Vaccin tegen streptokokken in aantocht

Het Max-Planck-Institut uit Golm-Potsdam (ten zuid-westen van Berlijn) maakt op haar website bekend dat de eerste successen zijn geboekt bij de ontwikkeling van een vaccin tegen streptokokken.

Grote problemen

Streptokokken veroorzaken grote problemen in de varkenshouderij. Bij gebrek aan doeltreffende vaccins tegen de bacterie worden zieke varkens momenteel veelal behandeld met antibiotica. Dit zou spoedig kunnen veranderen. Onderzoekers van het Max-Planck-Institut zeggen dichtbij de presentatie van een vaccin te zijn gekomen. Zij zijn erin geslaagd om suikerketens, die overeenkomen met de schillen van de vier hoofdvarianten van de bacterie, te ontleden. Dit is een belangrijke eerste stap voor de ontwikkeling van glycoconjugaatvaccins tegen Streptococcus suis, aldus het Max Planck-Institut. „Chemisch gezien kunnen we relevante suikerstructuren van ziekteverwekkers zoals Streptococcus suis in enkele uren nabootsen en zo proefvaccins produceren," stelt professor Seeberger op de website van het Max-Planck-Institut. De vaccins zullen erop gericht zijn om de immuunafweer te stimuleren om anti-lichamen te produceren.

Vervolgstappen

In de volgende stap van het onderzoek zullen varkens worden geënt met diverse vaccins om zo de effectiviteit te bepalen. Deze moeten later in de eerste plaats de dieren beschermen, maar ook de mensen die in de varkensindustrie werken, en tegelijkertijd het gebruik van antibiotica verminderen.

Meest voorkomende bacteriën

Volgens de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) behoren Streptokokken tot de meest voorkomende bacteriën bij varkens. Van de Streptokokken zijn vele soorten bekend. De meest belangrijke soort voor het varken is ‘Streptococcus suis’. Van deze soort zijn minimaal 35 verschillende typen bekend. Streptokokken kunnen overal in het lichaam in allerlei organen ziekteverschijnselen veroorzaken. De meest bekende ziekteverschijnselen zijn hersenvliesontstekingen en gewrichtsontstekingen. Daarnaast kunnen de bacteriën onder andere bloedvergiftiging (met plotselinge sterfte), longontsteking, hartklepontsteking, overige ontstekingen en abortus veroorzaken.

Nagenoeg alle varkens besmet

Volgens de GD zijn nagenoeg alle varkens met een of meerdere typen Streptokokken besmet, meestal zonder ziekteverschijnselen. De oorzaken van ziek zijn gelegen in de kwaadaardigheid van de betreffende bacterie, het introduceren van een nieuw type (via aankoop van varkens), een minder goede afweer, ruwe vloeren, het verplaatsen van biggen, overbezetting, vechten, slecht klimaat, ziekten e.d.

Besmettingsroute

In normale situaties komen de Streptokokken voor in de voorste luchtwegen (neus, tonsillen), darmkanaal en geslachtsapparaat. Verreweg de belangrijkste vorm van overdracht van de bacteriën gebeurt via varkens (neus - neuscontact). De besmetting kan ook worden overgebracht door andere dieren, zoals vliegen, muizen, honden, katten, vogels en door de mens.

Besmetting direct na geboorte

Biggen worden tijdens en direct na de geboorte met deze bacteriën besmet, waarna de bacteriën zich koloniseren in het lichaam. Zijn de hygiënische omstandigheden goed en bevat de biest afweerstoffen, dan gebeurt dit meestal zonder klinische verschijnselen. Onder voor het varken ongunstige omstandigheden kunnen de bacteriën zich plotseling sterk vermenigvuldigen. De bacteriën kunnen zich gemakkelijk naar allerlei organen verplaatsen via de bloedbaan, waarna de karakteristieke verschijnselen zich openbaren.

Schade

De schade door Streptokokken is groot. Ongeveer 3-5 procent van de varkens vertoont ziekteverschijnselen, meestal in de vorm van kreupelheid of hersenvliesontsteking. Ongeveer de helft van de biggen met een hersenvliesontsteking sterft. In bijna de helft van alle sectie-uitslagen worden Streptokokken als (mede) oorzaak genoemd. Op veel bedrijven vindt bij biggen een preventieve behandeling plaats, kort na de geboorte. Dit is volgens de GD momenteel minder gewenst in verband met het beleid om het antibioticagebruik terug te dringen.