Column: Sneeuwbaleffect

Iedereen kent inmiddels de voorbeelden van nabij, stoppende bedrijven waar je het nooit van verwacht had. Vervolgens zie je twee scenario’s in stilte voltrekken, in het geval van verouderde bedrijven wordt er leeg gedraaid en blijven de stallen troosteloos staan.In het geval van courante bedrijven is er een kleine groep kopers die voor een appel en een ei deze locaties overneemt.

Er zijn nog een aantal collega’s die hiertoe voldoende kapitaalkrachtig zijn, vaak doordat ze al eens goed uitgekocht zijn of doordat ze een andere lucratieve business ernaast hebben. Over het algemeen wakkere ondernemers die middels herkapitalisatie hun financiering per dier fors drukken en zo weer een tijdlang hun kostprijs laag houden.

Hekkensluiter EU

Eind vorig jaar schreef ik al dat 2015 het jaar van de waarheid zou worden en helaas is dit uitgekomen. De opbrengstprijzen zijn matig tot slecht gebleven, dat is echter een vast onderdeel van de bekende varkenscyclus en wisselt zich al tientallen jaren af met goede prijzen.

Het zijn de kosten die ons in Nederland steeds meer opbreken, op kostprijs zijn we inmiddels hekkensluiter binnen de varkensproductielanden van Europa! Hierbij moet je niet kijken naar weinigzeggende gemiddelden, maar naar vergelijkbare bedrijven met bijvoorbeeld 1.000 zeugen of 5.000 vleesvarkens binnen Europa. Dan leggen we het op alle fronten roemloos af.

Nederlandse varkensbedrijven zijn zwaar gefinancierd, veelal grondloos en daardoor hoge mestafzetkosten. Voer was ooit onze troef, maar ook op deze grootste kostenpost staan we inmiddels op achterstand.

Bevroren schulden

Het sneeuwbaleffect in doorgaande kostprijsverhogingen is alom aanwezig. De overheid schrapt geen enkele EU-plus-maatregel uit het verleden en verzint telkens nog nieuwe. Onze ketenpartners, die hun verdienmodellen doorgaans goed geborgd hebben, kennen momenteel veel uitstaande vorderingen op varkenshouders.

Het is bij velen al lange tijd gangbaar dat deze vorderingen vier maanden beslaan en dan bevroren worden. Het betreft al snel honderdduizenden euro’s per bedrijf waarbij de voerschuld het grootst is, maar ook dierenartsen, fokkerij-/KI-organisaties en stalinrichters doen lekker mee.

Het is nu zover gekomen dat 4 maanden bevriezing niet meer afdoende blijkt en dit leidt tot rigoureuze besluiten waarbij leveranciers terecht afhaken en de bank als financier voor het blok gezet wordt.

Rol is uitgespeeld

Vroeger gebeurde het voorgaande incidenteel en daarbij ging de bank pijlsnel op zoek naar een aspirant koper. De lijstjes met namen hebben ze naast de telefoon liggen en meestal was het vervolgens snel geregeld. Vandaag bestaan deze lijstjes nog steeds, maar het aanbod van probleembedrijven overstijgt fors de vraag, dit leidt er toe dat kopers terecht toe kunnen met een superlaag bod.

De verkoper is de bank, de varkenshouder in kwestie zijn rol is uitgespeeld. Er wordt geprobeerd om een faillissement te vermijden, daarbij gaan immers ook derden met geld aan de haal en het geeft imagoschade.

Voornoemde schuldeisende leveranciers kunnen nog geld terugzien van verse facturen, maar hun bevroren vorderingen gaan afboeken als zijnde oninbaar. De bank begeleidt de bedrijfsoverdracht in stilte en verdeelt de geringe middelen die resteren.

Uitstekend verdienmodel

Het spreekt voor zich dat de periferie hun uitstekende verdienmodel niet opgeeft, de kosten van oninbare vorderingen worden in rekening gebracht bij de andere klanten. Deskundigen hebben al berekend dat het prijsverschil tussen grondstoffenreceptuur en mengvoer extreem gegroeid is ten opzichte van de rest van Europa.

Deze toename in meerprijs is veel groter dan de stijging van mestafvoerkosten, maar lang niet zo duidelijk tastbaar. Voor andere ketenpartners geldt hetzelfde, prijzen van entstoffen worden kunstmatig hoog gehouden. Ook kleinere posten als KI en bedrijfsbenodigdheden worden geleidelijk aan belast met opslagen vanwege afgeboekte oninbare vorderingen.

Draaiboek

Een ander sneeuwbaleffect zal zich in 2016 openbaren en een veel grotere impact hebben. Grondloze varkenshouders met enkel fors afgewaardeerde stallen en varkens in ‘bezit’ zullen minder schroom voelen om zelf de regie te nemen en de stekker eigenhandig uit het bedrijf te trekken.

Dat proces is al ingezet, maar voltrekt zich in stilte in luxe achterkamertjes op kantoren en aan een sombere keukentafel op de boerderij. Ik zou graag zien dat onze belangenbehartiger het initiatief neemt tot een draaiboek waarbij de boer serieus genomen wordt en alle opties tot en met een schone start aan bod komen.

Van EZ en banken mag een inspanningsverplichting verwacht worden. Het hoeft zeker niet mooier gemaakt te worden dan het is, velen zullen blij zijn wanneer ze hun vizier kunnen richten op een schuldenvrije toekomst. Weliswaar zonder bedrijf, zonder bedrijfswoning en zonder noemenswaardige middelen, maar mét een perspectief en dus een gezondere toekomst.

Betere positie voedselproducenten

Tegelijkertijd kunnen, met of zonder herkapitalisatie, de blijvende sectorgenoten werken aan een veel professionelere rol van voedselproductie. Het zal een kleine club van duizend worden, noodzakelijk om een volwaardige ketenpartner te worden in het geheel.

Mijn droom is dat de rollen nog eens omdraaien, onze producentenorganisatie die jaarlijks sponsorverzoeken gaat honoreren van de andere ketenpartners, dit in plaats van zelf te knielen en de hand op te houden met daarbij het eigen motto “wie betaalt bepaalt”.

Deze droom zal natuurlijk nooit uitkomen, maar voedselproducenten die als enige in de voedselketen volstrekt onmisbaar zijn, verdienen een betere positie en dwingen deze af. In de juiste volgorde eerst de huidige ziekte uitroeien en dan gelijk werken aan een betere gezondheid.

Het hier beschreven draaiboek maakt onderdeel uit van het eerder gepresenteerde FarmFocus Plan.

Bron: FarmFocus