Het perspectief van Marcel Kuijpers: Het gaat niet meevallen!

Regelmatig schrijf ik een column als ik ergens wat van vind. Dat wordt niet altijd door iedereen gewaardeerd en dat is prima. Een aantal van deze schrijfsels heb ik de laatste tijd niet online gezet maar selectief rondgestuurd. Het blijkt soms effectiever om een column direct te sturen naar diegenen die er ook iets mee kunnen. Ik schrijf namelijk niet alleen voor de lol maar vooral om ergens beweging in te krijgen.

Taboes, arena’s en monopolies

Een van deze stukjes ging over de arena’s waarin de boeren aan het vechten zijn. Daarbij gaat het vooral om de milieu- en bestaansruimte. Deze arena’s zijn sterk gejuridificeerd en er valt weinig te winnen. Ik pleitte voor het opzoeken van nieuwe arena’s waarin wel wat te halen valt voor de agrarische sector. Die zijn er genoeg want de sector is van groot belang voor de maatschappij, al ziet deze het zelf niet.

Een andere tekst ging over het monopolie dat het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming heeft geclaimd in de vleesvitrines van de supermarkten. De dierenbewegingen hebben in een slimme coalitie de keuzevrijheid van consumenten en ondernemers weggenomen, wat uiteindelijk de concurrentiepositie van de Nederlandse vleessector in de voedingsmarkt zal verzwakken.

Daarnaast heb ik geschreven over het taboe met betrekking tot de ammoniakemissie van de Beter Leven Kip (BLK*) om belangenbehartigers ervan te vergewissen dat er toch het een en ander mis is met de eerder gedane aannamen. Dierenwelzijn is slechts één van de duurzaamheidskenmerken die moeten worden verbeterd om als sector een toekomst te hebben.

'Het zal wel meevallen'

'Het zal wel meevallen' was in eerste instantie vaak de reactie die ik ontving op mijn soms toch alarmerende boodschappen, in een poging om daarmee het onderwerp weg te moffelen. Deze onderwerpen moeten genuanceerd in het openbaar besproken kunnen worden maar dat is op dit moment erg moeilijk. Als iedereen vanuit zijn eigen agenda blijft ageren leidt dat tot niets goeds.

De enige oplossing is volgens mij in dialoog de onderwerpen blijven verkennen. Ga het gesprek aan en informeer je zo breed mogelijk over een onderwerp voordat je er iets over uitkraamt. Dat geldt natuurlijk voor alle partijen en niet alleen voor de boeren. In een dialoog verandert de werkelijkheid namelijk niet, het is veilig om met elkaar te praten en elkaars uitgangspunten te weerleggen als blijkt dat ze niet kloppen. Doen we dit niet, dan treedt verwijdering op, ieder trekt zich terug in zijn eigen kamp en eindig je met elkaar in de rechtbank. Partijen die niet open staan voor een dialoog zouden niet langer de agenda van alle anderen moeten bepalen.

Juridificering

Vaak wordt er cynisch gereageerd op internationale conferenties waarin na hevig onderhandelen uiteindelijk een slotverklaring wordt opgesteld. Daarin staan de afspraken die zijn gemaakt. Vaak worden deze bestempeld als een zwak compromis. Maar in werkelijkheid komen deze afspraken wel degelijk terecht in wet- en regelgeving. Zo worden burgers, de Nederlandse Staat en Shell uiteindelijk in de rechtbank toch geconfronteerd met de Parijse Akkoorden over de verlaging van de CO₂-emissies. Onder druk van de gerechtelijke uitspraken moet Shell per direct beleid ontwikkelen zodat hun CO₂-emissie, inclusief die van hun klanten, in 2030 45 procent lager zal zijn dan in 2019.

Vervelend voor Shell?

Dat valt nog te bezien. Natuurlijk, rechtszaken winnen is lekkerder dan verliezen. Maar de uitspraak van de rechter geldt natuurlijk niet alleen voor Shell, maar ook voor hun concurrenten en voor hun klanten …en dat zijn wij allemaal! Mogelijk kan Shell daardoor de voorsprong vergroten en het nadeel omzetten in een voordeel.

Wat kunnen we leren?

Actievoeren gebeurt tegenwoordig via de rechter. Internationale afspraken hebben wel degelijk op de lange termijn verstrekkende gevolgen. De opmerking dat het ‘wel mee zal vallen’ is naïef en schadelijk voor het inzicht dat nodig is om in de hedendaagse wereld overeind te blijven. Zolang we steeds in de heftige discussies verzanden is de agrarische sector kansloos, maar dat geldt ook voor hun criticasters. Iets negatief framen, is gemakkelijk maar de werkelijkheid veranderd er niet door.

Mensen blijven behoefte hebben aan eten. De genuanceerde werkelijkheid geldt niet alleen voor de vleessector, maar ook bij de producenten van ‘Vega’ producten nu blijkt dat zij met hun reststromen ook afhankelijk zijn van de kringloop en dus dieren nodig hebben om hun reststromen op te waarderen. Voedsel blijft onze eerste levensbehoefte en mag niet onbetaalbaar worden.

Gebouwgebonden hoogproductieve landbouw

Is er nog wat te halen? Natuurlijk wordt het moeilijk de emissies te verlagen, het dierenwelzijn te verbeteren en nog efficiënter te werken. Maar als we de vraag naar hoogwaardige betaalbare voeding bekijken liggen er voldoende kansen. Daarvoor zijn innovaties nodig binnen de gebouwgebonden hoogproductieve landbouw waarin wij als Nederland wel wereldkampioen kunnen worden.