Naaldloos enten wint terrein bij behandelen varkens

Al voor 2000 werd onderzocht of en hoe intradermale (in de huid) vaccin-toediening kon worden toegepast. De laatste jaren wint deze methode vrij snel terrein. „Wij schatten dat circa 15 procent van de zeugenbedrijven deze methode toepast”, stelt Ton van der Ven, MSD farm consultant IDAL. Belangrijke factoren in deze trend zijn de technische ontwikkeling van de apparatuur en de toename van personeel. En natuurlijk ook het specifiek toegelaten zijn van een vaccin om op deze manier te mogen worden toegediend. Maartje Wilhelm, technical and marketing manager bij Hipra Nederland: „De manier van toediening is onderdeel van de registratieprocedure. De manier die in de registratieprocedure wordt gebruikt, komt ook in de bijsluiter. Soms wordt uitsluitend één toedieningsweg geregistreerd; het is mogelijk om met één registratieprocedure twee verschillende toedieningswegen te registreren.”

MSD Animal Health ontwikkelde voor deze manier van vaccineren de IDAL. Vaccinproducent Hipra levert de Hipradermic bij het nieuwe 2-in-1 vaccin voor PCV2 en M.hyo. Dit vaccin is specifiek ontwikkeld voor deze toedieningsmethode en mag alleen op deze manier worden toegediend. De Hipradermic is uitgerust met software voor een goede registratie. Via een app kan een vaccinatierapport voor deze entingen worden uitgedraaid.

Huid als ideale voedingsbodem

De huid van mens en dier is vooral bedoeld als afweer tegen van alles. De huid fungeert dus als eerste beschermlaag en bevat ook veel meer gespecialiseerde afweercellen dan het bloed. Vandaar dat het inbrengen van een vaccin in die huidlaag ook direct een grotere afweerrespons opwekt dan wanneer het vaccin in een spier wordt aangebracht. Deze reactie zorgt voor een snelle en langdurige gewenste immuniteit. Om in die spier eenzelfde reactie op te wekken is het nodig het vaccin in een hoeveelheid oplosmiddel, adjuvans, toe te dienen. Vaak wordt dan 1 tot 2 cc toegediend, terwijl het bij de huidtoediening om 0,2 cc gaat.

Het adjuvans zorgt dat het spierweefsel enigszins geïrriteerd raakt, waardoor het lichaam afweercellen naar deze plek stuurt waarop dan de afweerrespons tegen het vaccin op gang komt. Het ‘irriteren’ van de spier vraagt enige tijd en geeft meer kans op een entreactie. De kleine hoeveelheid die in de huid kan worden gebracht is ook de beperking voor een algemeen gebruik. Voor sommige vaccins is een groter volume nodig. „Het gaat erom dat je de benodigde hoeveelheid antigeen in de huid brengt”, stelt Wilhelm. „De 0,2 cc is een redelijk vast gegeven bij deze manier. Als je meer toedient is het de vraag of dat wel in de goede huidlaag komt of dat je het te diep of te ondiep brengt. In het onderliggende bind- of vetweefsel treedt geen of minder afweerreactie op.”

Personeel als drijvende kracht

Veel zeugenbedrijven hebben een omvang waarbij extern personeel meehelpt in de dagelijkse bedrijfsvoering of bij het oplossen van arbeidspieken. De apparatuur om intradermaal te vaccineren is intussen ergonomisch zo ontwikkeld dat het plezierig is om mee te werken. „Onze IDAL 3G is de derde generatie waarbij allerlei aanpassingen zijn gedaan om het werken te vergemakkelijken”, vertelt Van der Ven. „Een sensor bepaalt of het apparaat goed tegen de huid wordt gehouden. Het contactmoment moet een halve seconde goed zijn; dan volgt de vaccindosering.” De Hipradermic heeft een soortgelijke ontwikkeling doorgemaakt. „Belangrijk is dat altijd dezelfde dosering wordt afgegeven op de juiste plek. Stel je eens voor dat je 1.000 keer moet knijpen om het vaccin uit een injectiespuit te drukken”, schetst Wilhelm. „De Hipradermic bevat een sensor die voorkomt dat lucht wordt aangezogen zodat je altijd verzekerd bent van de juiste dosering.” Het in de huid brengen van een vaccin kan, of beter moet, op die plekken waar de huid het dunst en meest soepel is. Het is ook van belang dat deze niet strak gespannen is; dat kan leiden tot een sterkere entreactie. Voor naaldloze vaccinatie met IDAL worden de nek en bil aangeraden als vaccinatieplek.

Van der Ven is trots dat apparaten nu voor groot onderhoud terugkomen. MSD geeft de IDAL in bruikleen, met begeleiding c.q. opleiding voor de varkenshouders. „Dat betekent dat al circa 100.000 shots met dit apparaat zijn afgegeven. Na circa 20.000 shots volgt onderhoud op het varkensbedrijf. Bij groot onderhoud nemen we het apparaat in.” Hipra levert de Hipradermic ook in bruikleen in combinatie met het 2-in-1 vaccin tegen Circo en M.hyo of het PRRS-vaccin. Bij training of begeleiding van de gebruiker maakt een warmtecamera inzichtelijk of en hoe het vaccin op de goede plek wordt afgeleverd.

Techniek sterk verbeterd

Belangrijke factor bij een langdurig gebruik is de kwaliteit van de batterij. Deze technologie maakt het laatste decennium, dankzij de digitale omwenteling, een sterke verbetering door. Daardoor kunnen de batterijen nu langere tijd constante prestaties leveren en zijn ze ook zonder problemen oplaadbaar. Nog niet zo lang geleden verloren oplaadbare batterijen/accu's snel hun kracht na herhaaldelijk gebruik.

Bij gebruik van een injectienaald luidt het advies om voor elke toom de naald te verwisselen. Voor ervaren werkkrachten geen grote moeite; het moet wel gebeuren. Dit wisselen is nodig vanwege de scherpte van de naald en uit hygiënisch oogpunt. Voorkomen moet worden dat ziektekiemen van toom naar toom worden overgebracht.

Van PRRS is bekend dat deze in zeer kleine hoeveelheden al overgedragen kan worden. Overigens zijn ook bij naaldloos werken hygiëne en nauwkeurig werken blijvende aandachtspunten. Soms wordt een aangebroken vaccinpotje gebruikt bij een volgende entronde. Dit kan leiden tot onvoldoende resultaat of tot bacteriegroei in het vaccin.

Naaldloos niet altijd mogelijk

De verbetering van techniek en meer werken met personeel zijn redenen dat het in de huis vaccineren toeneemt. Een rem is het niet toegelaten zijn van deze techniek voor alle entstoffen. In het toelatingsonderzoek werd vaak (nog) niet gekeken naar deze techniek. Vaccinfabrikanten zijn vijf tot tien jaar bezig om het vaccin geregistreerd te krijgen. Toepassen via de intradermale inbrenging is soms (nog) niet meegenomen in het lopende onderzoek. Gezien de snelle ontwikkeling zal een inhaalslag worden gemaakt, verwachten de producenten. Daarbij gaat het om zowel de toelating van het vaccin als die van het noodzakelijke adjuvans dat het vaccin in de huid transporteert. Soms kan een vaccin of ander product technisch niet worden toegediend. „Je kunt 0,2 cc vloeistof in de huid brengen per enting”, vertelt Van der Ven. „Soms moet je een grotere hoeveelheid inspuiten. Dat kan alleen met een injectienaald.” Niet alle vaccins zijn beschikbaar voor naaldloze vaccinatie. Een varkenshouder maakt soms ook de keuze om die methode te gebruiken waarmee hij alles kan afhandelen.