Hart modern varken onvoldoende doorontwikkeld

Daarbij blijkt de hartcapaciteit van varkens in de afgelopen tien jaar verminderd te zijn en is de bloeddruk te hoog. Dat is de conclusie van het promotieonderzoek van dierenarts Gerard van Essen van het Erasmus MC. Het is voor het eerst dat de hartproblemen onder varkens zijn aangetoond. Volgens Van Essen speelt het probleem alleen bij varkens zwaarder dan 150 kilogram. Daaronder ontwikkelt het hart zich normaal.

Van Essen onderzocht in totaal meer dan driehonderd fokzeugen en beren voor zijn onderzoek en promoveert vandaag. De promovendus deed als eerste ter wereld onderzoek naar pathofysiologische hartveranderingen bij het varken.

Gestegen bloeddruk
Van Essen deed zijn onderzoek aan de afdeling Experimentele Cardiologie van het Erasmus MC. Uit zijn onderzoek blijkt dat varkens van meer dan 150 kg ziekmakende veranderingen van de hartspier vertonen en een sterk gestegen bloeddruk. Deze veranderingen zijn, net als bij de mens, mogelijk een gevolg van een ‘ziekmakende leefstijl’.

Zware varkens brengen de meeste tijd slapend op hun zij door en hebben weinig lichaamsbeweging. De afgenomen pompfunctie van het hart kan het zware varken in de problemen brengen tijdens stressvolle en fysiek belastende gebeurtenissen zoals de geboorte van biggen.

Onbekend probleem
Van Essen heeft als eerste deze hartveranderingen bij zware varkens aangetoond. Van Essen: “In de varkenssector is dit probleem (nog) niet bekend. De varkenssector is primair verantwoordelijk voor de gezondheid van de varkens. Gezondheidsbedreigende factoren dienen door de sector te worden geïdentificeerd en waar mogelijk te worden uitgebannen. Wij geven met deze onderzoeksresultaten een voorzet aan de sector voor vervolgonderzoek en voor een zoektocht naar een oplossing van dit probleem”.

Fors hoger gewicht
De ontwikkeling van het hart van een hedendaags varken is volgens de dierenarts de afgelopen decennia achtergebleven bij de groei van het lichaam. Dit heeft consequenties in de varkenshouderij, maar heeft op verschillende manieren ook raakvlakken met de mens.

Gedurende de afgelopen 50 jaar is de varkenshouderij veel grootschaliger geworden en de ‘technische resultaten’ zoals de groeisnelheid, de vleesaanzet en het aantal biggen per worp zijn spectaculair toegenomen. Ook het lichaamsgewicht is, in vergelijking met de voorvader het wilde zwijn, fors toegenomen. Een volwassen zeug of beer weegt zo’n 250 – 350 kg.

‘Oedeem ziekte’
In het proefschrift beschrijft Van Essen dat een leeg maagdarmkanaal in combinatie met stress bij biggen risicofactoren zijn voor darmischemie en verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand. Dit kan leiden tot ‘oedeem ziekte’.

Fokzeugen die op transport gaan naar het slachthuis, krijgen de dag voor het transport geen eten. Dit is frustrerend en stresserend voor deze dieren. Bovendien veroorzaakt het slachthuistransport een abrupte, fysieke en psychisch belastende en dus stressvolle onderbreking van hun dagelijkse passieve bestaan.

De verminderde hartcapaciteit kan die darmischemie verergeren en de doorlaatbaarheid van de darm verhogen. Hierdoor kunnen darmbacteriën in de bloedbaan komen die zich, nog voor het slachten, in het spiervlees kunnen ‘nestelen’. Dat leidt tot ‘besmet varkensvlees’ wat bij de consument voedselvergiftiging kan veroorzaken.

Varkens als ziektemodel
Ook voor de mens als varkensvlees consument en als hartpatiënt is dit onderzoek van belang. De waargenomen hart- en bloeddrukveranderingen bij varkens zijn sterk vergelijkbaar met die bij zwaarlijvige mensen met diastolisch hartfalen. Bij de mens speelt een ‘ziekmakende leefstijl’ gekenmerkt door een absoluut tekort aan beweging en overgewicht een cruciale rol in het ontstaan van deze afgenomen hartfunctie.

Van Essen: “Wellicht kunnen zware varkens worden ingezet als ziektemodel voor de mens met diastolisch hartfalen om te onderzoeken hoe de pathofysiologie van deze vorm van hartfalen bij de mens werkt. Als dat bekend is, zouden we kunnen kijken of er behandelingen mogelijk zijn voor deze groeiende groep hartpatiënten.”

De overeenkomst en analogie van de pathofysiologische veranderingen van het hart bij zware varkens en die bij patiënten met diastolisch hartfalen levert wederzijds voordeel op. De cardiologie kan in de toekomst mogelijk zware varkens gaan inzetten als diermodel en de veterinaire pathofysiologie kan wellicht profiteren van de kennis van risicofactoren voor het ontstaan van diastolisch hartfalen bij de mens.