Varkens dragen emotie over op elkaar

Varkens zijn dieren met emotie, maar kunnen ze die emoties ook overbrengen op hun soortgenoten? Dat was de vraag die Reimert in haar onderzoek wilde beantwoorden.

Varkens die blij zijn, gedragen zich verschillende ten opzichte van bange of gestresste varkens. Uit de stand van de oren, gedrag en activiteit in de groep en de interacties met andere varkens is het mogelijk om de ‘gemoedstoestand’ van varkens te zien.

Uit het onderzoek bleek dat een blij varken de andere varkens in de stal ook blijer kan maken. Inonge Reimert haalde varkens uit de groep en stelde ze bloot aan positieve of negatieve prikkels. De varkens werden vervolgens teruggeplaatst in de groep.

Beloning
Met camera’s werden de gedragingen van de groep vijf minuten lang gevolgd en nauwkeurig vastgelegd. De positieve prikkel bestond uit vertroetelen. De varkens werden in een hok met een dikke laag stro en turf geplaatst, waar een aantal chocoladerozijntjes in verborgen zaten.

De beloning met rozijntjes wordt volgens Reimert vaak gebruikt in dit soort onderzoek. Appels schijnen het ook goed te doen. De negatieve behandeling bestond uit verschillende onderdelen. Varkens werden geïsoleerd of korte tijd geïmmobiliseerd met een soort strop, een ballon doorprikken of een stofzuiger laten blazen. Elke keer gebruikte Reimert iets anders om gewenning te voorkomen.

Besmetting
De resultaten zijn opmerkelijk. Niet alleen de behandelde varkens vertonen terug in de stal somber of blij gedrag, maar ook de stalgenoten. Ze worden op de een of andere manier beïnvloed door de behandelde varkens.

De emotie wordt overgedragen, concludeerde Reimert. Gedragsbiologen noemen dat ‘emotional contagion’, besmetting met emoties. Reimert is de eerste die dit bij varkens heeft aangetoond.

Volgens Reimert gaat het hier niet om leergedrag of een vorm van mimicry. De proefopzet en de bestudeerde gedragingen maken het aannemelijk dat het hier om overdracht van emoties gaat. Hoe lang de ‘besmetting’ duurt is niet duidelijk. Ook weet Reimert niet wat het precieze mechanisme is dat zorgt voor de overdracht.

Leereffect
Reimert herhaalde de proef achttien opeenvolgende dagen. Opmerkelijk genoeg trad bij de behandelde varkens een soort van leereffect op. Zij vertoonden na verloop van tijd nauwelijks nog emotioneel gedrag bij terugkomst in de groep.

Bij de stalgenoten bleef het effect daarentegen wel overeind. Reimert denkt dat er nog andere gedragingen zijn die voor de overdracht verantwoordelijk zijn. Ze heeft bijvoorbeeld niet naar geluiden gekeken. Het kan zijn dat door knorretjes of gilletjes informatie is doorgegeven.

Welzijn
Het onderzoek van Reimert kan gevolgen hebben voor het welzijn van varkens in de stal. Om positieve emoties over te dragen, kan er bijvoorbeeld met een soort stimulusvarken worden gewerkt.

Aan de andere kant zijn negatieve emoties juist te voorkomen. Nu is het zo dat medische behandelingen vaak in de stal plaats vinden. Dat zou een varkenshouder of dierenarts wellicht beter in een aparte ruimte kunnen doen. Onderzoekers moeten bovendien rekening houden met deze effecten die hun experiment kunnen beïnvloeden.