Synchroniseren van de berigheid bij gelten: waarom en hoe doe je dat?

Gelten vormen de basis van een productieve zeugenstapel. De introductie van gelten heeft een grote invloed op de efficiëntie van de zeugenstapel. Elke managementpraktijk die de prestaties van de gelten beïnvloedt, zal een belangrijke invloed hebben op de reproductieresultaten van de gehele zeugenstapel, aangezien de jaarlijkse vervangingspercentages 40 tot 60% bedragen. De beschikbaarheid van voldoende gelten met een optimaal gewicht en leeftijd voor inzet in de zeugenstapel is van essentieel belang in de bedrijfsvoering.

Controle van leeftijd en gewicht van gelten bij de eerste inseminatie door synchronisatie

Voor de eerste inseminatie worden het gewicht en de leeftijd van gelten beschouwd als de belangrijkste indicatoren van fysiologische volwassenheid. Beide parameters maken deel uit van de criteria voor de selectie van dekrijpe gelten. Tegelijkertijd zijn deze parameters ook bepalend voor de reproductie prestaties en daardoor ook voor de economische efficiëntie van de zeugenstapel.

Onder bedrijfsomstandigheden is het soms moeilijk om de leeftijd en het gewicht van gelten bij de eerste inseminatie te optimaliseren. Het is belangrijk om op het juiste moment voldoende gelten beschikbaar te hebben en tegelijkertijd de geltenpool zo klein mogelijk te houden.

Synchronisatie van de berigheid van de gelten vormt hierbij een handig hulpmiddel. Hierbij worden de gelten gedurende 18 opeenvolgende dagen behandeld met een progesteronanaloog. Progesteron is het drachthormoon dat de start van een nieuwe cyclus blokkeert en hierdoor de rijping van eicellen en de berigheid uitstelt. Kies de startdag van de synchronisatiebehandeling zo dat de laatste behandeldag overeenkomt met de dag voor het spenen van de zeugengroep waaraan de gelten toegevoegd worden. Na het stopzetten van de behandeling worden de gelten gesynchroniseerd berig.

Tips voor een succesvolle synchronisatie van gelten

Vóór de start van de behandeling

Zorg ervoor dat alle gelten cyclisch zijn, m.a.w. dat ze minstens 1 maal berig zijn gezien vóór de start van de behandeling
- Het is van groot belang om zeker te weten dat alle gelten een eerste berigheid hebben vertoond voor de start van de synchronisatie behandeling. Anders zal de behandeling niet werken en zal er geen berigheid optreden zes tot acht dagen na de laatste behandeldag.
- Registreer nauwkeurig welke gelten berigheid hebben vertoond en ga er nooit zomaar van uit dat de gelt wel berig zal geweest zijn.

Zorg ervoor dat de gelten een optimale conditie hebben
- Bij de eerste inseminatie wordt een gewicht van min. 140 kg en een leeftijd van 240 dagen aanbevolen.
- Te magere of te vette gelten kunnen een minder goede berigheid tonen.

Train de gelten enkele dagen voor de start van de behandeling
- Train de gelten door enkele dagen voor de start van de behandeling een dagelijkse dosis appelsap toe te dienen. Zo raken de dieren vertrouwd met de toediening en met de persoon die de behandeling uitvoert.

Tijdens de behandeling

Zorg ervoor dat elke gelt dagelijks een volledige dosis opneemt
- Controleer of de gebruikte hoeveelheid product overeenkomt met het aantal behandelde gelten.
- Maak gebruik van een doseerpomp of doseerpistool met een vast dosisvolume
- Wanneer de gelten individueel gevoerd worden, dan kan het bronstsynchronisatiemiddel als top dressing over het voer gegeven worden. Geef de dosis op een kleine portie droogvoer, bij voorkeur ‘s ochtends voordat het voeren start, om zeker te zijn van een snelle en volledige opname. Aangezien het product smaakvol is, duurt de opname slechts enkele minuten.
- Geef het bronstsynchronisatiemiddel niet via brijvoer. Door een onregelmatige verdeling van het product kan de synchronisatie minder succesvol zijn.
- Onderdosering kan leiden tot de ontwikkeling van cysten op de eierstokken en een verhoogde anoestrus frequentie.

Behandel de gelten gedurende 18 opeenvolgende dagen en behandel steeds op hetzelfde tijdstip van de dag
- Gebruik bijvoorbeeld een alarmfunctie op uw telefoon als dagelijkse herinnering.

Voorkom blootstelling van het middel aan zonlicht en temperaturen > 50°C
- Bewaar het product niet voor een raam.
- Bewaar het product in de originele verpakking.
- Zorg voor een snelle opname van het bronstsynchronisatiemiddel wanneer het als top dressing over het voer gegeven wordt.

Vermijd bronststimulerende prikkels tijdens de duur van de behandeling
- Vermijd stress tijdens de duur van behandeling, d.w.z. vermijd vaccinaties, verplaatsen, bloedafname, beercontact, enz.
- Geef de gelten de tijd om zich aan te passen aan de nieuwe omgeving als ze verplaatst worden kort voor de start van de synchronisatie behandeling.

Na het stopzetten van de behandeling

Zorg voor voldoende licht (duur en intensiteit)
- Hou een vast dag/nacht ritme aan in de dekstal: 16 uur licht gevolgd door 8 uur donker. Hiervoor kunnen timers op de lichtschakelaars worden geplaatst.
- Een lichtintensiteit van 100 LUX gedurende 16 uur per dag is aanbevolen in de dekstal. Dit komt ongeveer overeen met 1 TL-lamp per 2 à 3 zeugen, ongeveer 1 m boven de kop van de zeugen.
- Zorg ervoor dat de beschermkappen van de lampen schoon zijn zodat ze de lichtintensiteit niet beperken.

Stimuleer de gelten door beercontact
- De berigheid na het gebruik van een bronstsynchronisatiemiddel is volledig natuurlijk. Stimulatie van de berigheid door beercontact is dus belangrijk.
- Huisvest de beer apart van de gelten zodat ze hem niet continu zien en ruiken.
- Twee keer per dag 15-30 minuten beercontact is wenselijk. Het wordt aanbevolen om verschillende beren te gebruiken bij opeenvolgende beercontacten. Het is belangrijk om de beer voor de gelten langs te laten lopen. Op die manier kunnen ze de beer zien, ruiken en aanraken (neus-neus contact).
- De kwaliteit van de zoekbeer is van groot belang. Hij moet minstens 11 maanden oud zijn, niet kreupel zijn, goed grommen, speekselen, stinken en hij moet geïnteresseerd zijn in de gelten en zeugen. Vooral bij langdurig en intensief gebruikte beren kan dit laatste wel eens te wensen overlaten.

Zorg voor een optimale huisvesting en stalklimaat
- De optimale temperatuur in de dekstal bedraagt 18-24°C.
- Vermijd extreme temperaturen en hoge luchtvochtigheid. Dit veroorzaakt negatieve stress.
- Zorg voor voldoende licht. Dit is belangrijk voor de bronst zelf, maar ook om de bronst goed te kunnen waarnemen.

Vermijd stress bij het insemineren
- Inseminatie in afzonderlijke boxen heeft de voorkeur, omdat de kwaliteit van de inseminatieprocedure wordt verhoogd en het resultaat wordt verbeterd.

Conclusie

Controle van de leeftijd en het gewicht van gelten bij de eerste inseminatie is essentieel om de productiviteit van de zeugenstapel te verbeteren. Synchronisatie van gelten is een effectief hulpmiddel om de instroom van gelten te controleren en ervoor te zorgen dat gelten op het optimale tijdstip worden ingezet. De synchronisatiebehandeling bestaat uit drie stappen. In een eerste, voorbereidende stap selecteert men goed ontwikkelde fokgelten die vóór de start van de behandeling minstens één keer berig zijn gezien. In een tweede stap krijgen de gelten gedurende 18 opeenvolgende dagen een bronstsynchronisatiemiddel toegediend. Tijdens deze stap is een correcte toediening van het middel en de afwezigheid van stress erg belangrijk. In een derde stap, na het stopzetten van de behandeling moet er een maximale bronststimulatie gebeuren die ertoe leidt dat de gelten vlot samen berig worden.