Wat zijn de verschillen tussen subklinische, acute en chronische PIA? En nog vijf vragen over PIA.

PIA, wat is dat ook alweer?

PIA is een afkorting van Porcine Intestinale Adenomatose, ook wel bekend als Ileïtis. PIA wordt veroorzaakt door de bacterie Lawsonia intracellularis. Afhankelijk van de leeftijd bij infectie, de infectiedosis en de omgevingsfactoren kan een klinische of subklinische Ileitis ontstaan. Twee uitingsvormen:

• acute vorm met plotseling dode dieren, en
• chronische vorm met diarree.

De subklinische vorm komt het meest voor en uit zich zonder duidelijke symptomen, maar wel met als gevolg vooral tegenvallende resultaten.

Gevolgen

Wanneer sprake is van onbalans in de darmflora kunnen allerlei ziektekiemen hun kans grijpen. Dat kan leiden tot bijvoorbeeld PIA of een E. coli infectie. Bij PIA raakt het tweede deel van de dunne darm (en soms ook het begin van de dikke darm) ontstoken. Door die beschadigde darmwand kan het voer minder goed worden opgenomen door het varken, waardoor zieke varkens minder groeien. Ze scheiden daarbij grote hoeveelheden bacteriën uit via de mest. Op die manier kan de besmetting zich verder verspreiden.

De mate van besmetting kan per bedrijf, per afdeling en zelfs per hok verschillen. Evenals de ernst waarin de aandoening zich manifesteert, kan variëren: van milde, nauwelijks waarneembare (subklinische) verschijnselen tot ernstige acute PIA met sterfte. De acute variant komt relatief weinig voor, maar is wel de meest zichtbare vorm. Subklinische en chronische PIA zijn een stuk lastiger zichtbaar, maar niet minder erg!

Wat zijn de verschillen tussen subklinische, acute en chronische PIA?

De acute vorm komt vooral bij zware vleesvarkens en oudere opfokgelten voor en kan zich als volgt uiten [2]:

• Bloederige diarree
• Plotseling dode dieren

De chronische vorm zien we vooral bij dieren tussen 8 en 16 weken leeftijd en kan zich als volgt uiten:

• Langzame verspreiding door de koppel
• Diarree
• Slechte uniformiteit

De subklinische vorm komt voor vanaf spenen tot aan de slacht:

• Tegenvallende technische resultaten
• Verminderde uniformiteit en slachtkwaliteit
• Verminderde groei en verhoogde voerconversie

Wanneer u één van de bovenstaande symptomen bij uw varkens ziet, neem dan contact op met uw dierenarts.

Wat gebeurt er bij een PIA-infectie?

In een varken dat besmet raakt, is de PIA-infectie met de bijbehorende darmbeschadiging na 2-3 weken op z'n hoogtepunt. Die varkens hebben dan ca. 5 weken een dipje, maar als je door de afdeling loopt, merk je weinig tot niks aan ze. Deze subklinische vorm van PIA gaat dus vrijwel ongemerkt door het bedrijf, maar zorgt wel in 6% to 20% reductie van de dagelijkse groei [3].

Een deel van de besmette varkens geneest echter niet vanzelf. Dan is er sprake van chronische PIA. Die dieren blijven in dat ontstekingsniveau hangen en last houden van darmbeschadigingen. Ze groeien niet goed mee, worden achterblijvers, tot slijters aan toe.

Op basis van verschillende onderzoeken is in kaart gebracht wat er gebeurd nadat een varken geïnfecteerd is met met Ileitis (PIA). Een gemiddelde tijdslijn:

1. Vanaf 12u na de infectie: lawsonia in cellen en darmweefsel
2. Vanaf 12-36 uur na infectie: bacteriële vermeerdering
3. Vanaf 7 dagen tot 4-12 weken na infectie: verspreiding Lawsonia
4. 10 dagen na infectie: zichtbare verdikking mucosa
5. 3 weken na infectie: maximale verdikking mucosa
6. Vanaf 4 tot 12 weken na infectie: genezing of chronisch stadium ontwikkelt

Wat zijn risicofactoren voor acute PIA?

Vitelia en Boehringer Ingelheim hebben de handen in één geslagen om uit te zoeken wat de risicofactoren zijn van acute PIA bij varkensbedrijven. Dit onderzoek [4] werd vorig jaar gepubliceerd. Hier kwam uit:

• Interne biosecurity
  • Minder strikte looplijnen
  • Minder reiniging en desinfectie laarzen
  • Vaker aanvoer van 2 (of meer) vermeerderaars
  • Minder vaak gesloten bedrijven
  • Varkens op 0,8 m2 (i.p.v. 1,0 m2 of meer)
  • Bedrijven met acute PIA
    • Hogere gemiddelde groei
    • Voeren meer startvoer
    • Ontwormen vaker

Antwoord op de laatste twee vragen:

• Wat kost een PIA uitbraak?
• Wat te doen tegen PIA?

Leest u in het complete artikel op onze website. U dient hiervoor eenmalig in te loggen (UDN of UBN).

Geraadpleegde bronnen:

[1] Jansen et al, ‘Benchmarking finishing farms in the Netherlands using technical performance antibodies ELISAs and acute phase proteins’, IPVS 2016, Dublin, Ireland

[2] Zakboek Varkens 2018 Boehringer Ingelheim

[3] Diseases of Swine 11th edition 2019 p 903

[4] R. Jansen, G. van Well en M. Steenaert, ‘Risk factor analysis for proliferative enteropathy (PHE) on Dutch finishing pig farms’, IPVS 2018, Chongqing, China