Varkensvlees uit een land van rund en kip

Brazilië is traditioneel een land van rund en kip. Brazilianen zijn van oorsprong geen uitgesproken varkensvleeseters. De varkensvleesproductie is altijd achtergebleven bij die van rund en kip. Dus ook de export. Voor elke ton varkensvlees die de grens over gaat, exporteert Brazilië grofweg twee ton rund- en vier ton pluimveevlees.

Europa importeert geen varkensvlees uit Brazilië. Dat is zo gegroeid, weet Albert Vernooij, analist bij Rabobank International. „Europa importeerde al jaren rund- en pluimveevlees uit Brazilië. Toen tracking & tracing opgang deed, kreeg de EU een instrument in handen om het varkensvlees te weren.”

De goedkope productie van maïs, soja en andere grondstoffen voor het veevoer, gaf de varkensproductie in Brazilië een belangrijke impuls. Milieu, dierenwelzijn of diergezondheid veroorzaken nauwelijks productiebeperkingen of kostenstijgingen. Volgens een studie van het LEI in opdracht van de PVE lag de kostprijs in Brazilië in 2004 op 76 cent per kilo geslacht gewicht. „Door de hoge voerkosten zal dit nu iets hoger zijn”, verwacht Vernooij.

Kredietverlening slecht
Nadelen zijn er ook. De kostprijs is wel héél afhankelijk van de prijzen van soja en maïs. De varkensprijzen in Brazilië zijn erg interessant, weet ASG-onderzoeker Ina Enting, maar ook erg beweeglijk. Het enorme land kent nauwelijks ruimtegebrek, maar dat bevordert de logistiek niet. Vooral vanwege het tamelijk slechte wegennet.

En de kredietverlening is er ronduit slecht. „Je krijgt niet zomaar een lening bij de bank als je een goed ondernemingsplan hebt”, weet Enting. Voor een normale lening zijn de rentetarieven ondoenlijk hoog. Alleen bij een contract met een integratie kun je te maken krijgen met redelijk normale rentetarieven. Ruim 60 procent van de varkensproductie vindt dan ook plaats in integraties. En die maken de sector wel erg efficiënt.

Coöperatieve en private integraties beheren de slachterij, de vleesverwerking, de voerproductie, de vleesvarkensbedrijven en vaak een deel van de zeugenbedrijven. Varkenshouders leveren dan slechts arbeid en huisvesting. De meeste van deze bedrijven zijn in meerdere sectoren actief. In de rundvleesproductie, maar voornamelijk in de pluimveevleesindustrie. Zo profiteert de varkenssector rechtstreeks van de logistiek die al aanwezig is voor pluimveevlees.

Geen sluitende I&R
Ondanks het enorme potentieel van de Braziliaanse varkenssector wordt slechts 20 procent van de totale productie geëxporteerd. Belangrijkste exportland is Rusland. De VS, de EU en Japan houden hun grenzen vooralsnog gesloten voor Braziliaans varkensvlees. De Europese Unie acht het veterinaire controle- en certificeringsysteem onvoldoende.

„De varkenssector in Brazilië heeft geen sluitende I&R. Een uitbraak is moeilijk te traceren”, weet Enting. „En het residucontroleprogramma is ook niet optimaal.” Brazilië is bijna zo groot als het werelddeel Europa. Vooral die enorme afmetingen belemmeren volgens Enting de ontwikkeling van een EU-waardig controleprogramma. Bovendien is de sector in Brazilië niet volledig professioneel geoutilleerd. 60 procent van de zeugen bevindt zich op professionele varkensbedrijven. Maar de rest van de sector is heel gemêleerd. „Het land kent ook nog varkenshokjes in achtertuintjes”, weet Enting.

De professionele varkensintegraties kunnen volgens haar uitstekend aan de Europese eisen voldoen. Die bedrijven proberen hun papieren in orde te krijgen, om toch te kunnen exporteren. De Europese Unie wil echter geen import toelaten van afzonderlijke bedrijven, zonder dat het hele land aan de veterinaire verplichtingen kan voldoen. „Mogelijk speelt de politiek daarbij een rol”, meent Enting.

Importbeperkende maatregelen
Volgens Albert Vernooij van de Rabobank is het inderdaad de internationale handelspolitiek die de eerste hindernis opwerpt. „De VS en Europa hanteren importbeperkende maatregelen. De toegang tot de Europese en Amerikaanse markten moet eerst binnen de WTO geregeld worden.” Pas dan kan de veterinaire barrière worden geslecht. Maar ook dan zal Europa de lat zo hoog mogelijk houden. „Wellicht reageert de EU hetzelfde als op de pluimveevleesimporten en zullen ze proberen een quotum overeen te komen.”

Met de productie van varkensvlees doet Brazilië mee met de groten der aarde. Volgens de laatste cijfers van Abipecs, de Braziliaanse varkensproductie- en exportorganisatie, komt de productie van 2007 boven de 3 miljoen ton uit. Het land is nummer vier, na China, de Europese Unie en de VS. Jaarlijks groeit de productie met ruim 100.000 ton varkensvlees.

Die groei zal zich voorlopig nog wel doorzetten, al zal het minder hard gaan dan in het verleden, denkt Vernooij. De oorzaak ligt niet alleen bij de handelspolitiek en de veterinaire beperkingen. De analist van de Rabobank wijst ook op de lage dollar. „De Reaal stijgt ten opzichte van de dollar. Dit is nadelig voor de exportpositie van Brazilië.”