Duitse uitbraak heeft gevolgen voor Nederland
Dit artikel verscheen eerder in het afgelopen februarinummer van Pigbusiness, maar omdat het artikel met de vermoedelijke uitbraak van varkenspest in Duitsland ineens actueel en relevant voor de Nederlandse varkenshouders is, wordt het artikel nu ongeredigeerd online geplaatst.
Het is echter allemaal afhankelijk van waar de ziekte uitbreekt en of het beperkt blijft tot zwijnen. Dat is de mening van Robert Hoste, econoom varkens- productie van Wageningen Economic Research. „De varkenspest is nu dicht bij de deelstaat Brandenburg en daar zijn niet veel varkensbedrijven. Een eventuele uitbraak zal onder wilde zwijnen zijn en niet onder gehouden varkens.”
Varkenshandelaar Benny ten Thije van Selectporc verwacht ook niet dat een uitbraak in Brandenburg direct de varkenshouderij aldaar bedreigt. „De meeste bedrijven in Oost-Duitsland hebben om hun stallen een afrastering en de biosecurity is goed. Daarentegen heb ik weinig vertrouwen in het ‘schapenhek’ dat op de grens aangelegd is en we weten ook dat een rivier zoals de Oder geen daadwerkelijke barrière is voor wilde zwijnen. Dus ik verwacht wel dat de varkenspest zich naar Duitsland verspreidt.”
Uitbraak is reële mogelijkheid
Ook Frans van Dongen van de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) denkt dat een uitbraak in Duitsland niet uitgesloten is. „Dat er een uitbraak komt in Duitsland is een reële mogelijkheid. In het betreffende gebied zitten enorm veel wilde zwijnen. De ziekte woekert daar nog wel even voort.”
Beleidsadviseur Henk Boelrijk van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) gaat er in ieder geval van uit dat als in Duitsland bij wilde zwijnen varkenspest wordt geconstateerd, dit gebied zal worden afgesloten. „Ook varkensbedrijven in een zone om het gebied heen zullen beperkingen worden opgelegd, zoals vervoersverboden en uitsluitend gecontroleerde afvoer van dieren. De mogelijkheid is ook dat varkensbedrijven preventief worden geruimd om zo een ‘brandgang’ te realiseren om besmetting van varkensbedrijven te voorkomen. Dit is in België ook gebeurd.”
Gevolgen Duitse export
Een uitbraak in Duitsland heeft gevolgen voor de Duitse export. „Export van vlees naar buiten Europa zal worden belemmerd. De druk op de vleesmarkt binnen Europa zal daardoor toenemen”, verwacht sectormanager Rene Veldman van Rabobank. Hij zegt dat de bank het nieuws nauwlettend volgt. Er zijn scenarioanalyses gemaakt met daarbij inschattingen van de mogelijke impact. „Ondanks de grote vraag van buiten Europa zal dat een prijsdrukkend effect op de vleesprijs in Nederland hebben. Ook Nederlandse slachterijen willen immers spreiding houden in hun afnemers. De grote vraag is of China een zonering accepteert als het zover is.”
Volgens WUR-econoom Robert Hoste is Duitsland al in gesprek met de Chinese regering om toch varkensvlees te kunnen leveren bij een uitbraak onder wilde varkens door compartimentering van het gebied. „De Chinese honger naar varkensvlees is groot en de kans is aannemelijk dat China soepel is, mits van gegarandeerd vrije dieren.” China zou volgens Boelrijk wel eens de redding kunnen zijn als het virus in Duitsland is gearriveerd. Handelaar Ten Thije heeft hierover zijn twijfels. „De vraag is of een belofte tussen Duitsland en China stand houdt. Daarnaast zorgt het coronavirus ervoor dat Chinezen minder varkensvlees eten. De voorraden worden groter en de vraag naar Europees varkensvlees minder.”
Uitbraak drukt varkensprijs
Van Dongen verwacht ook dat Aziatische landen in eerste instantie de grenzen sluiten voor Duits varkensvlees. „Dat zijn China, Japan en Korea als belangrijkste exportlanden. Duitsland zal voor langere of kortere tijd niet meer kunnen exporteren buiten de EU. Dit vlees komt op de EU-markt en heeft een drukkend effect op markt en prijs. Maar dit zal ook niet dramatisch zijn. De vraag is of de grenzen daarna weer open gaan op basis van regionalisatie. Dat is niet gebeurd voor België en Polen. Maar samen met Frankrijk en Duitsland werken we wel aan acceptatie van een regionalisatie door China.”
Essentieel is volgens Henk Boelrijk (POV) de export vanuit Europa en in het bijzonder Duitsland naar China. „Een uitbraak van AVP bij wilde zwijnen zal ongetwijfeld een druk op de var-
kensprijzen tot gevolg hebben. Hoeveel en hoelang is moeilijk in te schatten. Als we ons spiegelen aan de situatie in België, kan die prijsdaling oplopen tot 10 cent.” Hoste vindt echter dat je de uitbraak in België niet één op één kunt vergelijken met Duitsland. „Duitsland is qua afzetvolumes zo veel belangrijker dan België, en we zitten nu in een tijd van een grote vraag naar varkensvlees. Daarom denk ik dat Duitsland er nu beter voor staat dan België.”
Geen tijdelijke opslagregeling
Wat zal er met de Nederlandse export van biggen en levende vleesvarkens gebeuren? Rabobank-man Veldman denkt dat ondanks zonering de vraag naar biggen vanuit Duitsland tijdelijk zal afnemen en daardoor ook de prijs. „Na enkele maanden wordt een stabilisering verwacht afhankelijk van de daadwerkelijke uitbraak.”
Van Dongen voorziet ook dat het minder interessant wordt om Nederlandse slachtvarkens en biggen naar Duitsland te brengen. „De ‘Chinese delen’ van varkens geslacht in Duitsland kunnen niet meer naar China. De totale verwaarding van het varkensvlees zal bij onze oosterburen dan minder zijn.” Er zal volgens hem ook geen tijdelijke opslagregeling vanuit de EU komen. De deelstukken waar het over gaat, zijn niet geschikt voor particuliere opslag. In Nederland kunnen de varkens wel geslacht worden met bestemming China, zodat die delen die niet hier blijven een goede prijs opleveren. De slechte totaalverwaarding zal ook een reden zijn waarom Duitsland minder biggen uit Nederland gaat importeren.”
Export biggen en vleesvarkens
Benny ten Thije meent dat als de Nederlandse sector problemen ondervindt, deze vooral de export van biggen treft. Volgens hem heeft Vee & Logistiek al geoefend en ligt er een draaiboek klaar voor als er een exportblokkade is. Robert Hoste voorziet dat er wellicht meer ruimte komt voor Nederlandse biggen in West- en Zuid-Duitsland. „Oost-Duitsland heeft veel biggen en West- en Zuid-Duitsland heeft een tekort. Als in Oost-Duitsland varkenspest uitbreekt met een transportbeperking, zal er dus een groter tekort in het Zuiden en Westen ontstaan en dat kan betekenen: meer vraag naar Nederlandse biggen. Maar dat blijft lastig te voorspellen. Ik heb een Duitse collega gevraagd wat ze gaan doen, maar er is geen specifiek draaiboek. Er zijn zoveel scenario’s. Wel is het logisch dat de animo bij de Duitse mesters om biggen op te leggen, bij een uitbraak vermindert. Overigens zullen de biggen die Nederland niet in Duitsland kwijt kan, naar andere landen zoals Polen geëxporteerd worden.”
DLV-adviseur Jan Pijnenburg denkt dat het in de eerste zes weken lastig wordt om levende varkens en biggen door Duitsland te vervoeren en dat heeft niet alleen gevolgen voor de export naar Duitsland, maar ook naar de andere landen. „Wanneer de biggen niet in Duitsland afgezet kunnen worden, maar wel in landen rondom Duitsland, dan wordt het nog steeds lastig, want dat betekent omrijden met te lange rijtijden.”
Vergroten Nederlandse slachtcapaciteit
De export van slachtvarkens zal naar verwachting ook afnemen, maar dat hoeft geen groot probleem te zijn. Er is volgens Hoste voldoende slachtcapaciteit in Nederland. Diezelfde mening is Ten Thije toegedaan: „We kunnen de vleesvarkens in Nederland kwijt. De aanvoer uit Nederland stopt niet direct en de Duitse slachterijen zullen hun tekorten willen aanvullen met Nederlandse varkens, maar de laatste jaren is de export van vleesvarkens naar Duitsland afgenomen. De Nederlandse varkenshouders vinden dat onze slachterijen een betrouwbaardere afzetmogelijkheid zijn, zonder kans op bijvoorbeeld een blokkade.”
Henk Boelrijk denkt dat de Nederlandse slachterijen hun productiecapaciteit ook nog kunnen vergroten door in meer ploegen te werken of zelfs op zaterdag te slachten. (Als AVP in de coronacrisis van de slachterijen was uitgebroken, waren de gevolgen groter geweest). „Overigens zal men in Duitsland ook nog Nederlandse varkens blijven slachten. Er zijn daarnaast weinig slachthuizen bij de Poolse grens. Pas als de grote slachthuizen in het Zuiden platliggen, wordt het lastiger.” Vion wil nog niet zeggen of ze voldoende slachtcapaciteit heeft voor de extra Nederlandse varkens. „We zijn voorbereid.”
