Kwartaalbericht Varkens: De wereldproductie van varkensvlees stijgt verder

Terugblik: Daling van Europese productie in 2017

De varkensvleesproductie in de EU is in 2017 met ongeveer 1% gedaald. Volgens de slachtgegevens in de EU (Bron: Eurostat) is het aantal geslachte dieren gedaald met 1% over de periode van januari tot november. Door een gemiddelde gewichtstoename van varkens is het aanbod van vlees slechts met 0,6% gedaald over diezelfde maanden. In Nederland is het aantal slachtingen over de eerste 11 maanden van 2017 afgenomen met 1,2%, terwijl de daling in gewicht steeg met 0,4%.

2017 is een bovengemiddeld varkensjaar
Tussen mei 2016 tot en met september 2017 hebben de Europese varkenshouders goede economische resultaten geboekt. 2017 gaat dan ook in de boeken in als een bovengemiddeld varkensjaar. De indicatieve voerwinsten bedragen € 950 per zeug en € 80 per vleesvarken (excl. btw). Deze verbetering werd grotendeels gedreven door een sterke exportvraag, voornamelijk vanuit Azië onder aanvoering van China.

Komend jaar wordt productiegroei verwacht
Veel varkensbedrijven hebben de extra inkomsten gebruikt om hun financiële positie te herstellen, achterstallig onderhoud te realiseren en nieuwe investeren door te voeren. Als gevolg hiervan vertoonde de Europese zeugenstapel in het voorjaar van 2017 een stijging van 1%, wat wijst op hernieuwde groei van de productie. In afwachting van de publicatie van de cijfers van de Europese varkensstapel in november en december, wordt vooralsnog aangenomen dat de Europese productie in 2018 ruim boven 1% zal uitkomen ten opzichte van 2017.

Chinese productie groeit weer
Volgens de voorlopige cijfers is de productie van China gegroeid tussen 1% en 2% in 2017, na meer dan twee jaar van forse daling. Door de goede rentabiliteit van de productie hebben veel producenten de afgelopen jaren belangrijke investeringen gerealiseerd. De varkensprijsdalingen in de eerste helft van 2017 blijven de consumptie in China stimuleren. De Rabobank verwacht dat de import van varkensvlees in 2018 weer licht zal toenemen, ondanks de toegenomen binnenlandse productie.

Ook Noord-Amerikaanse productie in de lift
De productie in Noord-Amerika kent een sterke groei. In 2017 is de productie in Verenigde Staten met meer dan 3% toegenomen. Door de goede gezondheidssituatie van de Amerikaanse varkenshouderij en de verbeterde productiviteit, gaat de Rabobank ervan uit dat het aanbod van varkensvlees zelfs iets sneller kan stijgen in 2018. De productietoename van 2% in Canada zal naar verwachting doorzetten in 2018. De Noord-Amerikaanse export van varkensvlees zal daardoor moeten toenemen.

Minder export in 2017 ten opzichte van een uitzonderlijk 2016
Verwacht wordt dat de totale Europese export van varkensvlees, vleeswaren en bijproducten in 2017 is afgenomen met 8,7%. Hierdoor zou de totale export uitkomen op 3,7 miljoen ton. In 2016 was de EU nog de grote winnaar op de exportmarkt, maar in 2017 moest de EU-marktaandeel afstaan aan. Met name de Verenigde Staten en Canada snoepten marktaandeel af. Alle belangrijke leveranciers van China werden met exportdalingen geconfronteerd, maar de verschillen zijn groot. Zo verloor Duitsland 46% in 2017 ten opzichte van 2016. Het land blijft waarschijnlijk wel de belangrijkste leverancier van China. Nummer twee Canada verloor slechts 3% in 2017. Het exportverlies van de Verenigde Staten zal uitkomen op 16%. Nederlandse exporteurs hebben in 2017 ongeveer 24% van de export naar China moeten inleveren ten opzichte van 2016.

EU-export gaat vooral naar Azië
Er werden meer producten verkocht in andere Aziatische landen, zoals Japan, Zuid-Korea en de Filippijnen. Deze landen compenseerden deels de verminderde vraag vanuit China.

• Duitsland blijft het belangrijkste exportland voor varkensvlees van de EU. Duitsland concentreerde de export meer op Zuid-Korea; naar schatting is de export naar dit land met ongeveer 26% gestegen in 2017.
• Spanje benadert de export van de Duitsers. De Spanjaarden hebben marktaandeel gewonnen in de handel met Japan, en komen daarmee op hetzelfde niveau als Denemarken.
• De Denen zijn van oudsher de voornaamste EU-leverancier van Japan, maar verloren terrein. Japan karakteriseert zich vooral door de hoge waarde van vleesproducten.
• De Nederlandse export heeft zich de afgelopen twee jaren duidelijk verbeterd. De hoeveelheden komen weliswaar 4% lager uit dan in 2016, maar toen kende China een bijzondere goede vraag. Nederlandse bedrijven hebben vooral marktaandeel gewonnen in Japan, op de Filippijnen en in Australië.

Vooruitzicht: 2018 wordt gemiddeld varkensjaar

Op basis van huidige inzichten is de verwachting dat 2018 een gemiddeld jaar gaat worden. Hierbij kan de eerste helft 2018 nog bovengemiddeld blijven. In de tweede helft van het jaar neemt het aanbod sterker toe. Afhankelijk van de situatie op de internationale markten zullen de varkensprijzen steeds meer onder druk komen te staan.

Druk op exportmarkten neemt toe in 2018
Over het algemeen moet worden aangenomen dat de Europese export gaat toenemen in 2018. De mate waarin dit gebeurt is sterk afhankelijk van de interne vraag, prijs- en concurrentieniveau op de wereldmarkten. De Amerikaanse exporteurs zullen zich ook in 2018 steeds meer op andere markten richten. Vooralsnog blijft Mexico de belangrijkste exportbestemming van varkensvlees, goed voor een derde van de afzet. Japan is de tweede Amerikaanse exportbestemming. Dankzij een kortere route kunnen de Amerikaanse bedrijven Japan met vers vlees benaderen. China komt op de derde plaats. Ook Brazilië zal meer afzet proberen te krijgen in Azië.

Groeiend aanbod leidt tot prijsdruk
Het toenemende wereldwijde varkensvleesaanbod zal in 2018 de varkensprijzen sterk blijven beïnvloeden. De impact is sterk afhankelijk van het lokale verbruik en de exportvraag. Lagere detailhandelsprijzen zullen hoogst waarschijnlijk de consumptie stimuleren, vooral als promotieacties worden gelanceerd, maar de algemene trend is duidelijk dalend.

Dalende prijzen zorgen voor verbeterde concurrentiepositie
De internationale concurrentiepositie van Europese exporteurs verbetert bij dalende prijzen, al kan de verwachte versterking van de euro in 2018 dit voordeel deels teniet doen. Azië blijft de belangrijkste bestemming voor Europees varkensvlees. Ook Afrika zal weer toegankelijk worden voor producten met een lage waarde. In de loop van 2018 komen de Europese vleesexport steeds meer onder druk te staan.

Grondstoffen: prijsstijging in aantocht

Voor aankomend kwartaal laat de prijsvoorspelling van Rabobank een stijgende lijn zien voor alle grondstoffen.

• • De markt voor granen wordt op dit moment bepaald door droogte en vorstschade in de Verenigde Staten. Hoewel de exacte schade van beide fenomenen eerst in het voorjaar duidelijk is, zorgt het op korte termijn voor stijgende graanprijzen.
• • De prijzen van sojameel worden ondersteund door droogte in Zuid-Amerika. In Argentinië is het op dit moment droger dan normaal, waardoor de Rabobank verwacht dat Argentijnse sojaproductie zal afnemen naar 51,5 miljoen ton.
• • De markt voor maïs is momenteel relatief rustig.

Dreiging Afrikaanse varkenspest neemt toe
De Afrikaanse varkenspest wordt een steeds grotere bedreiging voor de Europese exportmarkt. Sinds januari 2017 zijn er meer dan 700 nieuwe gevallen met de ziekte bijgekomen. Het overgrote deel van de uitbraken vond plaats in de Baltische staten en in het oosten van Polen, veelal bij wilde zwijnen. Roemenië heeft zich nu ook bij de besmette landen gevoegd, met twee besmette varkensbedrijven. In Tsjechië kwamen er 14 nieuwe gevallen onder de wilde zwijnen bij. Een uitbreiding van het virus naar Duitsland zou ernstige gevolgen voor de EU hebben. Vooral Duitse producenten worden steeds nerveuser. Het is belangrijk dat transporteurs, varkenshouders en medewerkers zich strikt aan de hygiënemaatregelen houden.

Jan Peter van Ferneij
Koen van Bergen