Fotoserie: Boeren voeren actie bij Vuelta in Woudenberg

Beste mensen,

Welkom! Heel goed dat we hier met z’n allen zijn. En wat hebben jullie veel werk verzet de afgelopen weken om ook bij de Vuelta hier de boodschap af te geven SOS Dutch Farmers! Ik wil het actieteam, Teus van der Wind, Wim Verbeek, Wim Veldhuizen, Johan Veldhuizen, Jan- Bart Schimmel, Johan Ijlander, Arnoud Verbeek, Willem Smit en alle vrijwilligers eromheen grote complimenten geven voor wat jullie op poten gezet hebben! Helemaal top, en reken erop dat vandaag over de wereld gaat: Deze stikstofaanpak van dit Kabinet accepteren de Nederlandse boeren niet! SOS Dutch Farmers!

Aandacht voor Elbert
Ik wil jullie meenemen in wat er is gebeurd vanaf Stroe tot Woudenberg.
Vanaf het moment dat we op 10 juni opriepen de Haagse plannen niet langer te accepteren en in actie te komen is er veel gebeurd! De acties begonnen meteen en op 22 juni in Stroe hadden we een mega-actie waar het hele land aan deelnam en we ons speerpunt neerzetten: De KDW moet uit de stikstofwet.
Een stroom van protesten op allerlei manieren volgde. Honderden publieksvriendelijke acties. Een week blokkades van distributiecentra. Acties op de snelwegen. Omgekeerde vlaggen. Noem het maar op; waar zijn we niet bij geweest? Er zijn meer dan 1000 spandoeken vanuit Agractie verspreid door heel het land.
Ondertussen werd door iedereen duizenden malen de media te woord gestaan. Zelf zijn we in alle uitzendingen, artikelen, optredens steeds weer teruggegaan naar de inhoud: Het fundament onder dit beleid deugt niet!
Dit beleid gaat de natuur niet helpen.
Gedwongen opkoop moet uitgesloten worden en de PAS melders gelegaliseerd
De KDW moet uit de wet en het rekenmodel moet van tafel
Inmiddels is het iedereen, burgers, politici en media duidelijk waar het ons om gaat. We willen graag onze verantwoordelijkheid nemen, maar,
op een fundament dat niet deugt kun je niet bouwen!
Mark Rutte verzon een truc. Hij dacht, ik wijs een bemiddelaar aan, laat die bemiddelaar 100 partijen uitnodigen, geef hier en daar een duwtje, en dan komt de bemiddelaar over een paar maanden met een nietszeggend rapport en is de geest weer in de fles. Helaas Mark, daar deden we niet aan mee!
Behalve Sjaak van der Tak dan. Die ging bij het eerste beste telefoontje overstag. Daar waren boeren niet blij mee. Doordat de meeste boerenorganisatie en partijen uit de periferie wegbleven is het Remkes duidelijk geworden dat hij niet om ons als boeren heen kan. Dat heeft hij me gisteren zelf nogmaals verteld toen hij me belde.
Ondertussen hebben we gezorgd dat wat we verandert willen hebben én wat we te bieden hebben op papier stond. Dat hebben we ook gedeeld met de andere partijen zoals fdf en lto. Dus toen Remkes belde, en erná Mark Rutte was het eenvoudig: Hier heb je onze punten, laat maar zien of je echt wat wilt. Kom maar uit de kast Mark.
En natuurlijk voerden we vele gesprekken om de inhoud verder te brengen met Kabinetsleden, met de fractieleiders in Den Haag, gedeputeerden en via de media.

Ondertussen gingen jullie gelukkig door met actie’s, en dat is nodig! Iedere actie draagt bij aan het doel!
Ik weet dat we allebei moe zijn, jullie en wij, maar we staan schouder aan schouder en zij aan zij.
In Den Haag en het land gingen de bakens verschuiven. Er werden Kamervragen gesteld door zowel VVD als CDA en ChristenUnie. Over het fundament van de KDW en de drempelwaarde. Of dat niet anders kan en moet. Maar van der Wal bleef dezelfde riedel verkondigen: de stikstof moet naar beneden want dan gaat het beter met de natuur. Wat natuurlijk onzin in, want iedere boer weet dat de bodembiologie en vochttoestand veel belangrijker is voor een gewas of vegetatie dan wat in de lucht zit.
Tot gisteren. Gisteren durfde Wopke Hoekstra als eerste uit de kast te komen. Daar was een behoorlijke periode van sterke aandrang voor nodig om hem zover te krijgen. Maar het ei is gelegd en hij heeft onomwonden gezegd: De KDW moet uit de wet en we moeten opnieuw beginnen. Opnieuw naar de tekentafel Ik verwacht dat de Christen Unie en VVD zullen volgen. Help ze daarbij een handje! Maar Wopke heeft dit weloverwogen en goed voorbereid gedaan, en hij beseft dat dit staat en hij dit niet meer kan terugtrekken. Of het Kabinet klapt, of D66 gaat overstag.
Dit is een heel belangrijke onomkeerbare stap. Wat we nu moeten doen is: vast blijven houden aan onze punten, maar ook op tijd de stap naar voren zetten. Om te laten zien dat we echt wel willen, maar niet op een verrot fundament en met de dreiging van gedwongen onteigening.
Er is goede afstemming tussen ons en de andere partijen. We spreken meerdere malen per week met bijvoorbeeld Sjaak van der Tak en Mark van den Oever. Maar ook met John Spithoven voor waardevolle juridische achtergrondinformatie. Zo proberen we zoveel mogelijk een gelijk geluid te vormen, waarbij we respect hebben voor ieders organisatie en eigen geluid. We moeten gaan voor het doel, anders zijn we verkocht en zullen de boeren in de Gelderse Vallei en andere gebieden over 15 jaar grotendeels verdwenen zijn.
Één zwaluw maakt nog geen zomer. De komende weken zullen erg spannend worden, en als die stofwolken opgetrokken zijn zullen we pas een klein beetje zien welke kant het op gaat. We zitten er bovenop, en als wij denken dat het noodzakelijk is aan tafel te gaan zullen we dat doen. We hopen dat we jullie vertrouwen daarin hebben, en ik zeg toe dat ik geen millimeter af zal doen van de inhoudelijke boodschap voor wat betreft het fundament onder dit beleid, maar wel zal zoeken naar goede wegen om eruit te komen. Als het Kabinet ons eindelijk serieus gaat nemen.
We rekenen ook op jullie. Zolang er niets concreet bereikt is moeten we doorgaan met acties als deze en op allerlei andere manieren. En als er aanleiding voor is kan het ook zijn dat we met z’n allen naar Den Haag moeten.
Mogen we op jullie rekenen? Bedankt voor jullie aandacht.

Toespraak Prof. Dr. Johan Sanders Woudenberg, 20 augustus 2022
Goedemiddag allemaal,
Ik ben blij met de uitnodiging om voor ZO ́N groot publiek en op een buitenpodium mijn verhaal te houden, Nota Bene in de buurt van de Vuelta. Het belang voor Nederland is groot en ik wil mijn verantwoordelijkheid als wetenschapper nemen.
Mijn naam is Johan Sanders, en ik ben EEN professor in de stikstof en biobased economy.
● 40 jaar geleden werkte ik voor een fermentatiebedrijf in Delft waar ik mijzelf de grote uitdaging stelde om het fosfaatprobleem van mest op te lossen.
● Daar in Delft heb ik het enzym fytase uitgevonden en 5 jaar later werd dit enzym op de markt geïntroduceerd.
Dit enzym is nu in OMZET, het op één grootste enzym ter wereld en verlaagt -
alleen in Nederland al - ELK JAAR - 50 miljoen kilo fosfaat in varkens en pluimveevoer.
● 30 jaar geleden werd ik directeur Onderzoek van AVEBE waardoor ik de akkerbouw en ook de coöperaties goed leerde kennen.
● Als hoogleraar Valorisatie van Plantaardige productieketens in Wageningen heb ik mij onder meer beziggehouden met de bio-raffinage van landbouw reststromen.
Door het scheiden van de verschillende componenten die aanwezig zijn in veel veevoedergrondstoffen, kun je:
- EXTRA toepassingswaarde creëren
- EN problemen
- EN kosten verminderen.
STIKSTOF - was bij mijn eigen Leerstoel op de Universiteit van WAGENINGEN JUIST ALTIJD het samenbindende element.

Voor het Kabinet, alle bemiddelaars, en dus de heer Remkes in het bijzonder,
heb ik goed nieuws .......Ik sta volledig achter het doel om 39. 000 ton stikstofuitstoot te verminderen!
En dit doel kunnen wij bereiken voor 2034:
● Deels door natuurlijk verloop zullen er boeren gewoon stoppen vanwege hun pensioen zonder opvolging.
● Daarnaast moeten we efficiënter met stikstof leren omgaan door met behoud van de overgebleven veestapel
● veel minder stikstof-kunstmest te gebruiken
● en door veel minder veevoer in te voeren.
• In Nederland gebruiken wij tweemaal meer stikstof per persoon om ons dagelijkse eiwit op het bord te krijgen, dan de draagkracht van de aarde per inwoner groot is.
Het zou verantwoordelijker zijn ALS WIJ de stikstofruimte van onze planeet eerlijk over de huidige wereldbevolking zouden gaan verdelen.
• 39 000 ton minder ammoniakemissie per jaar door efficiency verbetering brengt ons dus een heel eind in de richting van die eerlijke verdeling en een Kringlooplandbouw, waar de aanvoer van mineralen in balans is met de afvoer van de landbouwproducten.
• Het geld dat we aan deze efficiencyslag besteden leidt tot gezonde verdienmodellen en verkoopwaarde van strategische kennis in het buitenland.
● STEL NOU, dat wij diezelfde 39 000 ton stikstofreductie behalen door alleen de veestapel te verkleinen, dan BLIJVEN WIJ per Nederlander toch nog twee keer te veel stikstof inzetten!
● Als we veel geld besteden om boeren uit te kopen, schieten WIJ als land niets op in de richting van een werkelijke toekomstbestendige landbouw.
● De miljarden die onze regering in deze sterf-huis-route wil steken leidt tot uitholling van ons gehele voedselsysteem en dus van Nederland.

Vanaf 1 januari 2023 hebben wij de nieuwe Omgevingswet.
● We kunnen met onze boeren en tuinders tussen-doelen in stappenplannen afspreken, die mét steun vanuit dit kabinet, binnen 5 jaar gerealiseerd moeten worden, door de stikstof efficiënter in te zetten.
● Mocht dat onvoldoende lukken dan zit in die afspraak dat er dan verkleining van veestapel volgt of kan er een heffing op overmatige stikstof worden opgelegd.
Maar gezien de GROTE opkomst, ook vandaag hier weer bij de Vuelta denk ik zomaar dat onze regering niet hoeft te vrezen dat onze boeren niet gemotiveerd zullen zijn, om samen alles in het werk te stellen, om voor hun eigen regio te zorgen, dat HET op orde komt.
● Door bijvoorbeeld 100 miljoen euro’s in te zetten in 3-5 jaar voor innovaties en echte oplossingen kun je de risico’s voor een groep voorlopers heel laag houden.
● Bij succes, kun je veel grotere groepen voor veel minder geld per ton gereduceerde N op weg gaan helpen naar een toekomstbestendige landbouw, dit mét een goed verdienmodel en een landbouw die een meetbaar lagere uitstoot per geproduceerd product zal laten zien.
● Wat mij betreft maken we ook heel duidelijk dat we met al deze innovaties, in één moeite door, flinke stappen voorwaarts gaan zetten door ook CO2 uitstootreductie te realiseren.
Dat zouden we door Corona en de VELE crisissen zoals ons aardgas ‘bijna’ vergeten !
Vorige week kwam IK MET een lijst met 9 maatregelen die ik in de laatste jaren verzameld heb en sindsdien worden wij door andere kundige experts benaderd die ons nog zoveel meer nieuwe verschillende innovaties aanreiken, waar ikzelf nog niet eens aan gedacht had.
Ik ben een professor die kennis heeft van Stikstof en de Biobased Economy en ik zou graag samen met wie daar klaar voor is, aan de slag.
Want door SAMEN op te trekken zal het lukken om ‘mét gezond boeren verstand’ en de ZO NODIGE verdieping van de inhoud, de oplossingen en innovaties breed in de regio’s te LATEN landen.
WERKELIJK ALLES is in Nederland aanwezig om samen met 12 provincies en dus vanuit elke regio te gaan werken. Ieder gebied heeft net weer iets anders nodig.
• Het is belangrijk om te gaan bouwen en TE vertrouwen op onze lokale deskundigheid.
• Samenhang en inhoudelijke verbinding brengen tussen veehouderij, akkerbouw, onze natuur, de
ecologie, de kwaliteit van ons water, etc etc etc,
DAT moet het devies zijn.
Ik ben mij er NATUURLIJK van bewust, dat er genoeg mensen in Nederland zijn die WEINIG geloof hebben in innovaties of de brede wetenschap.
Terwijl ik er juist van overtuigd ben, dat in Nederland bij onze boeren en vele bedrijven en kennisinstellingen, er ontzettend veel bruikbare kennis voorhanden is, om van die totale ammoniakuitstoot van 107 000 ton, 39 000 ton N reductie te realiseren. Dat heeft ons Kabinet zich als doel gesteld. Dat is 36% van de huidige landbouw uitstoot.
Bij alle maatregelen en innovaties heb ik mijn inschattingen van hun individuele bijdrage VOOR DAT DOEL, DIE REDUCTIE, in procenten uitgewerkt.
Vele kleintjes maken één grote!
4

Toespraak Prof. Dr. Johan Sanders Woudenberg, 20 augustus 2022
Mijn idee is:
● om lokaal kleine groepjes van veehouders en akkerbouwers te vormen die hun bedrijven hebben liggen in gebieden met duidelijk stikstof doelen, en met hen samen op te gaan trekken.
● Ik wil boeren en kennisdragers met alle liefde bijstaan door coaching te geven om de lokale plannen (hopelijk met beloofde financiële toezeggingen vanuit verschillende overheden), met alle experts en lokale stakeholders te realiseren.
● Het meten van de stikstof-uitstoot op bedrijfsniveau of in een specifiek gebied geeft aan de boeren zelf direct inzicht maar OOK aan de overheid dat met de gekozen aanpak de gestelde doelen snel genoeg voor elkaar komen.
Laten wij het gesprek met elkaar aan gaan, dat wij werkelijk zorgen dat onze landbouw, natuur, ecosystemen en onze waterhuishouding op orde komen op die plekken waar dat nodig is en verbinding zoeken met de lokale mensen.
Laten we zorgen dat onze voedselvoorziening en onze agrarische sector, DE grote koploper op deze hele planeet, niet afgebroken wordt. Dit is eenvoudigweg niet nodig.
Onze boeren verdienen al het respect. Zij zijn keihard nodig om deze efficiencyslag te maken. Ik wens onze regering veel moed en wijsheid toe.
Ik en onze stikstof focusgroep staan graag tot ieders beschikking om samen het goede te gaan doen en de kennis met elkaar te gaan verbinden maar om vooral SAMEN op te trekken.

Hieronder een eerste greep uit maatregelen/innovaties die onze stikstofreductie doelen als percentage van de totale uitstoot kunnen gaan realiseren:
1. Verhogen van het aandeel essentiële aminozuren in varkens- en pluimveevoer verlaagt de hoeveelheid stikstof die in de mest komt en daarmee de uitstoot tijdens mestopslag en tijdens veldapplicatie in volgende seizoen. De reductie van de uitstoot zal door deze maatregel ca 2-4% van de totale NH3 uitstoot bedragen. 2 weken geleden stond in de Boerderij een mooi artikel over deze routes bij varkens waarbij de inschatting door Schothorst was dat er 10-12% reductie van de stikstof mogelijk is. De kosten zijn op dit ogenblik doorgaans te hoog, maar er moet met een aminozuurfermentatiebedrijf een afspraak te maken zijn voor een lange termijn samenwerking waarbij de winst op deze aminozuren in kostenreductie van de betreffende aminozuren gestoken wordt. Volgens afspraak leidt dit tot voldoende verlaging van de marktprijs.
Deze maatregel kan ook bij rundvee resultaat sorteren met bestendige aminozuren, zoals dit in de Verenigde Staten op grote schaal gebeurt en in Nederland op kleine schaal.
2. Verhogen van het aandeel bestendig eiwit in rundveevoer draagt bij aan verhoging van stikstof efficiency en daarmee aan verlaging N in de mest en daarmee verliezen tijdens opslag en veld-applicatie. De verwachte NH3 emissiereductie is 5%.
3. Het raffineren van gras leidt tot een forse verhoging van de stikstof-efficiëncy en daarmee tot ruim 30% minder stikstof en fosfaat in de mest. Indien deze technologie op de helft van de van de Nederlandse weilanden toegepast zou worden betekent dit 10% minder N uitstoot. We hoeven dan veel minder sojaschroot te importeren en we creëren zelf de economische meerwaarde in Nederland.
4. Oprapen van bietenloof en gebruik als diervoeder direct of na verwerking middels bioraffinage technologie. Het reductiepotentieel is 1-3%.
5. Verhogen van veldopbrengst bij gras door mengteelt met vlinderbloemigen. Daardoor gaat de stikstof gift fors omlaag en het eiwitgehalte omhoog. Dat is in Ierland al aangetoond. Minder/ geen (kunst)mest en meer vlinderbloemigen verhoogt het omzettingsrendement naar plantaardig eiwit en verlaagt daarmee verlies van NH3 naar atmosfeer en NO3- naar bodem. De potentiële besparing bedraagt ca 5%.
6. Aanzuren van mest levert minder ammoniak-uitstoot en tegelijkertijd minder methaan- uitstoot. In Denemarken is dit een standaard techniek en deze zal in Nederland zeker effectief zijn in de open koeienstallen. De verwachte besparing is 15%. Het gebruik van organische zuren leidt tot een gunstig verdienmodel indien de mest centraal wordt vergist tot biogas. Het zuur zelf wordt omgezet in methaan maar minstens zo belangrijk is dat naast het stikstof-effect ook de methaanemissie uit mest wordt stilgelegd en daarmee heel grote reductie van de CO2 uitstoot oplevert. De methaan die niet verloren gaat, komt als opbrengst in het biogas en dat is in deze tijden van aardgas-schaarste wederom van extra economisch waarde.
7. Een andere technologie die nuttig is in te zetten is het ammoniak strippen van mestdigestaten zoals door een Nederlands bedrijf is ontwikkeld en inmiddels op veel plaatsen in Nederland en daarbuiten op grote schaal wordt toegepast. Dit kan leiden tot 1% reductie op korte termijn en wel 10% zodra er voldoende mestvergisting voorhanden is.

8. Gescheiden opvangen van urine en poep in de stal voorkomt dat micro-organismen die in de poep in grote getalen aanwezig zijn de ureum uit de urine omzetten tot ammoniak. Ureum is niet vluchtig en ammoniak wel tenminste boven pH 7. Onopgeloste vraag is nog wel hoe de ureum die in de winter moet worden opgeslagen zich gedraagt. (5% minder N)
9. Mest met slootwater verdund uitrijden leidt tot betere oplosbaarheid van ammoniak en daardoor 4% minder uitstoot.
Zoals gezegd er zijn vele nieuwe innovaties en maatregelen mogelijk en ook snel business ready te maken. Het is essentieel dat wij al die kunde en kennis gaan verbinden en lokaal samen met alle stakeholders kunnen gaan verbinden en ook met elkaar gaan integreren. Dat zal leiden tot de grootste winst voor de realiteit ter plaatse, zowel voor onze natuur, eco-systemen, waterhuishouding en ook voor onze boeren, die daarmee ook betere en toekomstbestendige verdienmodellen gaan krijgen.