Oud zeer komt boven in grote stikstofclash tussen Rutte en Wilders

De noodwet van Wilders zal niet werken, vertelde minister-president Rutte in de termijn van de regering. „Die is tweeledig”, analyseerde hij. „Ten eerste moet je nog een half jaar langer doorgaan met de uitstoot, want dan heb je een half jaar langer om maatregelen te bedenken. Maar dat kan dus niet meer. Ten tweede zegt hij: Kom met een drempelwaarde. Daar werken we aan.” Maar hij daagde Wilders uit om te vertellen welke stikstofbeperkende maatregelen hij zou voorstellen om die drempelwaarde te kunnen instellen. En ook hoe hij banenverlies in de bouw wilde voorkomen als hij tegen het verlagen van de maximumsnelheid was, de enige maatregel die meteen iets oplevert.

Wilders gaf geen antwoord, maar voorspelde dat door het VVD-beleid kiezers met bosjes van de VVD zouden wegrennen. Het kabinet voert de agenda van links uit, stelde Wilders, en dat zou niet hebben gehoeven als ze een kabinet met de PVV hadden gevormd.

We hebben een groot probleem, antwoordde Rutte, en dat kun je niet ontlopen door met stoere taal te komen en je kop in het zand te steken. Als politicus moet je je verantwoordelijkheid nemen, zei hij, en Wilders loopt daarvan weg. Net als in 2012, toen hij aan het kabinet gedoogsteun verleende totdat het moeilijk werd. Waarop van beide kanten een tijdje oude koeien uit de sloot werden gehaald, en Wilders met een motie van wantrouwen kwam - die diezelfde avond trouwens nog werd weggestemd; de PVV kreeg enkel steun van de twee leden van het FvD.

Het bracht Jesse Klaver tot de verzuchting dat de rest van de Kamer nu twintig minuten had gekeken naar twee oude geliefden die nog iets met elkaar hadden uit te vechten. „We hebben hier te maken met één van de grootste crises die we de afgelopen jaren hebben gehad, en dan gaan we dat op deze manier met elkaar bespreken?”, vroeg hij.

Brandnetels

De voorman van GroenLinks wilde weten waarom het kabinet het afgelopen half jaar niets gedaan heeft. Maar Rutte bestreed dat beeld. „Er is de afgelopen maanden keihard gewerkt”, zei hij, „maar we hebben te maken met een heel complex probleem.” Hij bestreed dat al veel eerder duidelijk was geweest dat de PAS niet houdbaar was. „Een jaar geleden stelde het Europese Hof van Justitie nog dat het principe van de PAS aanvaardbaar was”, herinnerde hij het linkerdeel van de Kamer.

Thierry Baudet wilde weten waarom al die maatregelen nou nodig waren. Volgens hem gaat het juist hartstikke goed met de natuur in Nederland. Stikstof laat planten groeien, stelde hij. Rutte nodigde hem uit om samen Natura 2000-gebied de Haagse Duinen te bezoeken. Vroeger een gebied met een gevarieerde flora en fauna, vertelde hij, maar tegenwoordig zie je daar vooral (stikstofminnende) brandnetels en braamstruiken. „Er groeien dus meer planten”, concludeerde Baudet. „Er is hier geen sprake van verschraling van de natuur, maar van ontschraling.”

„Als je van brandnetels houdt wel, dan is er inderdaad niets mis”, gaf Rutte toe.

Natura 2000

Minister Schouten mocht de meer specifieke vragen over de natuur beantwoorden, en dan vooral over het kritisch kijken naar de Natura 2000-gebieden. In antwoord vragen daarover, vertelde de minister dat het natuurbeleid robuust en realistisch moet zijn. Nederland kent meer dan 160 Natura 2000-gebieden, vertelde ze. „Dan kun je wel zeggen dat we veel natuur hebben, maar de kwaliteit van die natuur is helemaal niet zo goed.“ De regering streeft volgens haar naar een gunstige staat van instandhouding in 2050. Niet per gebied, maar voor Nederland als geheel.

En, „Daar hoort een herindeling van de Natura 2000-gebieden bij. Er zijn gebieden waar, als je alle activiteiten weghaalt, je nog niet onder de kritische depositiewaarde voor stikstof komt. Bijvoorbeeld vanwege de stikstofdepositie uit het buitenland." Die gebieden zullen nooit een staat van gunstige instandhouding bereiken, stelde ze.

Futselaar snapte het niet. Hij verwees daarbij naar een bericht dat het ministerie zelf vorige maand op haar website heeft gezet, naar aanleiding van vragen of het mogelijk is Natura 2000-gebieden te verminderen of te verplaatsen.

„Volgens het Europees Hof van Justitie zijn hiervoor twee mogelijkheden”, stelde het ministerie toen. „Of er moet een wetenschappelijke fout zijn gemaakt bij het aanwijzen van een gebied, of de natuurbeschermingsdoelen moeten onhaalbaar zijn. Geen van de Nederlandse Natura 2000-gebieden voldoet aan deze criteria.“ En nu kan het wel? Futselaar wilde weten wat er veranderd is, maar de minister herhaalt alleen wat er in de brief over de stikstofmaatregelen staat, dat het kabinet kritisch gaat kijken naar de herindeling van Natura 2000-gebieden.

Op vragen van de SGP erkende Schouten dat Nederland strenger is geweest dan de Vogel- en Habitatrichtlijn voorschrijft. Volgens die richtlijn is er een vergunningplicht als een activiteit een significant effect heeft op een natuurgebied. „Maar wij hebben er in Nederland voor gekozen voor een vergunningplicht voor zowel significante als niet-significante effecten. Dat willen we nu in lijn brengen met wat de richtlijnen voorschrijven.“

„Betekent dit dat nationale koppen eraf gaan?", wil Roelof Bisschop weten. „Dat staat in de brief.“

Krimp van de veestapel

De Partij voor de Dieren, de SP en GroenLinks blijven een krimp van de veestapel als realistische optie voor een stikstofreductie zien. Jesse Klaver wilde dat in het debat nog wel nuanceren. Hij stelde voor om voor 2035 niet af te koersen op een halvering van de veestapel, maar op een halvering van de stikstofuitstoot door de veestapel. Daarmee liet hij de mogelijkheid van technische maatregelen open. Frank Futselaar wilde dat niet. In een motie vroeg hij om, naast een warme sanering van de varkenshouderij, ook in te zetten op warme sanering van de pluimveehouderij en de intensieve melkveehouderij. En om daar ook geld voor vrij te maken. De minister ontraadde de motie; dinsdag wordt erover gestemd.