VVD’ers massaal in het geweer tegen eigen minister Van der Wal

Diverse provinciale VVD’ers steken hun kritiek op hun eigen minister Van der Wal niet onder stoelen of banken. In haar stikstofbrief van 1 april schetst zij op hoofdlijnen hoe het stikstofbeleid van het Kabinet eruit komt te zien. De overheid moet stikstof terugdringen om zo vergunningverlening voor bedrijven en de bouw weer op gang te krijgen. Ook zijn er volgens ecologen natuurgebieden die er slecht aan toe zijn door stikstof.

VVD-lid van Provinciale Staten van Drenthe, Johan Moes, wist niet wat hij hoorde en las toen hij de Stikstofbrief van zijn ‘eigen’ minister onder ogen kreeg. „Dat we een juridisch stikstofprobleem hebben, onderken ik. En dat de landbouw een bijdrage moet leveren om Nederland van het slot te halen, onderken ik ook. Maar om de landbouw nu van alles de schuld te geven…"

'Green Peace-praat'

„Ik viel van mijn stoel van verbazing toen ik haar verhaal hoorde doen bij Op1 vrijdagavond", vervolgt Moes. „Zó onterecht. Het heeft mij het hele weekend beziggehouden. En in de brief van 24 kantjes staat één keer het woord ‘innovatie’. En dat terwijl op de algemene ledenvergadering van de VVD een motie is aangenomen dat innovatie op nummer één staat als het gaat om de stikstof in de landbouw te reduceren. Er ligt nota bene een concreet plan van de drie Noordelijke provincies waarbij we voor 80 miljoen euro 20 procent van de stikstof kunnen reduceren. Hoe wil je het sneller doen?”

Moes verwijst in dit verband naar de toevoeging van magnesiumchloride aan mest waarmee de stikstofuitstoot bij koeien met minimaal 30 procent wordt verlaagd. „We gaan donderdag nog naar de Dairy Campus in Leeuwarden om dat te bekijken. Wat de minister nu roept is geen VVD-geluid. Dat is Green Peace-praat.”

Eigen falen maskeren

Ondanks de frustratie die Statenlid Marten Dijkstra als melkveehouder ervaart, kiest de Friese VVD’er zijn woorden doordacht als hem gevraagd wordt naar een reactie op de brief van minister Van der Wal. Naast statenlid is Dijkstra melkveehouder in Aldeboarn met 65 koeien.

„Als ik de brief lees, dan is de natuur volgens de minister in zeer, zeer, zeer, zeer slechte staat. Rampzalig. Maar als ik hier met mijn gezin door de natuur loop, genieten wij met volle teugen. Het ligt er prima bij en dat idee heb ik ook van andere natuurgebieden in Nederland. Wij hebben in Friesland 80.000 hectare natuurgebied. En dan reken ik het Waddengebied nog niet eens mee. Dat is 30 procent van het oppervlak. Is dat niet genoeg? Moet dat dan de helft van de provincie worden?”

Alleen landbouw

Dijkstra vindt de brief ook zeer eenzijdig: „Als ik het begin van de brief lees, moeten alle sectoren een bijdrage leveren in de aanpak van de stikstofcrisis. Maar vervolgens gaat het alleen maar over de landbouw. Mijn persoonlijke ervaring als boer en ondernemer is dat als je een gebiedsproces ingaat, je dan alle opties nog moet openhouden. Dat doet de minister totaal niet.”

Dijkstra heeft ook grote twijfels bij de betrouwbaarheid van de cijfers waar de minister en überhaupt het kabinet zich op baseert als het gaat om de stikstofuitstoot. „We worden bij de milieudoelstellingen voor een fait accompli gesteld. Maar er zijn heel veel kritische rapporten en vraagtekens van professoren of de cijfers over de stikstofdepositie wel kloppen. Zij wijzen daarnaast ook op de ruimte die de Europese wetgeving ons nog extra biedt.”

„Ik heb het idee dat stikstof nu als zondebok wordt bestempeld om het eigen falen van natuurherstel te maskeren. Want er zijn al miljarden gestoken in natuurherstel, maar waar is dat al dat geld gebleven?”

Niet alleen roepen

Statenlid Bas de Wit van de VVD in Noord-Holland is een stuk minder hard in zijn oordeel dan zijn collega’s in Drenthe en Friesland. Maar ook hij is kritisch ‘De VVD Noord-Holland wil de stikstofproblemen samen met boeren, industrie, natuurorganisaties en vele anderen oplossen door de schouders eronder te zetten. Uitspraken over hoe slecht het met de natuur gaat en dat de bodemkwaliteit onder druk staat, helpen daar niet bij. De uitzending van Op1 vrijdagavond heeft in dat kader tot veel oproer geleid in de agrarische sector én (agrarische) VVD-achterban’, schijft hij op de website van VVD Noord-Holland.

De Wit gelooft niet in de bangmakerij: ‘Het helpt niet om mensen in beweging te krijgen door te roepen hoe slecht het gaat. Bovendien is de bodemkwaliteit niet zo slecht als sommigen doen voorkomen. De opbrengsten van oogsten zijn in het algemeen goed, dat zou niet kunnen als de bodem verwaarloosd zou zijn.'

Bedrijven aan de slag

Wat de VVD in Noord-Holland goed vindt is volgens De Wit dat het kabinet de natuurkwaliteit, de bijdrage van alle economische sectoren en de mogelijkheden voor het verminderen van de stikstof onafhankelijk gaat meten en monitoren. De Wit leest, in tegenstelling tot collega’s in het noorden, dat alle economische sectoren evenredig moeten bijdragen en dat mogelijkheden voor innovatie worden onderzocht. Maar ‘in de uitwerking is nog veel onduidelijk'.

De Wit wil per gebied in Noord-Holland een realistische doelstelling en aanpak: ‘Veel bedrijven, agrarisch en niet-agrarisch, hebben hiermee te maken. De provincie moet hen uiterlijk 1 juli 2023 duidelijkheid bieden in het belang van ons ondernemersklimaat en de werkgelegenheid.’

Perspectief geven

Volgens De Wit wordt in de brief van het kabinet diverse keren benadrukt dat ook het perspectief van de agrarische sector gewaarborgd moet worden. ‘Dat is voor de VVD Noord-Holland ook van essentieel belang. Daarom zijn wij zeer kritisch op de (gedwongen) uitkoop van boeren. De huidige, hoge energieprijzen laten zien wat afhankelijkheid op een buitenlandse mogendheid voor effecten kan hebben. De VVD Noord-Holland wil niet dat we in de toekomst ook voor een andere basisbehoefte, ons voedsel, sterk afhankelijk zijn van andere, niet-Europese landen.’

Volgens De Wit is dat ook een van de functies van het platteland: ‘Het platteland is geen natuurgebied met alleen museumboeren die af en toe ook een pak melk of een bloemkool verkopen. Het grootste deel van Nederland is plattelandsgebied. Daar wonen, werken en recreëren miljoenen mensen. Precies die mensen werken voor onze voedselzekerheid. Dat mogen we niet verliezen.’

Twintig jaar verwaarloosd

De VVD-fractie in de Provinciale Staten Overijssel vindt het stuitend dat Van der Wal stelt dat in Nederland de natuur twintig jaar is verwaarloosd en dat dat komt door de boeren. En dat ‘we’ dit kunnen fixen door hun stikstof drastisch te verminderen. ‘Deze stellingnames kloppen niet en beschadigen opnieuw onze boeren’, stelt woordvoerder Wim Tutert (Landbouw en Natuur).

VVD Overijssel benadrukt het belang van nauwkeurige metingen om de stikstofuitstoot te berekenen. ‘In 2020 heeft de VVD de motie ‘Meten is Weten’ ingediend. Hierin riep zij Gedeputeerde Staten van Overijssel op om te onderzoeken of de provincie kan aansluiten bij bestaande pilots. Boeren en andere ondernemers krijgen hierdoor inzicht in het effect van maatregelen die ze treffen om uitstoot te verminderen. Zolang we vast blijven houden aan het huidige systeem (Aerius) weten we nog steeds niet of bijvoorbeeld het opkopen van boeren echt helpt om de doelen van die ‘arme’ natuurgronden te verwezenlijken’, aldus Tutert.

Gebiedsgerichte aanpak

Tutert ziet wel de noodzaak in van het verminderen van de stikstofuitstoot. ‘Helaas is er nu geen andere weg dan toch in te zetten op stikstofvermindering om Nederland ‘van het slot’ te halen.’ Net als in Noord-Holland wordt in Overijssel gewerkt aan de gebiedsgerichte aanpak. ‘Hierin wordt bekeken waar we slim en verstandig zaken aan elkaar kunnen koppelen en hoe we de doelen kunnen behalen. Het vrijwillig verplaatsen of uitkopen van boeren is een onderdeel van de aanpak.’