LTO: ‘Megastallen komen er gewoon’

Wettelijk gezien zijn er geen bezwaren tegen de komst van megastallen. Zolang de ondernemer zich houdt aan alle regels die ook voor de gangbare stallen gelden, kan hij een megastal bouwen. Het ministerie van LNV meldt dat het geen opvattingen heeft of de komst van megastallen wenselijk of onwenselijk is. „Schaalvergroting hoort tot een strategie die de ondernemer zelf bepaald”, zegt LNV-woordvoerster Annelou van Egmond.

„Stilstaan is immers achteruitgang. De varkenshouder kan groeien in de breedte, in een nichemarkt of door schaalvergroting. Ze moeten uiteraard wel voldoen aan alle vergunningseisen en de wetgeving omtrent milieu en dierwelzijn. Een nieuwe stal zal daarnaast de ‘state of the art’ techniek hebben en het dierwelzijn zal daardoor ongetwijfeld verbeteren. De beslissing voor de bouw van een megastal ligt echter bij de provincie en gemeenten. Het ministerie wil daar geen invloed op uitoefenen.”

Onderzoek maximaal aantal dieren
Het ministerie van LNV wil zich niet mengen in de maatschappelijke- en economische discussie over megastallen, maar het ministerie van VROM wel. Minister Cramer wil een onderzoek naar het maximale aantal varkens dat het landschap kan dragen en de landschappelijke inpasbaarheid van de megastallen.

Dat onderzoek zal echter niet verhinderen dat er her en der megastallen worden gebouwd. Ook het ministerie doet geen uitspraken over de wenselijkheid of niet van megastallen. Ze zal slechts enkele kaders scheppen. Van de rijksoverheid uit is er dus geen wezenlijk bezwaar tegen de komst van supergrote bedrijven. Op politiek niveau lijkt een grotere meerderheid voorstander te zijn van megastallen of althans geen tegenstander, mits er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan.

Het CDA is voorstander vanwege de economische voordelen. Diezelfde mening zijn andere rechtse of midden partijen toegedaan. PvdA heeft een aantal mitsen en maren. Het zijn met name de Partij voor de Dieren en Groen Links die tegenstand bieden en op voornamelijk emotionele en idealistische gronden bezwaar aantekent tegen de megastallen. Zij willen de verdere intensivering van de varkenshouderij voorkomen, omdat volgens hen de kans bestaat dat het dierwelzijn achteruit gaat en liever een ontwikkeling zien in de tegenovergestelde richting.

Offensief tegen megastallen
In die opvatting worden ze gesteund door een aantal maatschappelijke organisaties, waaronder Milieudefensie en de Dierenbescherming. Milieudefensie opende onlangs met succes het offensief tegen de megastallen. Milieudefensie zegt uitdrukkelijk niet tegen alle veehouders te procederen. Realisering van megabedrijven veroorzaakt echter lokaal veel schade en overlast. Bovendien dreigt het boerenfamiliebedrijf door de verdere industrialisering van de sector te verdwijnen.

Het ontstaan van grote veecomplexen wil ze dan ook tegenhouden en richt zich daarom in principe uitsluitend op bouwplannen voor stallen voor minimaal 5.000 varkens. Inmiddels heeft ze een databank van al meer dan 50 plannen voor grote stallen. Ook de Dierenbescherming schaart zich achter Milieudefensie.

„We zijn tegen de bouw van megastallen”, zegt persvoorlichter Niels Dorland. ,,Voor ons vormen deze megastallen een te groot risico voor verder industrialisering van de varkenshouderij. Natuurlijk hebben we oor voor de voordelen van dierwelzijn van de nieuwe megastallen, maar het uitgangspunt is verkeerd. We zien meer heil in de bouw van de duurzame stallen, zoals de ComfortClass.”

Aantasting van landschap
De kans dat op argumenten van dierenwelzijn er een verbod op de bouw van megastallen komt, is klein. Veel belangrijker zijn de directe effecten voor de plaatselijke gemeenschap en het landschap. Vereniging Natuurmonumenten heeft daarom niet zozeer bezwaar tegen megastallen, maar is huiverig voor de landschappelijke verloedering die dergelijke stallen kunnen veroorzaken.

De grote varkensstallen waarin enkele tienduizenden varkens worden gehuisvest kunnen volgens Cees Veerman, de nieuwe voorzitter van Natuurmonumenten, een aantasting vormen van het Nederlandse cultuurlandschap. „Natuurmonument heeft geen bezwaar tegen megastallen”, vertelt woordvoerder Robert Moens.

„Zolang de natuur geen schade ondervindt en het landschappelijke niet achteruitgaat. Er is al sprake van een verrommeling van het platteland. De komst van megastallen mag die situatie niet verslechteren. We zien graag dat de varkenshouderij haar verantwoordelijkheid draagt.”

Sector heeft ontwikkelingsruimte nodig
Als het aan LTO-vakgroepvoorzitter Annechien ten Have ligt, zal de sector de verantwoordelijkheid dragen, maar wel vanuit de feiten en niet door emotie. „De varkenshouderij heeft ontwikkelingsruimte nodig, zodat er dynamiek in de sector is en schaalvergroting hoort daarbij. Met nieuwe stallen kunnen wij grote sprongen maken op het gebied van welzijn en milieu. Gebruik maken van de beste technieken en daarbij de investeringsplannen afstemmen op het landschap en omgeving.”

„Er lopen nu al een paar landschapsprojecten in onder meer Brabant om de stal van de toekomst een landschappelijke invulling te geven. Eigenlijk is er voor elk bezwaar dat de tegenstanders tegen megastallen aanvoeren, een goede oplossing te bedenken. Ondernemers met plannen moeten actief hun omgeving informeren en rekening houden met de wensen van de omgeving. Dat betekent dat hij op een veel eerder stadium zijn gezicht moet laten zien, want tenslotte moet hij draagvlak creëren.”

Contact met regionale overheden
De angst voor verdergaande industrialisering van de varkenshouder schuift Ten Have terzijde. ,,Er bestaat nog steeds relatie tussen mens en dier op de bedrijven. Wij zijn dierverzorgers en dat zal niet veranderen, maar het beeld van de varkenshouder dat de maatschappelijke organisatie naar buiten brengen, is niet die van een dierverzorger. Dat stort mij.”

In de discussie over megastallen heeft de regionale overheid het laatste woord. Ondanks de druk van maatschappelijke organisaties zijn er al een aantal die hun toestemming hebben gegeven voor de bouw van megastallen. LTO onderhoudt een goed contact met de regionale overheden en Ten Have heeft het idee dat er minder weerstand is voor de bouw van megastallen.

Dus de kans dat er in Nederland megastallen worden gebouwd is groot? „Het is een economisch gegeven dat bedrijven moeten groeien. Je ziet het bij banken en winkels. De bakker op de hoek is verdwenen. Hetzelfde gebeurt in de varkenshouderij. Het is niet de vraag van ‘als’, maar van ‘wanneer’. Megastallen komen er gewoon”, aldus de LTO-vakgroepvoorzitter.