Emoties lopen op tijdens Boerendebat in Wageningen

In het panel zaten behalve Kemp, bioloog en hoogleraar ecologie Louise Vet, Gelders gedeputeerde van Landbouw Peter Drenth, milieuactivist Johan Vollenbroek, D66-Statenlid Antoon Kanis en LTO-bestuurder en melkveehouder Herman Bakhuis.

'Mede-verantwoordelijk voor de shit'

Drenth zei niet van plan te zijn de stikstofmaatregelen terug te draaien, zoals vandaag wel in de Provincie Friesland gebeurde. „Ik vind het niet verstandig wat Friesland heeft gedaan. De regels zijn nog niet in werking en we hebben nog maanden om met elkaar te praten", zegt Drenth. De gedeputeerde wil de tijd nemen om samen met de sector om tafel te gaan om te bespreken wat er in Gelderland nodig is om de stikstof te reduceren. „Ik ben mede-verantwoordelijk voor de shit waar we in zitten en ik wil mede-verantwoordelijk worden om ons weer uit de shit te halen." Kemp noemde de woorden van Drenth ‘politieke prietpraat’. Bakhuis sprak van een ‘onbetrouwbare overheid' en vindt dat de overheid zich laat gijzelen, door de uitspraak van de Raad van State over de stikstofmaatregelen.

Boos

Boos werden de boeren vooral op milieuactivist Johan Vollenbroek en zijn - in de ogen van de boeren - arrogante houding. Hij zei dat boeren geen zelfreflectie hebben. „Ik begrijp dat er paniek is. Maar LTO heeft er alle schuld aan. Die heeft gelobbyd voor de PAS, terwijl iedereen wist dat Nederland de regels overtrad." Een boer beet hem vervolgens toe: „Hou eens op met die halsstarrige houding. U beschuldigt mij van geen zelfreflectie. U kent mij helemaal niet.” De boer vroeg Vollenbroek of hij een jaar lang zijn strijd wil staken en samen met de boeren wil kijken wat de oplossing is voor de landbouw en de natuur. Vollenbroek weigerde tot woede van de boeren antwoord te geven op die vraag.

Ook werden boeren boos op Louise Vet, die stelde dat boeren moeten meebewegen met de maatschappij en positief moeten kijken hoe ze kunnen veranderen. „Waar bent u de afgelopen 20 jaar geweest?”, riep een boer. „Kijk eens wat de boeren allemaal al hebben gedaan aan maatschappelijke eisen en reductie van ammoniak en CO2!” Voorzitter Linda Janssen van de Producenten Organisatie Varkenshouderij kreeg luid applaus omdat de POV uit gesprekken met LNV is gestapt. „Onze stikstofruimte wordt gestolen. Terwijl wij heel constructief hebben meegewerkt. Kom maar eens een keer met zak geld om boeren te belonen voor wat ze allemaal hebben geïnvesteerd laatste jaren."

Goedkoop vlees

Toen Peter Drenth stelde dat iedereen ‘een veer moet laten’, riep een boer onder luid applaus van zijn collega’s: „Er is al zoveel gedaan door boeren. Het grootste deel opgelegd door de overheid en nu moeten wij weer aan de lat staan?"

Bart Kemp stelde dat alles ‘natuurlijk anders kan'. „Maar niet als het steeds opgelegd wordt en intussen handelsdeals zoals Mercosur (deal met Zuid-Amerikaanse landen, red.) worden gesloten, waardoor goedkoop vlees ons land in komt. Bovendien wordt 800 miljoen euro gegeven aan Oekraïne, die van dat geld megabedrijven uit de grond stampt en ook supermarkten blijven goedkoop vlees naar ons land halen.”

Veestapel halveren

Boos werden de boeren ook op D66-Statenlid Antoon Kanis, die meldde vierkant achter het voorstel te staan van partijgenoot Tjeerd de Groot, om de veestapel te halveren. Volgens Kanis gaat het dan vooral om kippen en varkens en in mindere mate de melkveehouderij. „Hoezo varkensstapel halveren? Varkens zijn helemaal niet verantwoordelijk voor de grote uitstoot van ammoniak”, stelde Kemp.

Varkenshouder Johnny Bull bracht Kanis nog even in herinnering dat de varkenshouderij de hoogste reductie van ammoniak heeft behaald van alle sectoren in Nederland.„Jullie willen de boeren opofferen, maar waarom niet de luxe in de stad opofferen?"

Kanis meent dat ‘het systeem’ veranderd moet worden. „Anders zitten we over paar jaar hier weer met allemaal boze mensen. U vraagt tijd, maar de natuur ook. Maar de natuur hoor je niet." Dit leverde het Statenlid hoon op: „Welke natuur?! De boer is de beste tuinman van Nederland!”

Een eenduidige conclusie was er in het debat niet. Boeren waren wel teleurgesteld over de onwetendheid bij de beleidsmakers. „Boeren hebben geen kloof met burgers. Boeren hebben een kloof met dit soort mensen”, concludeerde Bull na afloop.