Varkensvleesmarkt is de prijspiek voorbij

Dat staat te lezen in de nieuwste Agrimatie Voedselprijzenmonitor. Volgens de monitor is de varkensmarkt de laatste maanden gekanteld van een vraag- naar een aanbodmarkt. Opbrengstprijzen staan onder druk, vooral de prijs af boerderij.

Waar deze in juni nog op 138 punten stond, lag de prijs in september op 123 punten. Over de afgelopen twee maanden is de af-boerderijprijs met 5 procent gedaald. De industrieprijs is iets gedaald met 1,4% in deze periode en de consumentenprijs is heel licht gestegen. Dat betekent dat de vleesindustrie de afgelopen maanden marge heeft opgebouwd.

Aanbod gestegen

De kanteling van de markt heeft meerdere oorzaken. De eerste is dat het aanbod aan slachtvarkens in de EU is gestegen. Dit hangt samen met een grotere zeugenstapel en een toegenomen aantal slachtvarkens dat per zeug geproduceerd wordt. Daarnaast is de vraag vanuit China teruggelopen, doordat de binnenlandse Chinese productie gestegen is.

Ook hebben Europese exporteurs last van de relatief sterke euro. Zo is de varkensproductie in de VS en daarmee de export van varkensvlees vanuit de VS gestegen, wat leidt tot verdringing van Europese aanbieders. Alternatieve afzetmarkten buiten de EU zijn maar klein, zodat de afzet duidelijk lastiger is geworden. Naar verwachting zullen prijzen verder onder druk komen te staan en dalen naar een volgend dal in de bekende varkenscyclus.

Nederlandse supermarkten

De Nederlandse supermarkten verkopen nu, na een overgangsperiode van enkele jaren, uitsluitend vers varkensvlees dat onder het programma ‘Varken van morgen’ geproduceerd is, met bovenwettelijke eisen voor dierenwelzijn, milieu en antibioticumgebruik.

De meerkosten van deze productiewijze, circa 10 cent per kg slachtgewicht, moeten voornamelijk worden gedekt door meeropbrengsten van vers varkensvlees in de Nederlands retail. Het ligt voor de hand dat de consumentenprijs hierdoor structureel hoger zal liggen dan in het verleden. De consumentenprijs ligt nu 6 procent boven het niveau van vorig jaar in september.

Toelichting op drie niveaus

Circa 60 procent van het varkensvlees en 80 procent van de vleeswaren wordt in de supermarkt gekocht. Daarnaast loopt ongeveer 35 procent van het varkensvlees via de buitenhuishoudelijke markt (horeca, ziekenhuizen enzovoort).

De grootste vier slachterijen hebben een aandeel van circa 90 procent. Er worden in Nederland in 2017 naar verwachting 14 à 15 miljoen varkens geslacht. Voor de productie wordt ook varkensvlees geïmporteerd. De zelfvoorzieningsgraad van de Nederlandse varkensvleesketen bedraagt circa 300 procent. De in totaal circa 3.500 bedrijven met vleesvarkens produceren 18 miljoen vleesvarkens. Hiervan worden ongeveer 3 miljoen dieren geëxporteerd; daarnaast worden circa 6,5 miljoen biggen over de grens verkocht.

Prijsontwikkeling

De prijsontwikkeling van het pakket varkensvlees dat de consument in de supermarkt koopt, is opvallend vlak, zij het dat de gemiddelde prijs in december iets hoger ligt. De retail heeft een eigen prijsbeleid, dat beperkt beïnvloed wordt door de inkoopprijs.
Het prijsniveau bij concurrenten, promotieacties en de rol van vlees in het totale productassortiment van supermarkten spelen ook een rol. Prijsbewegingen van industrie (producentenprijs) en boeren (af boerderij) vertonen daarom nauwelijks samenhang met de consumentenprijs.

De markten voor varkens en varkensvlees in Noordwest-Europa zijn nauw met elkaar verweven. De prijsvorming is vrij. De EU heeft de laatste jaren een flink gestegen zelfvoorziening in varkensvlees (tot 119 procent in 2016), wat betekent dat de prijsvorming in toenemende mate bepaald wordt door prijzen in markten buiten Europa.