Gespecialiseerde medewerkers riskeren vereenzaming
Ogenschijnlijk lijkt het zo logisch. Snel groeiende bedrijven die op de diverse afdelingen specialisten aan het werk zetten. Dekstalspecialisten en, het meest voor de hand liggend, kraamstalspecialisten. Het grootste deel van de werktijd wordt immers in de kraamstal gespendeerd. Volgens onderzoek van het onderzoeksinstituut ASG WUR verbetert de arbeidsproductiviteit naarmate de specialisatiegraad van het personeel op varkenshouderijen toeneemt.
Bovendien ligt het voor de hand om aan te nemen dat een specialist voor betere technische resultaten in de kraamstal zorgt. Er gaat minder tijd verloren bij de overdracht van werkzaamheden. Er is minder miscommunicatie, legt onderzoeker Johan Zonderland uit.
Gebrek aan belangstelling
Maar de werkelijkheid is een stuk weerbarstiger. Een vacature van kraamstalspecialist die Bedrijfsverzorgingsdienst AB Oost dit najaar plaatste voor 2,5 dag in de week is weer ingetrokken wegens gebrek aan belangstelling. Ook Bestra Consultancy, onder meer gespecialiseerd in training van personeel, is niet enthousiast over gespecialiseerde medewerkers.
HendrixUTD deskundige Marcel Zweers: „De vent maakt de tent, dat staat voorop, maar ik geloof er niet in. Ik noem altijd het voorbeeld van de machinefabrikanten Vion en Kongskilde. Het ene bedrijf werkte met allemaal gespecialiseerde medewerkers, en het andere met allrounders. Dat laatste blijkt betere resultaten te geven.”
De meningen zijn verdeeld over het rendement van een hogere specialisatiegraad. De ondernemer die desondanks overtuigd is van de voordelen van specialisatie loopt tegen het probleem aan dat gespecialiseerde medewerkers niet te vinden zijn, constateert Zweers.
Geen opleiding voor specialisten
Als enige in Nederland organiseert het Groenhorst College in Barneveld een gespecialiseerde opleiding voor de varkenshouderij, maar dit onderwijsinstituut ziet geen mogelijkheden om specialisten op te leiden. „Uiteraard is het voor ons minder aantrekkelijk om in het aanbod van leerlingen dat we hebben ook nog te gaan segmenteren. Maar dat is niet de belangrijkste reden dat we geen specialisten opleiden. Wij denken dat het niet verstandig is om specialisten op te leiden.”
Docent Hans Schadenberg ziet het gevaar van vereenzaming. „Bij de start van de opleiding (vier dagen werken en één dag school) is de leerling heel enthousiast. Vervolgens gaat hij/zij aan de slag op een van de vele afdelingen op een groot varkensbedrijf. Naarmate de tijd verstrijkt zie ik het enthousiasme afnemen. Omdat er nauwelijks contact is met de buitenwereld verdwijnt de motivatie.”
Ook vraagt Schadenberg zich af of de arbeidsproductiviteit op lange termijn erbij gebaat is. „De telefonische enquête van het ASG WUR is een momentopname. Maar op de lange duur kon de arbeidsproductiviteit wel eens afnemen als de specialisatiegraad te hoog is. Dan is er onvrede ontstaan.” Hij benadrukt dat de er sprake moet zijn van ‘teamwork’. „Je kan de afdelingen niet los van elkaar zien. De resultaten van de ene afdeling hebben te maken met de andere afdelingen.”
Zo breed mogelijke opleiding
Al veertig jaar volgt de Barneveldse docent de varkenssector en het agrarisch onderwijs. Hij plaatst de veranderingen in een historische context. „Natuurlijk zullen er mensen tevreden zijn met een gespecialiseerde functie. Maar onze insteek is mensen zo breed mogelijk op te leiden.”
„Het specialiseren is een gevolg van de hausse van schaalvergroting die de laatste jaren gaande is. In hoog tempo worden grote stallen gebouwd met als gevolg dat het eenvoudiger wordt om het werk per afdeling te scheiden. Het lijkt logisch en eenvoudig om iedere afdeling met een specialist te bemannen maar de werkelijkheid is vaak anders.”
ASG WUR onderzoeker Johan Zonderland weerspreekt de opvattingen die tegen een hogere specialisatiegraad ingaan niet. „Ik ga over de uitvoering van het onderzoek, de betrouwbaarheid van de cijfers en ik presenteert de feiten. Maar er kan verschillend over worden gedacht. Wel denk ik dat in sommige gevallen een kraamstalspecialist op parttime basis, vaak een vrouw, betere technische resultaten kan opleveren.”
Het lijkt er op dat het fenomeen fulltime-specialist in de varkensstal van korte duur zal zijn. Groeiende bedrijven concentreren de werkzaamheden steeds vaker in een drie of vier weken systeem. Dat maakt het moeilijker om specialisten in dienst te nemen. Wel ligt hier juist voor de Bedrijfsverzorging en het uitzendburo de uitdaging om specialisten in dienst te nemen.
