Column: Een nieuwe werkelijkheid

Een nieuwe werkelijkheid dient zich aan, die bij voldoende besef echter kan leiden tot zeker een 10 euro betere marge per big en nog eens 10 euro per varken. Dit vanuit huisvesting, voer en gezondheid. Het is hard nodig, eerste concurrenten over de grens zijn vandaag al zo ver. De knop moet om en de jonge generatie zal het waar gaan maken.

Tijdens de najaarsvergadering van de EPP vorige week gaf Paul Bens aan dat we voor de nabije toekomst rekening moeten houden met hooguit 1.000 euro financiering per zeug. Hij leidt dat enerzijds af uit de verkoopwaarde van courante bedrijven die op dit niveau ligt, anderzijds uit de dalende tendens in rendement over de afgelopen tien jaar. Ik denk dat hij gelijk krijgt en dat het mogelijk is, mits alle knoppen om gaan.

2.000 euro en 400 euro
Het betekent nogal wat. Zelf startte ik als 21-jarige met de aankoop van het (ver)ouderlijke bedrijf met 200 zeugen, na de hoognodige renovaties zat ik gefinancierd voor 5.000 gulden per zeug en toch werd er toen leuk geld verdiend. Toen de euro zijn intrede deed werd mijn norm 2.000 euro en hierop was uitbreiding telkens goed mogelijk. De stallen kon ik bouwen voor dit geld, voor vleesvarkens telde ik met 400 euro per dier. Investeringen in dieren en rechten kwamen immer uit de winst.

Simpel gesteld was het telkens weer een Excelberekening hoe groot de uitbreiding kon worden op basis van financieringsruimte 2.000 euro/400 euro. Na deze Excel volgde dan een mooi woord in Word, via Outlook een mail naar de bank en de schop ging als vanzelf in de grond. Ik geloof niet dat ik een uitzondering was in denken en doen, ook al is deze formule vandaag achterhaald.

Pensioen schuift op
Het heeft alles met levensfases te maken dat ik een aantal jaren terug middels Excel een nieuwe berekening ging maken, deze richting het moment dat ik de bank een handdruk ten afscheid zou kunnen geven. Geen grote uitbreiding meer, braaf je best doen en van de opbrengst van elk verkocht big/varken 5 euro aflossen. Excel is gewillig, nog voor de pensioengerechtigde leeftijd moest dit vlot gaan lukken. Het laatste jaar werkt tegen, we missen de 5 euro aflossingsruimte, geluk bij een ongeluk is dat ook de pensioengerechtigde leeftijd opschuift…..

De nieuwe werkelijkheid
Om mij hoeft niemand zich druk te maken, voor de komende generatie is echter perspectief noodzakelijk en dat wordt een taaie in Nederland. Paul Bens heb ik als cijferdokter hoog zitten, hij verwedde er tijdens de vergadering een taart op dat geen zeugenhouder nog schaalvergroting om kan zetten in kostprijsverlaging. Gezinsbedrijven die opschalen gaan per eenheid onherroepelijk met financierings-, arbeids- en mestkosten fors omhoog.

Met de mest verdunnen de voordelen van eigen grond en de gunning in de buurt. Met arbeid verdunnen de voordelen van de gratis familieknechtjes als partner, kinderen en opa. Het is op deze plaats al vaker geschreven, een boer werkt voor maximaal 10 euro per uur, zijn medewerkers voor minimaal 20 euro per uur en zijn adviseurs van 100 euro opwaarts komen hem vertellen hoe het nog goedkoper kan.

De nieuwe norm
Bij aanvang van investerings- danwel overnameplannen hebben velen roze oogkleppen op, ze gaan straks nog harder werken en dan zal het met de arbeidskosten wel meevallen….. Na veertig jaar mestdiscussie zal verwerking nu toch eindelijk eens het zwarte goud worden….. Banken trekken echter de oogkleppen weg en schudden je ruw wakker uit je fantastische droomwereld. De nieuwe norm is een feit, 1.000 euro per zeug en 200 euro per vleesvarken, wen er maar vast aan.

De onderzoekswereld was juist zo mooi bezig om het investeringsplaatje te vergroten middels vrijlopende kraamzeugen, vergrootte hokoppervlaktes, rescuedecks, melkcups en andere speeltjes. Alles gaat weer op de kop, niet het 30e tot 40e big voor samen 250 euro voerkosten er doorslepen, maar de eerste 30 biggen tegen dit geld, 8 euro per big opfokken.

De uitdaging
Terug naar huisvesting, het zal vooral simpel en goedkoop moeten, daar ligt de uitdaging. In veel landen met een hoge gezondheid blijkt dit ook te kunnen. Geperfectioneerde klimaatregeling wordt dan ineens minder belangrijk en eenvoudig voer volstaat. Dit bleek ook uit het verhaal van Bens, met name in voerkosten zijn we in Nederland de afgelopen tien jaar volledig ontspoord ten opzichte van de rest van de wereld.

Veel teveel opgepimpt tegen veel te hoge opslagen op de grondstoffen. Genetica gaat ons helpen, een robuust varken is de allerbeste medewerker op het bedrijf. Onze laatste inleider en topfokker op de thema-avond presenteerde 600 gram groei in zijn gezonde biggenopfok.

De kansen
Reken maar even mee, van 8 naar 28 kilo is dan minder dan vijf weken, waar nu zeven nog gebruikelijk is. Ineens is dan de stap van 0,3 naar 0,4 m² gemaakt zonder dat er bijgebouwd hoeft te worden. Hetzelfde geldt voor vleesvarkens, een paar honderd gram groei extra per dag ligt in het verschiet en wordt bij enkele zelfmengers al behaald.

Zelfmengen vergt niet per definitie een peperdure investering, een hamermolen kost slechts een paar duizend euro. Elk bedrijf heeft vandaag al voldoende silocapaciteit om de grootste bulkwagen te kunnen legen. In plaats van volle vrachten grondstoffen zo wij die aankopen, liggen er ook mogelijkheden in deelvrachten van bijvoorbeeld 4x8 ton grondstoffen. Dan zal wel de voerindustrie moeten innoveren en zal de boer moeten regisseren.

Van voercheck naar boercheck
Daar zit een angel, het goede verdienmodel van de voerboeren zit in veel fabrieksomzet en dat staat nog haaks op het boerenbelang alsook op duurzaamheid. Alle voerchecks op het erf kennen we nu wel eens, het is tijd voor een boercheck waarbij het boerenbelang gecheckt gaat worden. Dat vraagt een 180 graden ommezwaai, welke ook in voerland door de nieuwe generatie gemaakt kan worden.

Alle stallen welke nu enkel nog voeromzet toevoegen, maar waar verder niemand beter van wordt, kunnen beter vandaag dan morgen lauw/warm gesaneerd worden. Denk dan aan het naar voren halen van de 2020 stoppersregeling, maar ook aan sterk verouderde voergeldstallen. Het zal de sector goed doen, meer professie en een betere spreiding van bedrijven wat ten goede komt aan diergezondheid.

All-in / all-out
Ik voorzie dat nieuwe stallen daadwerkelijk gebouwd gaan worden vanaf 1.000/200 euro per plaats. Geen afdelingswanden meer, geen centrale afzuiging en geen luchtwassers. Grote units welke all-in / all-out werken, ook in de zeugenhouderij, maar dan middels meerwekensystemen. Verse mest verdwijnt gelijk uit de stal, waardoor de emissie met sprongen daalt.

Brandcompartimentering kan makkelijker geregeld worden, klimaat- en voerregeling kan een stuk eenvoudiger. Alle extra’s als energiereductie en mestbewerking gaan boven de 1.000/200 euro uit, maar worden acht jaar tegen besparingskosten geleased van de leveranciers, die zo medeverantwoordelijk worden voor de voorgespiegelde besparing.

Na acht jaar is de boer eigenaar geworden en kan de besparingen in eigen zak steken. Vleesvarkens gaan all-in / all-out en mogelijk worden zelfs de zeugen na 6-7 worpen geheel vervangen door schone fokgelten. Dit biedt mogelijkheden om in Nederland echt toe te werken naar een hoge gezondheidsstatus. Vandaag is het toch vooral surrogaat wat de klok slaat, welke blijft steken in kleurtjes en protocolletjes, maar Nederland niet vrij maakt van belangrijke ziekten als PRRS, Mycoplasma en APP.

Meld je aan
Kansen nog genoeg en ik ben ervan overtuigd dat de jonge generatie slim genoeg is deze uitdaging aan te gaan. Wanneer mij te dure offertes aangeboden worden, ga ik altijd positief de strijd aan. Niet de aanbieder tegen je in het harnas jagen door te zeggen dat hij te duur is. Juist uitdagen door te stellen dat mijn budget onvoldoende is voor zo’n prachtige offerte. Iedere goede verkoper steekt dan vervolgens positief in en gaat creatief meedenken op welke wijze het bedrag verantwoord omlaag kan en dat lukt altijd. Problemen genoeg, maar kansen nog veel meer. Op huisvesting is in de toekomst nog 4 euro per big te verdienen en per vleesvarken nog meer.

Kom komende woensdag naar de thema-avond Huisvesting in de showroom te Dalfsen. Meld je vast aan bij Pig Business. Graag tot ziens.

Bron: FarmFocus