Gerrit Braks: de boerenzoon die minister werd

Op 23 mei 1933 werd Braks geboren in Sint-Odiliapeel, op een boerderij ‘van elf kinderen, tien zeugen en acht koeien’, zoals hij later vaak zei. Hij werkte mee op de boerderij, maar via studie in de avonduren kreeg hij uiteindelijk toegang tot de (toen nog) Landbouwhogeschool in Wageningen. Van daaruit ging hij werken op het Ministerie van Landbouw en Visserij, waar hij eerst landbouwadviseur werd en daarna de permanente vertegenwoordiger van Nederland bij de EEG.

Loeiende boeren

In 1977 kwam hij voor het CDA in de Tweede Kamer en drie jaar later werd hij al minister, een functie die hij tien jaar lang zou uitvoeren. Hij was de eerste minister van landbouw die met de milieugrenzen van intensieve landbouw en veeteelt te maken kreeg. Hij voerde maatregelen door om het mestoverschot, de boterberg en de melkplas in te tomen. Zijn boerenachtergrond kwam daarbij van pas; hij wist de boeren in hun eigen taal toe te spreken. Bij het invoeren van het melkquotum stond hij voor een zaal vol loeiende boeren; „Hij loeide dan terug en aan het eind van de avond ging hij met een grote mand vol zuivelproducten terug naar huis”, haalt het NRC Handelsblad aan. Ook in Brussel had hij veel invloed, vanwege zijn Brusselse achtergrond en omdat hij gaandeweg een van de langstzittende ministers van landbouw werd.

Bodyguards

Maar aan het eind van zijn loopbaan werden de protesten sterker en raakte de minister het vertrouwen van ‘zijn’ boeren kwijt. Tijdens het graanconflict in 1990, toen veetelers en akkerbouwers tegenover elkaar stonden over de kwestie van goedkope graaninvoer, kon hij zelfs niet meer zonder bodyguards over straat lopen. Daarbij werden de regels die hij invoerde, in de praktijk slecht uitgevoerd. De controledienst AID kreeg geen grip op de zaak; de inspecteurs werden van het boerenerf weggejaagd. Uiteindelijk moest hij opstappen nadat coalitiepartij PvdA het vertrouwen in hem opzegde.

Na zijn aftreden is hij nog twaalf jaar lang lid van de Eerste Kamer geweest, waarvan twee jaar als voorzitter.

Melkquotum

Hij liet nog van zich horen toen het door hem ingevoerde melkquotum werd beëindigd. Hij voorspelde dat dat zou leiden tot overproductie en strenge mestregels. De oud-minister stierf op de dag dat de generieke korting op fosfaatrechten bekend werd gemaakt.

„Gerrit Braks heeft op verschillende terreinen een enorme bijdrage geleverd aan de Nederlandse politiek”, memoreerde CDA-leider Sybrand Buma. Partijvoorzitter Ruth Peetoom noemde Braks „een politicus met een rechte rug en een groot hart, iemand die stond voor zijn zaak.” Voor CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik was Braks „de beste landbouwminister met het grootste boerenhart die ik gekend heb.”