MRSA vraagt stevige aanpak

Het veroorzaakt infecties. Bij verwondingen, bij een operatie of bij een slecht werkend immuunsysteem. Al lijken de gevolgen van de varkens-MRSA mee te vallen. „Er is totnogtoe één geval van ernstige hartontsteking geconstateerd”, vertelt microbioloog Han de Neeling, verbonden aan het Centrum Infectiebestrijding van het RIVM.

De MRSA-bacterie leidt echter tot veel onrust onder varkenshouders. Zo worden varkenshouders die de bacterie bij zich dragen geweerd in ziekenhuizen of zij moeten bij opname worden afgeschermd van de andere patiënten. Hun maatschappelijke positie staat onder druk.

Nieuw onderzoek aangekondigd
Groot probleem lijkt de antibioticaresistentie. Na het AMGB-verbod is het therapeutisch antibioticaverbruik in de dierlijke sectoren gestegen. Tegelijkertijd is ook het varkenstype van de MRSA steeds vaker gesignaleerd. Een en ander lijkt met elkaar in verband te staan.

Ook het ministerie van Landbouw signaleert ‘steeds sterkere aanwijzingen dat het hoge antibioticagebruik in de dierhouderij de belangrijkste factor is voor het ontstaan van antibioticaresistentie met als gevolg het vóórkomen en de verspreiding van resistente micro-organismen (onder andere MRSA) in dierpopulaties.’

De Neeling noemt het een goede brief van de oud-minister, die Veerman vlak voor de kabinetswisseling aan de Tweede Kamer schrijft. „Het is een redelijke weergave van wat wel en niet bekend is.” De microbioloog is benieuwd naar de resultaten van de onderzoeken die de minister heeft aangekondigd.

Duidelijk verband
NVV-voorzitter Wyno Zwanenburg vindt echter dat de minister onterecht alvast een voorschot neemt op de conclusies. „De brief begint met een heldere uiteenzetting waarin de minister het probleem breder positioneert. Er staat duidelijk dat het probleem ook andere sectoren aangaat en dat het een internationale kwestie is.”

Voor zover kan Zwanenburg volledig met de brief instemmen. Alsook met de aangekondigde onderzoeken. Hij vindt het dan ook voorbarig dat de minister in dezelfde brief stelt dat er een duidelijk verband ligt tussen het gestegen antibioticagebruik en MRSA.

„Is het antibioticagebruik in Canada en andere Europese landen, waar de MRSA-bacterie de kop opsteekt, ook gestegen? En hoe zit het met andere sectoren? Hoeveel is het antibioticagebruik toegenomen per sector? Daar zijn geen cijfers van.”

Dure investeringen
Zwanenburg wordt regelmatig benaderd door bedrijven en instanties die dé oplossing hebben van het probleem. „Maar we adviseren onze achterban alleen de onderzoeken eerst af te wachten.” De oplossingen die hem worden aangedragen, liggen allemaal op het vlak van investeringen.

De NVV-voorzitter noemt dure luchtbehandelingssystemen of nieuwe toevoegingen in het voer. „Maar voor we ons op dure investeringen storten, moeten we weten hoe de bacterie binnenkomt, hoe hij zich verspreidt en hoe de besmettingen plaatsvinden.”

De Neeling van het RIVM meent dat de sector uiteindelijk toch in die richting moet zoeken naar oplossingen. „Het klimaat in varkensstallen kan nog stukken beter. Isolatie, maar ook verwarming. Dieren worden gefokt op een laag vetpercentage, waardoor ze sneller kou vatten.”

Eigen problemen
Een conclusie waar Dik Mevius zich in kan vinden. De senior-onderzoeker van CIDC-Lelystad voorziet oplossingen in een algehele reductie van het antibioticagebruik in de sector. Een verbod leidt volgens hem tot alternatieven die weer hun eigen problemen oproepen.

„De varkenssector heeft zich ontwikkeld op basis van antibiotica. Er is een klimaat ontstaan waarbinnen resistente kiemen goed gedijen.” De sector zal volgens hem andere middelen moeten zoeken, al zal dat niet gemakkelijk zijn. „Misschien moeten we naar een SPF-type varkenshouderij.”

Ook erkent Mevius dat het probleem breder is dan alleen de varkenssector. „Het is niet uitgesloten dat ook andere sectoren er mee te maken krijgen.” Wel heeft hij al een duidelijk beeld van de situatie in andere landen. „In zuidelijke landen hebben ziekenhuizen al een erg hoge resistentie. De bijdrage vanuit de dierlijke sectoren is in dat geval maar klein.”

Intensiviteit
In Denemarken hebben ze een situatie die beter is te vergelijken, meent Mevius. „Daar worden substantieel minder antibiotica gebruikt”, weet hij. Dit land telt meer SPF-bedrijven. Een andere oorzaak ligt volgens hem bij de intensiviteit die in Nederland veel groter is.

Ook de schaalgrootte speelt volgens hem een rol. Juist het runnen van een groot, intensief bedrijf door één ondernemer is erg ingewikkeld, zonder veel antibioticagebruik, benadrukt de onderzoeker. „En de mentaliteit in Denemarken is heel anders. Ze laten veel vaker een stal leeg liggen om die volledig schoon te maken. Daar heerst minder de neiging continu te medicineren om problemen te beheersen.”

Varkens-MRSA
MRSA staat bekend als ziekenhuisbacterie. Vergeleken met de ziekenhuizen in de ons omringende landen, hebben Nederlandse ziekenhuizen deze ziekteverwekker redelijk onder controle. In 2003 werd voor het eerst de meticillineresistente Staphylococcus aureus bij de mens gesignaleerd. Dit type staat bekend als het varkenstype, al komt de bacterie ook bij andere diersoorten, zoals kalveren, pluimvee en paarden voor. In 2005 bleek 40 procent van de varkens de bacterie bij zich te dragen.