Column: Wees niet bang!

Om dit besluit praktisch haalbaar te maken, is er daarna binnen de provincie Brabant nog flink gestreden voor aanpassingen aan dit besluit of voor passend flankerend beleid. Zonder resultaat.

"De sympathie van de Nederlandse burger voor de boer en landbouw bleek groot"

Dit jaar brandden de boerenprotesten ook landelijk los. Door de stikstofcrisis en de beleidsvoorstellen die daaruit volgden, gingen boeren en hun ketenpartners in protest. Dat bleek nodig. De sympathie van de Nederlandse burger voor de boer en landbouw bleek groot en de overheid ging weer in gesprek met de landbouwsector.

Dit heeft niets te maken met een machtige boerenlobby of dreigementen, maar dat is gewoon zoals we gewend zijn te werken in ons land.

Ook de provincie Brabant roep ik op om in gesprek te gaan met de veehouderijsector. En dan niet alleen de boeren maar ook de vele ketenpartners waar zij mee werken. Voor alle vraagstukken waar we als maatschappij in relatie tot onze voedselvoorziening en agrarische export voor staan, hebben we een oplossing.

Er is één uitzondering: mensen die niet willen dat we dieren in gevangenschap houden om te voorzien in ons eten moeten we teleurstellen. Voor de overige vraagstukken wil ik de volgende oplossingen noemen. Dit is geen uitputtende lijst:

Mest en mineralen:

• Door continue verbetering van de omzetting van voer naar vlees, melk of eieren neemt de hoeveelheid mest af.
• De mest die overblijft kunnen we prima verwerken, centraal in grote installaties of decentraal bij de boer. De techniek is beschikbaar en werkt
• Met voer- en managementmaatregelen is te sturen in bijvoorbeeld N of P-gehaltes in de mest.

Stalemissies

• Er zijn verschillende stalsystemen beschikbaar om uitstoot uit stallen te verminderen. Dat kan met de gangbare luchtwasser maar ook met systemen die mest en urine scheiden aan de bron. Bij die laatste systemen is nog een voordeel dat stalklimaat verbetert en daarmee de prestaties van mens en dier in de stal. Dat leidt weer tot bijvoorbeeld een betere benutting van voer, beter dierwelzijn en vermindering van antibioticagebruik.

Dierwelzijn

• Alle nieuwe stallen (ook de megastallen) zijn beter dan de oude. Meer volume en meer oppervlak voor de dieren.
• Door ingenieuze hokinrichting kan dierwelzijn verder worden verbeterd

Gezondheid

• Er is al een flinke verlaging van het antibioticumgebruik gerealiseerd in de laatste 10 jaar. Dieren zijn dus al veel gezonder. De hygiënemaatregelen in veehouderijen worden nog steeds aangescherpt en door beter voer en voortschrijdende genetica worden stappen gezet naar gezondere en sterkere dieren. Risico’s voor de volksgezondheid nemen daardoor ook af.

Broeikasgassen en andere milieuzaken

• Hoewel de focus nu op stikstof ligt, hebben we natuurlijk ook een uitdaging om de broeikasgassen te verminderen. Een belangrijke reden waarom veehouderij hoog lijkt te scoren om broeikasgassen en grondgebruik is veevoer. In de berekeningen die worden gebruikt, wordt meestal vergeten dat veevoer in Nederland voor ongeveer de helft bestaat uit bijproducten. M.a.w. het is een mooie opwaardering van laagwaardige producten naar hoogwaardig dierlijk eiwit. Naast het gebruik van restproducten is er nog steeds een verbetering van de efficiëntie waarmee voer wordt omgezet. Steeds minder voer betekent ook minder water- en grondgebruik. Dat betreft dan gronden die vooral in Europa worden ingezet, waar het meeste veevoer voor onze dieren wordt verbouwd.
• Het grondgebruik van de stallen waarin de dieren worden gehouden in Nederland is door schaalvergroting flink afgenomen. Dieren hebben meer ruimte in de stal maar bij grote bedrijven wordt bouwgrond beter benut. Helaas heeft de provincie Brabant etagestallen verboden. De grond die boeren niet meer gebruiken gaat vooral naar natuur, wegenbouw en woningbouw.

Regelgeving

Bovenstaande maakt duidelijk dat we nog veel kunnen bereiken met de veehouderij. Het probleem waar veel ondernemers echter tegenaan lopen is de regelgeving. In tegenstelling tot andere typen ondernemers wordt de boer beoordeeld op hoe hij zijn werk doet en niet op wat hij presteert. Daardoor is hij beperkt in zijn innovatiemogelijkheden. Ideeën zijn er namelijk genoeg maar realisatie is moeilijk, zo niet onmogelijk.

Procedures zijn lang en ingewikkeld. Door de negatieve framing van de landbouw die media en sommige belangengroeperingen organiseren, worden burgerprotesten gevoed en kan geen boer meer op een normale manier een vergunning aanvragen. Datzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor mestverwerking. De dooddoener “uit voorzorg kunnen we dan maar beter niets doen” legt alles lam en leidt niet tot oplossingen.

Ruimte nodig

Wees niet bang. Behandel de boer als een gewone ondernemer en faciliteer in plaats van frustreer. We hebben geen subsidie nodig om diverse innovaties te realiseren. We hebben ruimte nodig. Ruimte in de letterlijke zin maar ook in de figuurlijke. Kijk met een open blik naar de oplossingen die er zijn. Beoordeel innovaties op wat ze bereiken en laat de middelvoorschriften los.

De protesten waren soms heftig maar de mensen achter deze protesten zijn stuk voor stuk hardwerkende ondernemers. Ondernemers die Brabant hebben gemaakt tot wat het nu is. Onze huidige welvaart is voor een groot deel te danken aan de landbouw. Niet alleen de boer, maar legio aanverwante bedrijven geven werk aan duizenden Brabanders. Dankzij de grote export komt er veel geld binnen waar we allemaal van profiteren. Die export is overigens voornamelijk aan onze buurlanden.

Brabant is geen eiland in Nederland en Nederland is geen eiland in Europa. We delen met niet alleen de lusten, maar ook de lasten met onze buren. Milieu houdt niet op bij de grens.

Die export betreft niet alleen producten maar ook kennis (eventueel verpakt in producten). Deze kennis hebben we in Nederland kunnen ontwikkelen door de intensive samenwerking in de keten en de flinke omvang van het agrocomplex.

Ontwikkeling van kennis gaat alleen als we zelf ook produceren. Het wegnemen van (een groot deel van) deze productie leidt tot inzakken van onze innovatiekracht. Dat is slecht voor de export en de ontwikkelingen in ons eigen land.

Mijn oproep aan beleidsmakers:

• Schakel Brabant gelijk met Nederland. Laat ze in Den Haag weer genieten van onze Brabantse kennis en ervaring;
• Geef ruimte aan innovatie;
• Subsidie is geen oplossing maar slechts een zeer beperkt middel;
• Ga van regelvoorschriften naar doelvoorschriften;
• Praat met boeren i.p.v. over boeren
• Vergeet niet dat het agrocomplex veel groter is dan alleen de boeren.

Mijn boodschap aan u, bezorgde burgers:

• We hebben goede oplossingen voor alle veegerelateerde (milieu)vraagstukken. Gaat u voor verbetering van ons leefmilieu, praat dan met de boer en aanverwante industrie en denk mee. Samen verbeteren we onze eigen leefomgeving.
• Vindt u dat we geen dieren mogen houden voor de productie van voedsel, beperk dan uw consumptie van melk, vlees en eieren, maar realiseer u dat we dieren nodig hebben voor het sluiten van kringlopen. Laat de invulling daarvan aan vakmensen over.

Deze column wordt vrijdag 13 december door Huub Franssen ook voorgelezen als inspreekstuk tijdens de Statenvergadering van de provincie Noord-Brabant.