Schaken met varkenseenheden

Varkensrechten en mestafzetkosten houden elkaar in evenwicht. Gaat de één omhoog, dan daalt de ander, weet Frank Veeke. Hij is adviseur bij de Agribusinessgroep Van Daal en Partners. „Een goede ondernemer maakt voor zichzelf verschillende scenario’s vanuit zijn eigen situatie of toekomstbeelden.”

Vóór hij een zet doet, heeft hij dus tal van afwegingen te maken. Veeke noemt omgevingsfactoren als het bestemmingsplan en de mestafzetkosten. Wil de ondernemer uitbreiden of investeren in nieuwbouw? Zit de ondernemer in een landbouwontwikkelingsgebied of in een verwevingsgebied? Welke mogelijkheden biedt de vergunning?

Nieuwbouw in Duitsland
Zijn werkgebied is Gemert. In die omgeving zitten nogal wat varkenshouders die overwegen in Nederland nieuwbouw te plegen, of net over de Duitse grens. „Daar kennen ze geen varkensrechten. Dus heb je alleen met de locatie en de omgeving te maken, met de grondprijzen en natuurlijk met de mestafzetkosten.”

Zo’n varkenshouder houdt zijn stukken dus achter de hand, tot het moment aanbreekt dat de kosten voor mestafzet laag zijn. Dan kan hij zijn Nederlandse varkensrechten voor een mooie prijs van de hand doen, voor hij naar Duitsland verhuist.

Maar ziet het er naar uit dat de kosten voor varkenseenheden laag blijven, dan doet hij wellicht een andere zet. Vooral een ondernemer die gunstige afspraken heeft gemaakt voor de afzet van mest, kiest eerder voor Nederland en kan zo van de relatief goedkope varkenseenheden profiteren.

Vervallen concentratiegebieden
Het Nederlandse schaakbord van varkensrechten is opgedeeld in drie regio’s: Oost (I), Zuid (II) en de rest van Nederland (III). Het is nog niet zeker dat de concentratiegebieden per 1 januari gaan vervallen. Wel zijn de gevolgen al merkbaar.

„Het is wel eens drukker geweest”, zegt Co Scholten van www.varkensrechten.nu, een site die vraag en aanbod bijeen brengt. „Wat aangeboden wordt, is vrij vlot weg, maar de prijzen zijn niet opgelopen.” Eén van de bemiddelaars, actief op de site is Bouwmans & Donkers BV uit Wanroy. „Vooral in de regio zuid is weinig animo”, weet Maan Bouwmans.

Waar de oorzaak ligt, is een kwestie van gissen: „Misschien komt het doordat de mestafzet duur is. Maar het kan natuurlijk ook dat ze wachten tot januari. Als ze de rechten niet meteen nodig hebben, kunnen ze die straks misschien goedkoper in het noorden kopen. Dat scheelt best wat.” Toch zijn de prijzen in de regio Zuid wel al gedaald. De bedragen schelen elkaar geen 20 euro meer.

Geen grof geld
Bouwmans & Donkers BV bemiddelt voor varkenshouders. Zelf handelen is er niet bij. „Het kan wel eens voorkomen dat iemand 800 varkenseenheden nodig heeft en iemand biedt er 1.000 aan. Dan proberen wij die 200 rechten wel kwijt te raken.” Grof geld valt er met speculeren echter niet te verdienen, meent Bouwmans.

Een handelaar kan de prijs opdrijven door ineens een paar grote partijen op te kopen. Daarna kan hij ze voor een hogere prijs verkopen. „Maar daarvoor fluctueren de prijzen niet hard genoeg”, meent Bouwmans. Bovendien moet je voor elke transactie 250 euro aan legekosten betalen. „Maar dat valt wel mee”, vindt de bemiddelaar.

Grote partijen gaan tegenwoordig steeds vaker van de hand. „Vroeger werd er regelmatig uitgebreid. Dan zette een varkenshouder er een spant bij en had hij 80 of 100 varkenseenheden nodig. Tegenwoordig wordt er meteen een hele stal bijgebouwd. Dan gaat het meteen om 500 of 1500 varkensrechten.”

Wel worden tegenwoordig vaker varkenseenheden geleased, ervaart Bouwmans, al is dat financieel minder gunstig. „Structureel leasen gebeurt eigenlijk niet. Dat doen alleen varkenshouders die weten dat ze hun bedrijf binnen enkele jaren sluiten.”

Het leasen is meer een kwestie van een zet uitstellen; een beslissing tot aankoop op de lange baan schuiven, tot de marktsituatie verandert. Tot de varkensprijzen aantrekken of de prijzen van de varkenseenheden dalen.

Meer mogelijkheden in LOG
Mocht het inderdaad zo zijn dat na 1 januari de gebiedsindeling van de baan is, dan is het nog maar de vraag waar varkenshouders hun stukken zullen plaatsen. In de regio noord, waar de mestafzetkosten laag zijn, of in de traditionele overschotgebieden.

Vreeke van Van Daal en Partners acht de kans minstens zo groot dat varkenshouders juist naar een LOG in een huidig concentratiegebied trekken. Eenvoudigweg omdat daar de politieke mogelijkheden worden geschapen. „Alles staat of valt met de beslissing van de Raad van State”, weet hij. „De ontwikkelingsmogelijkheden binnen een LOG en een verwevingsgebied staan ter discussie. De Raad van State moet hierover uitspraak doen.”

Ook Bouwmans denkt er zo over. „In het zuiden profiteren ze straks van goedkopere varkensrechten.” Natuurlijk is het maar de vraag of ze hun vergunning rondkrijgen. Zelfs binnen een LOG is dat niet gemakkelijk, weet de bemiddelaar. „Maar het is altijd nog gemakkelijker dan in een akkerbouwgebied.”