polariseren, is een goede eerste stap. Daar hoort wat mij betreft een tweede stap bij: investeren in NGO’s die de nieuwe bestuurscultuur gaan bevorderen. Het zou goed zijn als er een subsidieregeling komt voor NGO’s die zich inzetten voor een maatschappelijk debat op basis van normen en waarden. Dergelijke NGO’s zouden wij omarmen. Helaas zijn ze er op dit moment niet, want met een dergelijke doelstelling is er (nog) geen subsidie of fonds voor ze.

Het zou mooi zijn als er dergelijke NGO’s komen. Ik ben benieuwd of Nederland daar net zo over denkt. Dat antwoord hoop ik in het nieuwe jaar te kunnen geven.

In 2025 hopen wij vanuit Nederland Vleesland weer een opinie-onderzoek te laten uitvoeren. Dit keer naar de waardering voor NGO’s. Een onafhankelijk bureau gaat hiervoor een grote groep mensen bevragen. De onderzoekers willen vast ook aan de Nederlandse bevolking vragen wat ze van nieuwe NGO’s vinden, die de nieuwe bestuurscultuur willen bevorderen, en hoeveel subsidie (belastinggeld) ze daarvoor over hebben. Ik schat in dat dit wel eens om een flink bedrag kan gaan. Daar hoop ik op.