Goedkoop hightech groepshok van duur staal

Noodgedwongen is de varkenshouderij medio jaren negentig overgeschakeld op groepshuisvesting. Met computergestuurde voerstations wel te verstaan. Andere mogelijkheden waren er niet. Met als gevolg dat de meeste varkenshouders in Nederland tien jaar later niet erg gecharmeerd zijn van elektronische voedering van zeugen (ESF).

Jan Loskamp van AHCCawi Staltechniek te Hengelo (Gld.): „De negatieve ervaringen hebben vooral te maken met agressie in de groep dat leidt tot een verhoogd percentage terugkomers. Ook speelt de extra arbeid die het werken met voerstations kan opleveren een rol. Het is een gecompliceerde techniek die bovengemiddelde vaardigheden en aandacht vraagt.”

Electronicaspecialist Nedap te Groenlo (Gld.) beaamt dat het imago van voerstations in Nederland niet erg positief is. Woordvoerder Gerard Weijers: „Het is bekend vanuit de marketing dat de eerste groep pioniers die een product gebruikt succesvoller is dan de grote groep van gebruikers die daarna komt.”

„Zij worden de ‘early majority’ oftewel de vroege meerderheid genoemd. Deze groep is niet zo gemotiveerd als de pioniers die vaak uit hobbymatig oogpunt met het product werken. In het geval van voerstations zijn het varkenshouders die graag met een computer werken.”

Modern voerstation
Ondanks de moeilijke markt voor voerstations in Nederland heeft Nedap besloten haar Porcode-voerstation door te ontwikkelen. Weijers: „Lang niet iedere fabrikant van voerstations investeert nog in de techniek. Sommige systemen staan al jarenlang stil in ontwikkeling. De kracht van Nedap is dat de Agri-divisie niet de enige tak van sport is binnen het bedrijf.

Afdelingen wisselen elkaars kennis uit. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van detectiepoorten in de beveiliging en herkenning in een agressief milieu, zoals de veestal. Electronica in de veestal is eigenlijk als vloeken in de kerk. Maar ons bedrijf heeft er jarenlang ervaring mee. We hebben eigenlijk alles fout gedaan wat we konden doen en profiteren nu van deze kennis met ons Velos-voersysteem.”

Voerstations zijn een aantrekkelijk alternatief voor het systeem van voerboxen in groepshuisvesting. De investeringen liggen 20 tot 30 procent lager, afhankelijk van het aantal zeugen per station. Bovendien kan er in theorie een besparing op de voerkosten worden gerealiseerd, aangezien er een individuele voercurve op conditie kan worden gevolgd tijdens de dracht.

Nieuwe software
Weijers: „Amerikaans onderzoek onder duizenden zeugen in verschillende voersystemen heeft aangetoond dat de resultaten van individuele voedering het best zijn. Naarmate het percentage zeugen in goede conditie stijgt, neemt ook het aantal grootgebrachte biggen per zeug per jaar toe.”

Velos-dealer AHCCawi beaamt de mogelijkheden van het voerstation. Het is een systeem van uitersten. Wie er goed mee om kan gaan behaalt de beste resultaten, wie er niet mee om kan gaan realiseert juist heel slechte resultaten. Medewerker Jan Loskamp is in ieder geval content met het vernieuwde voersysteem van Nedap, omdat vooral het besturingssysteem en de software is vernieuwd waardoor de service minder tijdrovend en eenvoudiger is.

De Velos voerstations worden niet meer aangestuurd door een bedrijfs-PC maar door een netwerkserver die bediend kan worden door een Internetbrowser. Controle en wijzigingen zijn door te voeren op iedere gewenste locatie. De serviceverlener kan op afstand instellingen wijzigen en problemen constateren.

Praktische voerboxen
Toch bespeurt Loskamp onder zijn klanten meer interesse voor groepshuisvesting met voerboxen. „Het is een eenvoudig en bedrijfszeker systeem. Het kost minder tijd en is eenvoudiger uit te voeren door minder gekwalificeerd personeel.

Er is minder vaardigheid en opleiding voor nodig vergeleken met voerstations. Is er een zeug die de rust in de groep verstoort, dan kun je het dier opsluiten. Agressieve zeugen leveren geen problemen op. Tijdens het voeren kunnen de dieren elkaar niet lastigvallen.”

Maar de investering in voerboxen ligt vanwege het vele staalwerk 20 tot 30 procent hoger dan de aanschaf van voerstations. Bovendien wordt het staal steeds duurder. Wie de kosten wil beperken heeft sinds enige tijd een lowbudget alternatief. Groepshokken met trogvoedering bijvoorbeeld.

Diverse varianten
De investeringen zijn nog niet de helft van de kosten van groepshuisvesting met voerstations. Er zijn inmiddels verschillende varianten op de markt, die het vreten tijdens het voeren voorkomen. Scheidingshekjes en voernippels zijn mogelijke oplossingen. Deze lowbudget systemen nemen echter geen grote vlucht.

Om goed op conditie te kunnen voeren moeten er regelmatig nieuwe groepen worden samengesteld, en moet het voerprogramma voortdurend worden aangepast. Ook is het uitvalspercentage en het percentage terugkomers groter dan gemiddeld. Vrije huisvesting in groepshokken is minder eenvoudig dan het lijkt.

Proefbedrijf Sterksel onderzocht verschillende varianten en constateert eveneens dat de onderzochte lowbudgetsystemen nauwelijks opgang maken in de praktijk, althans tot nu toe. Trogvoedering niet, het Vario Mix systeem zonder individuele dierherkenning niet (met dit systeem kan de wachttijd tussen de voerporties gewijzigd worden) en ook het systeem van voedering met nippelstations sloeg nauwelijks aan in de praktijk.

Aantrekkelijke prijs
Dit door stalinrichter Mannebeck ontwikkelde systeem met individuele dierherkenning maakt het mogelijk om zeugen in groepen van 20 tot 25 stuks vrij te huisvesten tegen een aantrekkelijke prijs. Vanwege de kleinere groepsgrootte en de geringere omvang van het voerstation is het systeem eenvoudiger in te passen in een bestaande situatie.

Proefbedrijf Sterksel benadrukt dat voor het welslagen van groepshuisvesting in lowbudgetsystemen het van groot belang is dat zeugen tot vier weken na het dekken individueel worden gevoerd, zodat het percentage terugkomers wordt gereduceerd en er op conditieherstel kan worden gevoerd.

Denemarken
Inmiddels zijn er varkenshouderijen in bedrijf die de eerste vier weken voerboxen toepassen, waarin dieren individueel opgesloten kunnen worden. Daarna wordt gebruik gemaakt van groepshuisvesting met voerstations. Dat combineert de voordelen van de voerboxen met de voordelen van de voerstations. Want de voordelen van voerstations zijn evident.

Specialist Lisbeth Petersen van DanskeSlagterier is enigszins verbaasd dat het voerstation in Nederland zo weinig populair is. „In Denemarken investeert de helft in voerstations en de andere helft in voerboxen. Het voerstation wordt vooral gekocht omdat het goedkoper is dan voerboxen. Bovendien is het systeem verder ontwikkeld.”

Minder problemen
„Moderne voerstations hebben oplossingen gevonden voor dominante zeugen die de stations blokkeren. Ze zijn beter toegankelijk en beter opgesteld in de stal. Daardoor zijn de problemen met agressiviteit en terugkomers veel minder. Ook is het trainen van gelten makkelijker geworden, door trainingsstations in te zetten. Grotere groepen maken dat eenvoudiger. Centrale selectiestations maken het management eenvoudiger en minder tijdrovend.”

Loskamp kan zich wel vinden in de zienswijze van de Denen. „Het Velos systeem maakt het mogelijk om in een seperatieruimte verschillende groepen te selecteren door kleurmarkering. Dat levert een behoorlijke tijdsbesparing op.”

„Door de voortgaande schaalgrootte is het ook eerder mogelijk om met stabiele groepen te werken, waardoor er niet telkens nieuwe zeugen in de groep komen. Daardoor blijft het rustiger. Rust, daar draait het om in een systeem met voerstations.”