Transitie middel- naar doelvoorschriften varkenshouderij dichterbij

In het kader van een samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente Sint Anthonis, de provincie Noord-Brabant, onderzoeksbureau Connecting Agri & Food en twee varkenshouders is in augustus gestart met het real time meten van ammoniak. Daarbij is niet meer het middel waarmee gemeten wordt heilig, maar staat het doel voorop.

Goed ontwikkeling

Varkenshouder Erik Geene is één van de twee varkenshouders. Hij vindt de transitie van middel- naar doelvoorschriften een goede ontwikkeling: “Een doelvoorschrift geeft mij als ondernemer meer mogelijkheden en vrijheid om keuzes te maken. In het verleden heb ik bijvoorbeeld meegemaakt dat ik door een kleine technische wijziging aan een luchtwasser, niet meer voldeed aan de vergunning. Ik werk daarom graag mee aan deze real time metingen. Het levert mij direct niets op, maar ik hoop op meer algemeen inzicht wat zich op termijn vertaalt naar doelvoorschriften waarmee wij als boeren praktisch en duurzaam kunnen werken.”

Van lab naar praktijk

De metingen zijn verricht bij twee varkenshouders. Varkensstallen hebben, vergeleken met rundveestallen, een beperkt aantal luchtuitlaatpunten waar gerichte metingen mogelijk zijn. Er is gekozen voor een bedrijf met luchtwasser en een bedrijf zonder luchtwasser. In augustus zijn de eerste ammoniaksensoren geplaatst. ‘Vanuit onderzoek in andere sectoren is een aantal sensoren om ammoniak te kunnen meten, bekend. Die hebben we hier in de praktijk ingezet. En dan kom je altijd onverwachte dingen tegen’, schetst Monique van der Gaag die bij Connecting Agri & Food projectleider veehouderij en gezondheid is.

Real time

Het doel van dit project is niet om de gemeten emissiewaarden te toetsen aan de vergunde waarden, maar om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om ‘real time’ te meten in de praktijk. Om emissie te kunnen meten zijn het ventilatiedebiet en de ammoniakconcentratie van de uitgaande stallucht nodig. ‘En is de ventilatiewaarde die de computer aangeeft exact de juiste? We hebben diverse metingen naast elkaar gelegd en de eerste conclusie was dat niet alle sensoren en technieken direct eenvoudig toepasbaar zijn’, legt Van der Gaag uit.

Zonder luchtwasser

De conclusie is dat het haalbaar is om met sensoren real time ammoniak te meten in stallen zonder luchtwasser. Bij stallen mét een luchtwasser is het inregelen van sensoren ingewikkelder. ‘Plaats je de sensor voor of achter de ventilator, waar is ruimte, kan de sensor omgaan met de hoge luchtvochtigheid? Je kunt niet zomaar een ventilator verplaatsen en je moet voorkomen dat de buitenlucht invloed heeft. Dat zijn echte leerpunten. Bij nieuwbouw is het makkelijker, maar we hebben natuurlijk te maken met bestaande situaties’, aldus Van der Gaag. Samen met leveranciers worden de sensoren bij de stal met luchtwasser verder geoptimaliseerd.

Stalsysteem voldoet

‘Voor ons is de conclusie dat ons huidige stalsysteem het goed doet’, aldus Geene. ‘Het ondernemen verandert continu; nu gaan wij bijvoorbeeld een ander ras varken houden. Daarvan is bekend dat ze minder hokbevuiling geven. Dat is ook van invloed op de emissie. Real time metingen blijven dus waardevol.

Gezondheid

Ook op het gebied van gezondheid blijken real-time metingen met sensoren van groot belang. ‘Deze metingen geven bij veestallen inzicht in de oorzaken van emissies. Daardoor geven zij ook inzicht in effectieve oplossingen om uitstoot van ongewenste en schadelijke stoffen te verminderen’, geeft Van der Gaag aan. Dit soort onderzoek past ook in de lijn van het Schone Lucht Akkoord, dat mede door gemeente Sint Anthonis en provincie Noord-Brabant is ondertekend.

Verder onderzoek

De vergaarde kennis en praktische punten dragen bij aan de gewenste transitie van middel- naar doelvoorschriften. Pepijn Driessen, projectleider gemeente Sint Anthonis: ‘De resultaten bieden handvatten voor het aanpakken van vervolgonderzoek; welke sensoren kunnen we wel of niet inzetten.’ Ook de provincie Noord-Brabant heeft Driessen interesse in dit type onderzoek, omdat resultaten voor een vele groter werkgebied van belang kunnen zijn. Daarom zijn zij ook aangesloten bij de samenwerkingsovereenkomst en hebben zij de sensoren geleverd.

Geursensoren

De markt van sensoren is volop in ontwikkeling. Inmiddels zijn er ook geursensoren op beide varkensbedrijven geplaatst. ‘Dit zijn relatief nieuwe sensoren voor de agrarische sector. We gaan onderzoeken hoe deze toe te passen zijn en wat we kunnen leren van de resultaten. Het is de complimenten waard dat de varkenshouders belangeloos willen meewerken en dat de gemeente Sint Anthonis de ruimte biedt om praktijkervaring op te doen. Er wordt veel gepraat over de transitie naar doelvoorschriften. Dit onderzoek versnelt ontwikkelingen. Naast de technologische ontwikkelingen zijn er nog volop uitdagingen zoals bijvoorbeeld de juridische aspecten’, aldus Van der Gaag. De sensoren op de bedrijven blijven in ieder geval dit jaar meten. Het is de intentie om daarna verder te gaan met het real time meten in de nieuwe gemeente Land van Cuijk.

Het rapport is hier te downloaden.