Minister Wiersma gaat actieplan varkenspest dit jaar nog afronden

Onderdeel van het opstellen van het actieplan was een zogenaamde ‘walkthrough’ eind vorig jaar, waarin de minister samen met de gedeputeerden van de provincies Limburg, Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel stapsgewijs een uitbraakscenario van AVP in wilde zwijnen heeft doorlopen om inzicht te krijgen in de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen. Er volgt nog een interactieve crisisoefening waar crisisteams onder tijdsdruk oefenen met het nemen van besluiten. Deze vindt plaats in de eerste helft van 2025, zo stelt de minister in haar brief.

Menselijke activiteit

Ze schrijft verder dat de meest voor het hand liggende risico voor een uitbraak in Nederland de route via mensen en besmette varkensproducten is. ‘Onderzoekers van Wageningen Bioveterinary research hebben eerder onderzoek gedaan naar mogelijke introductieroutes van AVP naar Nederland. Zij hebben verschillende introductieroutes geïdentificeerd. Zij kwamen tot de conclusie dat als AVP in Nederland wordt geïntroduceerd, dit het meest waarschijnlijk gebeurt via meegebrachte met AVP-virus besmette varkensproducten (of besmette materialen) die worden achtergelaten bij gehouden varkens of op plaatsen waar wilde zwijnen kunnen komen (zoals natuurgebieden, wegen en parkeerplaatsen in de buurt hiervan) of niet afdoende gereinigde en ontsmette veetransportwagens die terugkeren uit besmette regio’s.’

Wilde zwijnen

Wilde zwijnen vormen een gering risico, maar als er eenmaal een uitbraak in Nederland is, vormen wilde zwijnen wel een risico voor verdere besmetting. De provincies hebben volgens de minister daarom in kaart gebracht waar populaties wilde zwijnen zich voordoen. De monitoring en het beheer van aantallen wilde zwijnen is de verantwoordelijkheid van de provincies zelf. Dit beleid staat omschreven in de provinciale Faunabeheerplannen.

Draaiboek

Wiersma: ‘Op het moment dat een wild zwijn met Afrikaanse varkenspest in Nederland wordt geconstateerd wordt het draaiboek voor deze virusziekte gevolgd.’

Het draaiboek is een handleiding waarin wordt beschreven welke maatregelen in de ingestelde gebieden door de overheid kunnen worden opgelegd. De meeste maatregelen staan ook in de Europese regelgeving. Bij een besmetting onder wilde zwijnen moet de populatie wilde zwijnen worden gemonitord en zullen noodzakelijke maatregelen ter preventie en bestrijding van de ziekte moeten worden getroffen.

Vaststellen besmettingszone

Éen verplichte en noodzakelijke maatregel is het vaststellen een ‘besmette zone’. Hoe groot die zone moet worden, is afhankelijk van lokale eigenschappen zoals de grootte van het leefgebied van de besmette populatie wilde zwijnen. De Europese Commissie adviseert hierin een minimale grootte van 10 bij 10 kilometer te hanteren rondom het eerste besmette karkas, zo schrijft Wiersma.

In de besmettingszone geldt direct een verbod op de verplaatsingen van varkens, wilde zwijnen en varkens- en wilde zwijnproducten. Er zullen ook strikte hygiëne- en monitoringsmaatregelen gelden voor alle varkenshouderijen in deze zone en kadavers van wilde zwijnen moeten in deze zone worden opgespoord, getest op het virus en worden verwijderd of verwerkt. Tevens is een lidstaat in de Europese Unie verplicht aanvullende bioveiligheidsmaatregelen te treffen om te voorkomen dat het virus in wilde zwijnen zich verder verspreid.

Afrastering en afschot zwijnen

Omdat verschillende regio’s in Nederland een grote dichtheid van varkens en varkenshouderijbedrijven hebben, kunnen van toepassing zijnde maatregelen, beschreven in de Europese richtlijnen voor Afrikaanse varkenspest en die gangbaar zijn in andere Europese lidstaten, ook in Nederland worden overwogen. Zoals het afrasteren van de besmettingszone, het instellen van toegangsbeperkingen, beperken van oogst- en bosbeheeractiviteiten en een jachtverbod. Ook het intensiveren van het beheer van wilde zwijnen kan dan nodig zijn.