Gecombineerde luchtwassers in opmars

Het gaat soms met tegenzin, maar steeds meer varkenshouders investeren in luchtwassers. De wetgeving dwingt ertoe om aanschaf te overwegen. Deze winter zijn de nieuwe wetten ammoniak en veehouderij (WAV) en de Stankwet in werking getreden. Dat maakt een vergunning aanvragen eenvoudiger, maar het betekent ook dat er strengere eisen worden gesteld aan de uitstoot van niet alleen ammoniak, maar ook van geur.

Bedrijven die moeten voldoen aan de IPPC-richtlijn zijn al verplicht om te investeren in luchtkwaliteit evenals bedrijven in de extensiveringsgebieden, maar als de Natura 2000 plannen doorgaan, krijgen ook nieuwe varkenshouderijen in de buurt van natuurgebieden te maken met nieuwe verplichtingen. In de nabije toekomst worden tot slot ook nog eens officiële eisen gesteld aan de reductie van stof. Aan gedetailleerde normering wordt nog gewerkt.

Drie merken
De uitbreiding van het eisenpakket met geur en stof betekent dat de zogenaamde gecombineerde luchtwassers aan betekenis winnen. Een combinatie van chemische en biologische luchtzuivering betekent zowel forse reductie van ammoniak als sterke vermindering van de stank-uitstoot. Inmiddels zijn er twee systemen goedgekeurd door de Groen Label commissie.

Het gaat om het product MagixX van Big Dutchman en de lamellenfilter luchtwasser, die door de firma Uniqfill en Dorset-staltechniek op de markt wordt verkocht. Het systeem Inno+ is nog in onderzoek maar krijgt zeer waarschijnlijk nog deze maand één of meerdere officiële erkenningen.

Deze drie systemen die in Nederland worden verkocht reduceren stuk voor stuk zowel
ammoniak, geur als stof voor een groot gedeelte, maar er bestaan ook onderlinge verschillen. Het Big Dutchman systeem claimt stofreductie van meer dan 90 procent. Ook de Uniqfill-Dorset luchtwasser haalt dat percentage.

Ammoniakreductie
Beide systemen verminderen de geuruitstoot tot een niveau onder de 300 GE. Dat betekent een reductie van tenminste 75 procent. Big Dutchman reduceert tenminste 80 procent. Maar het Uniqfill-Dorset systeem scoort beter in ammoniakreductie. Het percentage reductie bedraagt 85 procent, terwijl Big Dutchman niet verder komt dan ruim 70 procent.

De MagixX gecombineerde luchtwasser kent een geschiedenis die is gebaseerd op de Duitse wetgeving, waar meer accent wordt gelegd op geur en minder op ammoniak. In de regio Cloppenburg in Noordwest Duitsland draaien enkele tientallen systemen, de eerste al sinds 2002.

De Inno+ luchtwasser kan de ammoniakemissie met meer dan 95 procent reduceren. Het percentage is afhankelijk van de zuurtegraad. Hoe meer zuur er wordt gebruikt, hoe groter het percentage ammoniakreductie. Tegelijkertijd zet toenemend zuurverbruik de werking van het biologische gedeelte van de luchtwasser onder druk. De geurreductie neemt af, als de ammoniakreductie toeneemt. Inno+ claimt een zeer goede stofreductie, aangezien het oppervlakte van de luchtfilter het grootst is van de drie onderzochte systemen in Nederland.

Aanschaf en onderhoud
Bij de aanschaf van een gecombineerde luchtwasser spelen de investeringen per dierplaats een rol, maar ook de jaarkosten. Hoeveel elektriciteit verbruikt het systeem, hoeveel zuur, wat gebeurt er met het restwater en hoeveel onderhoud vergt het systeem. Ook hierin verschillende de drie gecombineerde luchtwassers. Inno+ maakt het luchtreinigingsoppervlak aan de kopse kant van de stal zo groot mogelijk, zodat de elektriciteitskosten voor luchtverplaatsing zo laag mogelijk blijven.

Daarentegen is het aantal te bouwen vierkante meters veel groter. Dit geldt in mindere mate ook voor het MagixX systeem. De investeringen bedragen volgens Inno+ voor een vleesvarkensstal van 1.500 stuks ruim 25 euro per dierplaats. Een andere norm die het bedrijf hanteert is de kosten per kubieke meter geïnstalleerde luchtverplaatsing. Per kuub ongeveer 30 cent.

De jaarkosten van Inno+ bedragen niet veel meer dan enkele euro´s per dierplaats, afhankelijk van het gewenste percentage ammoniakreductie. Weinig stroomverbruik is hiervan de belangrijkste reden.

Jaarkosten
De beide gecertificeerde systemen kosten meer dan 10 euro per dierplaats per jaar aan onderhoud. De ammoniaknormen die de Groen Label commissie gaat hanteren voor de Inno+ zijn echter nog niet bekend. Dat geldt wel voor het MagixX systeem van Big Dutchman en de Uniqfill luchtwasser. De MagixX gecombineerde luchtwasser noteert voor vleesvarkens een emissienorm van 0,75 tot 1,05 kilo ammoniak per dierplaats, afhankelijk van het hokoppervlak.

Voor de Uniqfill/Dorset gecombineerde luchtwasser geldt een emissiegetal van 0,38 tot 0,53 kilo. Dit systeem biedt daarom vooralsnog de meeste mogelijkheden voor uitbreiding, gezien het belang van ammoniakreductie in de Nederlandse wetgeving. De jaarkosten bedragen bij nieuwbouw circa 12 tot 14 euro per vleesvarken en de investeringskosten komen op 25 tot 50 euro, afhankelijk van de mogelijkheid tot denitrificatie van het spuiwater, de ventilatiebehoefte en plaatsing in de stal.

Big Dutchman tekent hierbij aan dat de MagixX luchtwasser aantrekkelijker wordt vanwege de nieuwe Stankwetgeving. Prijsopgaaf doet de firma niet omdat er in Nederland nog geen systemen verkocht zijn.

Bestaande stallen
Het Uniqfill/Dorset systeem heeft als bijkomend voordeel dat het ook in bestaande stallen kan worden ingepast. Er wordt een spantvak van het dak verwijderd waarna de luchtwasser boven een ventilatiekanaal in de stal wordt geplaatst. Inpassen in een bestaande situatie kan wel tot veel hogere energiekosten leiden, als er vanwege een verouderd ventilatiesysteem extra moet worden geventileerd.

Deskundigen raden inpassing in bestaande systemen daarom af. Het LEI berekende dat luchtwassers alleen bij nieuwbouw interessant zijn. Bij nieuwbouw kan echter ook worden overwogen om een stalsysteem te installeren dat de luchtkwaliteit in de stal verbetert, zoals een spoelgotensysteem of een koeldek. Daarmee is niet alleen het milieu gediend, maar verbetert ook het arbeidsklimaat.

De aanschaf van deze stalinrichtingssystemen kost duidelijk meer dan gecombineerde luchtwassers.

Aangezien luchtreiniging niet of nauwelijks financiële voordelen oplevert, is de varkenshouderij erbij gebaat dat de kostprijs wordt verlaagd. De overheid ziet dat in en stelt 15 miljoen euro ter beschikking voor onderzoek en innovatie. Wellicht wordt er nog extra geld uitgetrokken als blijkt dat door het Natura 2000 beleid veel meer bedrijven gedwongen worden op korte termijn investeringen te doen.

Erkenningenbeleid
Het vergunningenbeleid verdient ook aandacht van de politiek. Nu worden alleen gecertificeerde systemen met een Groen Label certificaat in behandeling genomen door de vergunningverlener. Er moeten officieel vastgestelde betrouwbare Nederlandse meetgegevens verzameld zijn. Vergelijkbare cijfers voor biologische en chemische luchtwassers uit Duitsland worden in sommige gevallen ook erkend.

Andere systemen dan de luchtwassers, vermeld in de zogenaamde RAV lijst (zie ww.infomil.nl) verbeteren wel de luchtkwaliteit, maar worden niet meegenomen in de vergunningverlening. Wellicht is het mogelijk om in overleg met de gemeente erkenning voor nieuwe systemen aan te vragen. Bijvoorbeeld voor de Deense gecombineerde luchtwasser van de firma Turbovent (in Nederland bekend van ventilatiesystemen in de akkerbouw).

Deze firma kreeg in januari 2007 tijdens de Agromek landbouwbeurs een hoge onderscheiding, vanwege het vernieuwende karakter van haar gecombineerde luchtwasser.

Onderhoudskosten
De wasser bestaat uit een ruime koker met daarin zowel een chemisch als een biologisch filter. Het geheel kan eenvoudig aan een bestaand ventilatiekanaal worden gekoppeld. Onderzoek van Deense universiteiten en overheidinstanties heeft ammoniak en geurreducties opgeleverd, die vergelijkbaar zijn met de cijfers van de reeds erkende systemen in Nederland.

Het grote voordeel van deze Deense luchtwasser is dat het in bestaande situaties kan worden ingepast en dat de investerings- en onderhoudskosten zeer concurrerend zijn. Introductie en erkenning in Nederland zou een baanbrekende verlaging in de kostprijs kunnen betekenen.