Column: Steeds grotere nationale koppen op EU-beleid

Laten we beginnen bij het mestbeleid, met een goede waterkwaliteit als doel. Europa eist een goede ecologische waterkwaliteit. Wat dit concreet betekent, bepalen lidstaten zelf. En daar begint het Nederlandse optoppen van de Europese eisen. De waterkwaliteit in het veld verbetert gestaag. Het water wordt steeds schoner, maar op papier is het haast vuiler dan ooit. Dat komt doordat de eisen die Nederland stelt, voortdurend worden gewijzigd.

Het hoeft niet van Brussel

In tegenstelling tot wat Europa vraagt, hanteert Nederland de strenge nutriënteneisen van de Kaderrichtlijn Water óók voor boerensloten. Duitsland en België kiezen daar, in tegenstelling tot Nederland, niet voor. Want dit hoeft niet van Brussel.

Oók kiest Nederland voor strengere stikstofnormen voor oppervlaktewater dan België en Duitsland. Water dat in onze buurlanden voldoet, is opeens vervuild als het Nederland binnenkomt. De Nederlandse eisen voor een ‘goede ecologische waterkwaliteit’ liggen hoger dan in onze buurlanden. Zie, hier hebben we een paar nationale koppen te pakken.

Nederland kiest voor strengere stikstofnormen voor oppervlaktewater dan België en Duitsland

Dan het stikstofbeleid, waar een ‘vogelpoepje’ aan stikstof het ganse land op slot blijft zetten. Niet omdat dit moet van Brussel, maar omdat Nederland hier zelf voor heeft gekozen. Het Nederlandse rekenmodel bepaalt dat een vogelpoepje niet kan. Voortdurend wordt het rekenmodel strenger gemaakt (bijvoorbeeld door de kritische depositiewaarden lager af te stellen), waardoor de natuur op papier verslechtert en de doelen nooit zullen worden gehaald.

Ondertussen is er in het veld geregeld sprake van een stabiele situatie of verbetering. Daarnaast krimpt de veestapel en wordt er geïnvesteerd in emissiereductie. De dalende lijn is ingezet! Echter, een steeds strenger rekenmodel betekent ook een steeds grotere nationale kop.

Een steeds strenger rekenmodel betekent een steeds grotere nationale kop

Die nationale koppen zien we ook bij de wijze waarop boeren dieren móeten houden. Er zijn Europese regels voor diervervoer, maar Nederland stelt extra eisen. Varkens met een kleine beperking mogen overal in Europa gewoon worden vervoerd, behalve in Nederland. Bij ons moeten ze in een apart vak in de wagen worden vervoerd en worden ze aangemerkt als ‘oranje’.

Ook de veeprikker is hier binnenkort niet meer toegestaan. Voor dit instrument gelden strikte gebruiksvoorschriften en wordt al een verlaagd voltage gebruikt in Nederland. In plaats van wetsovertreders flink aan te pakken, kiest het kabinet liever voor het optoppen van regels voor Nederlandse welwillende boeren.

Laten we het nog niet hebben over de nationale kop rondom een verbod op transport van varkens bij 30 graden of hoger, terwijl we zelf als sector een goed werkend sectorplan hebben bij 27 graden! Ook het in toom houden van wilde zwijnenpopulaties buiten aangewezen gebieden, om het risico op varkenspest en floraschade te verkleinen, stuit in Nederland op strengere regels. Waar drijfjacht (de enige goede jacht methode voor wilde zwijnen) in het buitenland is toegestaan, is dat hier niet het geval.

Er is zelden sprake van ‘nationale koppen’ op Europees beleid

Het huidige kabinet stelt paal en perk aan nationale koppen op Europees beleid. Tenminste, dat staat in het regeerakkoord. Dat is mooi, zou je denken. Echter, volgens het ANP is er zelden sprake van ‘nationale koppen’ op Europees beleid. Dat zou blijken uit een vertrouwelijk rapport van ambtenaren voor Kamerleden. Hier valt volgens de ambtenaren dan ook weinig te halen voor het kabinet. Deze ambtenaren trekken een volkomen verkeerde conclusie.

Die koppen zitten inderdaad minder in de wetteksten, maar des te meer in de rekenmodellen, handhavingsprotocollen en de wijze van beoordeling. Die bevatten opgetopte normen die verder gaan dan wat Europa vraagt. Via deze route worden er op geraffineerde wijze steeds grotere nationale koppen op het Europese beleid gezet.