Directeur Vion: Wij zijn voelbaar in de markt

Peter van Balkom heeft al een lange carrière bij Vion Food Group achter de rug. Dat begon twintig jaar geleden bij het toenmalige Coveco. Vervolgens heeft hij in diverse functies de laatste twee decennia menig fusieproces en overname ‘overleefd’, zoals het samengaan met Encebe en Gupa in Dumeco, de fusie met SturkoMeat, de overname door ZLTO en het samensmelten met Hendrix Meat Group tot het huidige Vion West.

En niet te vergeten het pact met Topigs. „De dynamiek in de sector is enorm. De wijzigingen zijn razendsnel gegaan”, zegt Van Balkom, gezeten in zijn kantoor van het Vion-complex in Boxtel. Sinds 1 april is hij directeur Inkoop Varkens.

Marktaandeel
Op alle fronten is in die twintig jaar de schaalvergroting hard gegaan, constateert Van Balkom. Zo is in de laatste tien jaar het aantal varkensbedrijven in Nederland met ongeveer de helft gedaald. In de vleeswereld is het Nederlandse marktaandeel van Vion in deze periode, ten opzichte van voorganger Dumeco, met zestig procent bijna verdubbeld. „Wij zijn voelbaar in de markt”, zegt Van Balkom tevreden.

Per week verwerkt Vion West in Nederland 170.000 varkens. De introductie van de bordesprijs begin dit jaar heeft de aanvoerstructuur flink veranderd. De veranderingen hebben het doel, een transparante prijsopbouw voor alle leveranciers, volgens Van Balkom behaald. „Tussen de handelaren of tussenpersonen en onze buitendienstmedewerkers bestaat geen concurrentie meer. Iedereen wordt gelijk behandeld. Een goede zaak. Het heeft rust en stabiliteit in de markt gebracht. Ook bij de andere spelers in de markt.”

Heldere prijsopbouw
Vrijwel alle varkenshouders zijn volgens hem content met het nieuwe systeem. Zo heeft de NVV ook in september aangegeven tevreden te zijn met de heldere prijsopbouw. De stemming onder de handelaren is wisselend. „De positieve geluiden nemen echter wel toe. De handelsgeest verdwijnt, de logistieke en kwaliteitsfunctie neemt toe.” Aan de huidige systematiek wordt het komende jaar dan ook niet gemorreld.

Het grote kritiekpunt van de NVV, het grote verschil van 11,5 cent in de absolute uitbetaling, neemt Van Balkom voor kennisgeving aan. Hij laat een prijsberekening zien voor Nederlandse vleesvarkens, geleverd tegen Duitse inkoopcondities.

De andere classificatie en calculatie van de opbrengst en de kosten voor onder meer transport, keuring door de PVV/RVV en organisatie laten aan de onderkant van de streep een correctie van gemiddeld 19 cent per kilo zien. „Wij volgen Duitsland niet in de prijs, maar houden de balans uiteraard wel in het vizier”, zegt Van Balkom.

Export dalen
Mede door de beleving van het prijsverschil worden wekelijks 50.000 varkens naar Duitsland uitgevoerd. Vion moet hierdoor ook circa 5.000 varkens, exclusief dieren van Nederlandse varkenshouders in België, importeren uit landen als Frankrijk. Maar op termijn gaat de export naar Duitsland dalen, verwacht Van Balkom.

Doordat de binnenlandse productie stijgt, wordt Duitsland zelfvoorzienend in varkensvlees. „Dan zijn er vanzelfsprekend minder varkens uit Nederland nodig”, zegt Van Balkom. „Dit zal de exportpositie veranderen.” De Nederlandse tak van Vion overlegt volgens de inkoopdirecteur nauw met de twee afdelingen van Vion in Noord- en Zuid-Duitsland over de vleesmarkt en de vleesexport.

„We stemmen de export op elkaar af, zodat wij elkaar niet dwars zitten. Daarbij is Duitsland vanzelfsprekend meer op het oosten gericht en wij op het westen, zoals de baconexport naar Groot-Brittannië. Die groeit nog steeds fors.”

Wereldmarkt groeit
In de traditionele Europese varkensproducerende landen als Nederland, Frankrijk, Spanje, Denemarken en Italië stokt de groei. Landen als Polen, waar Smithfield en Sokolov aan de weg timmeren, Roemenië en Oekraïne maken juist stevige stappen voorwaarts.

Daarin schuilt volgens Van Balkom voorlopig nog geen gevaar, omdat de wereldmarkt nog steeds groeit. „In de Europese Unie is Nederland met een kostprijs van 1,20 euro per kg marktleider. Dat moeten wij zien te blijven. Buiten Europa hebben regio’s als Noord-Amerika en Brazilië weliswaar met 1,10 euro en 85 cent een lagere kostprijs, maar zij kampen met gezondheidsproblemen.”

„Als zij daardoor niet naar groeimarkten Rusland of Zuidoost-China kunnen exporteren, die graag schouders, nekken en vette hammen willen, dan rinkelt hier de de telefoon. Dat heeft direct effect.”

Kant-en-klare maaltijden
Vion richt zich met de divisie Convenience speciaal op de bewerkte vleesproducten. De omzet van deze gemaksproducten groeit fors, geeft Van Balkom aan, zonder concrete cijfers te noemen. „De slager om de hoek verdwijnt. Wij vullend dit gat met Convenience op.” De opkomst van de kant-en-klare maaltijden waarin vlees wordt verwerkt doet daar niets aan af. „Wij profileren ons met voedselveiligheid en kwaliteit.”

Wat de groeiende markten inhouden voor de prijsvorming de komende jaren, kan en wil Van Balkom niet voorspellen. „De markt is zo in beweging dat wij daar geen solide uitspraak over kunnen doen.” Nederland moet het kostprijsleiderschap in Europa handhaven, vindt Van Balkom.

De schaalvergroting die nu plaatsvindt in de sector is een voorbeeld van de verdere professionalisering. Vion merkt dit ook aan de deelname van Farmingnet, waarmee inmiddels de informatie van 80 tot 85 procent van het totale aantal slachtingen wordt teruggekoppeld.

Met de bordesprijs worden bijvoorbeeld koppels van 80 varkens of meer voor transport beloond, terwijl op 70 varkens en minder juist
wordt gekort. Varkenshouders hebben goed op deze methodiek ingespeeld, zegt Van Balkom. „De koppels zijn binnen een paar weken tijd gemiddeld tien procent groter geworden. Een kostprijsverlaging van zes tot zeven cent per varken.”

Lichtere varkens
Ook specialiseren varkenshouders zich in één van de vier concepten die Vion hanteert, te weten Welfare, Welfare-beren, Retail en Global. Vooral de animo voor het Welfare-concept, van varkens tussen de 80 en 98 kg met minder dan 18 mm spek, groeit. Hiervoor geldt met 4,75 euro per varken ook de hoogste toeslag.

„Er is bij Vion een trend naar lichtere varkens door de groei van het Welfareconcept”, vertelt Van Balkom. „Varkenshouders sturen hun productie voor het juiste concept. Dat bevordert de kwaliteit.” Vion heeft de locaties in Helmond en Apeldoorn ook ingericht voor het verwerken van de lichtere varkens, waarvan het vlees met name naar Groot-Brittannië gaat.

De leveranciers aan Vion spelen, onder meer via Farmingnet, steeds beter in op de conceptvoorwaarden en de toeslagen op vleespercentage, ervaart Van Balkom uit eigen onderzoek. Zo is sinds de introductie van Farmingnet in het voorjaar van 2005 het gemiddelde saldo van de varkenshouder met een cent per kilo verbeterd door een beter management. In combinatie met de juiste koppelgrootte valt er dan nog veel te winnen, zegt Van Balkom.

Verschil in kwaliteit
De grootste winst valt nog te halen in kwaliteit. Vion verwacht dat vooral door een hogere gezondheidsstatus het gemiddelde saldo met twee cent per kilo kan verbeteren. Van Balkom laat een grafiek zien waarin een groot verschil in de vleeskwaliteit op basis van gezondheidsproblemen te zien is.

Dat varieert van 2,5 cent tot vijf cent per kilo minder saldo door problemen als pleuritis en schade aan lever en longen. Maar er worden ook ‘gezonde’ varkens aangeleverd, waarvan de leverancier een plus van vier cent per kilo in het saldo scoort.

Vion heeft uitgerekend dat varkenshouders totaal vijf miljoen euro mislopen door een mindere gezondheid. „Alleen al op het gebied van een betere voederconversie valt er in de gezondheidsstatus nog veel winst te boeken”, legt Van Balkom uit.

Darmpakketvulling
Met andere projecten als Ketenkeuring (waarbij in overleg met varkenshouders de leverantie en verwerking wordt geoptimaliseerd), een Borgen/Geltenregistratie (die de varkenshouder meer informatie levert om te sturen op kwaliteit) en het optimaliseren van de darmpakketvulling richt Vion zich op het verder verbeteren van de vleeskwaliteit en het saldo van de varkenshouder.

Op bijvoorbeeld de darmpakketvulling valt volgens Van Balkom nog veel te besparen door de varkens nuchter aan te leveren, dus met minder mest en voer in het lichaam. „Je brengt zo voer weg, wat uiteraard geld kost.”

Vanuit het oogpunt van gezondheid is Vion niet blij met het vervallen van de entplicht voor de Ziekte van Aujeszky per 1 januari. Hoewel tot deze maatregel door de sector is besloten en dat officieel nog moet worden bekrachtigd, houdt Van Balkom zijn hart vast.

„De risico’s nemen toe, ondanks dat bij een uitbraak de gevolgen financieel zijn afgedekt. De schade kan echter groot zijn, doordat wij op bepaalde markten worden weggespeeld.” Als voorbeeld noemt hij een Koreaanse klant, die onlangs na vijf jaar weer vlees van Vion afnam.