Stoppen moet couperen biggenstaarten komt nog te vroeg

Reden voor deze uitkomst is dat het houden van varkens met ongecoupeerde staarten complex is. Ook zou een varken met een ongecoupeerde staart extra geld moeten kunnen opbrengen. Training zal varkenshouders en erfbetreders helpen om risico op staartbijten te herkennen en te verminderen. Varkens die zich oncomfortabel voelen, kunnen uit frustratie of verveling bij hokgenoten namelijk in de staart bijten. Dit kan leiden tot een aangetast welzijn van het gebeten varken, groeivertraging en infecties of zelfs volledige afkeur in de slachterij. Vanuit de samenleving is daarop kritiek, en ook boeren willen liever vandaag dan morgen varkens met lange staarten gaan houden.

Lastig achterhalen oorzaak

„Toch zijn varkenshouders ook huiverig om die overstap te maken”, zegt onderzoeker Geert van der Peet van Wageningen Livestock Research. „En ik kan dat begrijpen. Het lastige is dat de oorzaak van staartbijten niet altijd te achterhalen is. Wanneer je bijtgedrag niet heel vroeg signaleert, en handelt, kan het in een groep varkens leiden tot een uitbraak van nog meer bijtgedrag. Bij zo’n bijtuitbraak leidt het stoppen met couperen dus mogelijk tot grotere welzijnsproblemen dan nu het geval is. Bovendien levert een aangetast varken de boer bij de slachterij niets op. Er spelen dus ook financiële risico’s. Aan de andere kant is het wel zaak dat we vooruitgang blijven boeken; dat steeds meer varkenshouders verantwoord varkens kunnen houden met een lange staart. Niets doen is geen optie.”

Eén van de eindproducten van het project is een welzijnscheck waarbij een individuele varkenshouder een risicobeoordeling voor bijtgedrag op zijn eigen boerderij kan maken. „Elk varkensbedrijf is uniek en de aanpak van bijtgedrag vraagt dus om een bedrijfsspecifieke aanpak.”, zegt Van der Peet. „Is het klimaat in de stallen goed, hebben de dieren bij de voerbak voldoende ruimte, heeft de varkenshouder voldoende kennis om proactief in te grijpen, is er een goede samenwerking met voeradviseur en dierenarts?”

Drie adviezen

Het netwerk varkenshouders heeft veel ervaring opgedaan, maar blijven door onverwachte bijtuitbraken huiverig te stoppen met couperen. Desondanks zijn enkele varkenshouders erin geslaagd varkens met lange staarten te houden. „Het houden van varkens met een lange staart kan dus wel, maar met een ‘mits’.”, zegt Van der Peet. „We hebben drie adviezen om een volgende stap te zetten. En die vragen inspanning van de hele keten: varkenshouder, erfbetreders, slachterij, retail en overheid. Ten eerste adviseren wij om breed in de sector te werken aan draagvlak voor de welzijnscheck. Die biedt varkenshouders echt nieuwe inzichten. Er is hier en daar nog laaghangend fruit dat varkenshouders kunnen aangrijpen.”

Financiële tegemoetkoming

Het tweede advies is om de varkenshouder en zijn personeel voortdurend te ondersteunen met kennis, bijscholing en coaching om risico’s van staartbijten te leren herkennen en vroegtijdig in te grijpen. Van der Peet: „Daarnaast is financiële tegemoetkoming nodig. Een basisvergoeding uit de markt voor de extra kosten om varkens met een lange staart te kunnen houden, maar ook een calamiteitenfonds om economische schade op te kunnen vangen. Als er ondanks allerlei inspanningen tóch bijtproblemen ontstaan, moet niet alleen de varkenshouder voor de kosten opdraaien.”

Stalaanpassingen om staartbijten te voorkomen, zoals staat in de gewijzigde wet Dieren, is het derde advies, maar dat is toch voor de langere termijn. Een versnelling in het proces naar stoppen met staart couperen is volgens WLR alleen mogelijk als varkenshouders financiële ondersteuning krijgen bij aanpassing van het bedrijf. Verbouwingen zoals door brongerichte aanpak ter vermindering van emissies en stalaanpassingen voor het houden van varkens met lange staarten kunnen elkaar versterken.