Analyse: Dierlijk eiwit in veel gevallen goedkoper dan plantaardig

In de afgelopen jaren is het verhaal rondom dierlijke producten altijd vanuit een negatief perspectief geschreven. Vlees, zuivel en eieren zouden slecht voor het klimaat zijn. De wereld zou veel meer landbouwgrond nodig hebben om dierlijk eiwit te produceren dan plantaardig. Dierlijk eiwit zou tevens ongezond zijn met te veel verzadigde vetten.

100 procent verteerbaar

Inmiddels zijn er steeds meer wetenschappelijke rapporten die de bovenstaande beweringen onderuit halen met berekeningen die realistischer zijn, want in de vergelijking wordt vaak niet het belangrijkste element van dierlijk eiwit meegenomen: het is een 100 procent eiwitbron en dat eiwit is ook nog eens in de meeste gevallen 100 procent verteerbaar.

Dat geldt niet voor plantaardig. Planten hebben niet alle essentiële aminozuren en het eiwit is niet 100 procent verteerbaar (tussen 50 en 80 procent). Met andere woorden: vergelijk je bonen met vlees, dan is het alleen eten van bonen niet voldoende om de juiste eiwitten (aminozuren) binnen te krijgen en moet de mindere verteerbaarheid van de plantaardig bonen meeberekend worden in elke voetafdruk. En ineens wordt het cijfermatige plaatje anders, in het voordeel van dierlijke eiwitten.

Dagelijkse eiwitbehoefte

De gemiddelde Nederlander weegt 80 kilogram en zijn of haar dagelijkse eiwitbehoefte ligt op 0,8 gram per kilogram lichaamsgewicht. Dat is dus gemiddeld 64 gram per dag. Sommige voedingswetenschappers denken zelfs dat dagelijkse behoefte groter moet zijn: zo’n 1,3 tot 1,4 gram. Zeker in het geval van kinderen, zwangere vrouwen en ouderen.

Wie de verteerbaarheid en dagelijkse behoefte van eiwit meeneemt in de berekening van bijvoorbeeld landgebruik, ziet dat dierlijk eiwit in het voordeel is. Wat betreft de CO2-voetafruk: ook hier blijkt het verschil tussen dierlijk en plantaardig ineens verrassend kleiner. Zo heeft Nederlands varkensvlees, berekend op basis van beschikbaar eiwit per kilogram, een even grote voetafdruk en wellicht voor sommige vleesconcepten zelfs een kleinere voetafdruk dan tofu (soja). Kip en eieren zijn al helemaal gunstig ten opzichte van plantaardig. Melk en kaas kunnen ook wedijveren op gebied van landgebruik- en klimaatvoetafdruk.

Vlees niet ongezond

Inmiddels zijn er ook nieuwe voedingsstudies gepubliceerd die stellen dat vlees of dierlijke producten en vetten helemaal niet zo ongezond zijn en dat het verzadigd (dierlijk) vet ten onrechte decennialang in een kwaad daglicht werd gezet. De vraag wordt nu zelfs gesteld of die eiwittransitie naar plantaardig juist zorgt voor een risico voor de volksgezondheid. Eiwit is immers één van de belangrijkste bouwstoffen en een tekort (zoals vaak gezien wordt bij oudere mensen) leidt onherroepelijk tot gezondheidsproblemen.

Daarnaast zitten in dierlijke producten essentiële mineralen en vitaminen die niet of zeer beperkt in planten voorkomen, zoals vitamine B12 en opneembaar ijzer. Wie te veel plantaardig voedsel eet en niet naar de inname van onder meer B12 en ijzer kijkt, loopt een gezondheidsrisico dat vele malen groter is dan de wetenschappelijk nooit bewezen en zeer klein ingeschatte risico’s van hart- en vaatziekten of kanker van rood vlees.

De prijs van eiwit

Kortom: dierlijk eiwit lijkt juist gunstiger en zelfs aanmerkelijk gunstiger te zijn dan plantaardig zoals voorheen werd verondersteld. Er is nog één aspect dat nauwelijks onderzocht is en dat is de prijs van eiwit. Om iedereen van voldoende voedzaam voedsel te voorzien, is de prijs belangrijk. Ook wat betreft dit aspect blijkt dierlijk eiwit ineens een gunstig voedselproduct te zijn dat in veel gevallen betaalbaarder is dan plantaardig.

De duurste plantaardige voeding op basis van eiwit is avocado. Voor de dagelijkse eiwitbehoefte betaalt de consument 35 euro per dag, volgens de informatie op de website van Albert Heijn. Avocado’s zijn duur, bevatten weinig eiwit en je moet voor die eiwitbehoefte 4,6 kilogram avocado eten met een totaal aan 9.280 kcal. Een volwassen vrouw heeft gemiddeld 2.000 kcal per dag nodig, een volwassen man 2.500 kcal. Avocado’s zijn daarmee een zeer slechte eiwitbron, maar toch wordt deze vrucht door sommigen wel als vervangende bron van dierlijk eiwit gezien.

Beyond Burger duur eiwit

Sperziebonen kosten voor de dagelijkse eiwitbehoefte 16 euro en men moet 3,7 kilogram eten met een totaal van 987 kcal. De Beyond Meat Plant-based burger kost dagelijks 10,65 euro met een consumptie van 538 gram en dat is 1.355 kcal. Voor AH vegan falafal (kikkererwtenballetjes) is dit 9,25 euro per dag, 1.088 gram en 2.536 kcal. AH vegan rulstukjes kost 4,34 euro per dag, 457 gram en 494 kcal. Daarmee is dit product betaalbaarder en vanuit voeding meer gebalanceerd, want met 494 kcal kan men er nog veel producten naast eten. AH biologisch vegan tofu naturel is minder gebalanceerd en er moet dagelijks 2,81 euro worden betaald en 703 gram eten met in totaal 1.785 kcal.

De allergoedkoopste eiwitbron is AH Zaans volkoren. Dat kost dagelijks 1,41 euro.

Bonen worden gezien als de meest optimale plantaardige eiwitbron, maar ook hier zijn kanttekeningen bij te plaatsen. Kidneybonen kosten de consument dagelijks 2,80 euro, maar met een consumptie van 1,1 kilogram en 1.110 kcal. Kikkererwten hebben een voor de mens gunstige aminozurenverhouding, maar dat kost 5,95 euro met een totaalconsumptie van 1,5 kilogram en 1.785 kcal. Ook aardappelen hebben een goed eiwitpatroon, maar daarvoor betaal je dagelijks 6,90 euro en de dagelijkse consumptie bedraagt 4,6 kilogram met een totaal van 4.022 kcal.

De allergoedkoopste eiwitbron is AH Zaans volkoren. Dat kost dagelijks 1,41 euro. Daar kan geen enkel dierlijk product mee wedijveren, maar men moet wel 831 gram (een heel brood is 770 gram) eten met 1.837 kcal. Degenen met een tarweallergie kunnen AH stevig spelt eten voor 4,48 euro. Macaroni is met 1,41 euro ook een zeer betaalbare eiwitbron, men hoeft er maar 703 gram van te eten, maar dat is dan wel meteen 2.510 kcal.

Dierlijk eiwit gunstiger

De bovenste berekening op basis van Albert Heijn laat zien dat bij de plantaardige eiwitbronnen altijd wel een minder gunstig aspect aan te wijzen is. Te duur, te veel kilogrammen per dag of veel te veel calorieën. De berekeningen voor dierlijk eiwit laten bijna voor elk dierlijk product in alle factoren (prijs, hoeveelheid en calorieën) een evenwichtig beeld zien. AH rundergehakt kost voor de dagelijkse eiwitbehoefte 3,13 euro en men zou 320 gram moeten eten. In totaal is dit 730 kcal, waardoor er nog ruimte overblijft om andere producten te eten.

AH half-om-half gehakt kost 2,56 euro met dezelfde hoeveelheid en kcal. Van een AH scharrel kipfilet hoef je dagelijkse maar 256 gram te eten voor een prijs van 3,04 euro en 292 kcal. Daarmee is het de ideale afslankeiwitbron. Een schouderkarbonade is met 620 kcal al iets ongunstiger, maar dat kost dagelijks 2,55 euro voor een karbonade van 337 gram.

Van een AH scharrelkipfilet hoef je dagelijkse maar 256 gram te eten voor een prijs van 3,04 euro en 292 kcal. Daarmee is het de ideale afslankeiwitbron.

Voor de dagelijkse eiwitbehoefte moet een gemiddeld persoon van 80 kilogram 9 AH verse scharreleieren M 20 stuks (58 gram per ei) consumeren. Daar betaalt hij 2,93 euro voor en ze zijn goed voor 698 kcal. De meest goedkope dierlijke eiwitbron (afgezien van goedkoop orgaanvlees) is melk, maar dan moet je wel 1,8 liter drinken. Dat is 1.155 kcal en kost 2,31 euro bij AH. Van De Zaanse Hoeve jong belegen 48+ hoef je maar 278 gram te eten voor een prijs van 2,59 euro en 1.029 kcal.

Perfecte eiwitbron

Op zich zijn de uitkomsten van de berekeningen opvallend, want de ‘pro-plantaardigers’ wijzen telkens op het feit dat plantaardig voedsel goedkoop is, maar dat is op basis van kilogrammen en niet op basis van basis van grammen nutriënten. In veel gevallen kan dierlijk met gemak wedijveren met de meeste plantaardige producten. Bovendien is dierlijk eiwit ook gunstiger ten aanzien van de verhouding calorieën en de hoeveelheid grammen die een mens dagelijks moet eten. Eigenlijk is het de perfecte eiwitbron voor de mens.

Vlees is een 100 procent eiwitbron en de mens hoeft hier maar 250 tot 350 gram van te eten.

Overigens betekent dit niet dat mensen helemaal geen of minder plantaardig zouden moeten eten, maar voor een gezond, gebalanceerd en betaalbaar dieet lijkt het verstandig om niet minder dierlijke eiwitten te consumeren. Temeer omdat het risico op tekorten in eiwit en andere nutriënten en daarmee de gezondheid bij plantaardig groter is. Vlees is een 100 procent eiwitbron en de mens hoeft hier maar 250 tot 350 gram van te eten, dat dagelijks minder dan 3 euro kost plus voldoende calorieruimte heeft om andere producten te consumeren.

Ambitie krimp veestapel

Vaak wordt beweerd dat een plantaardig dieet zorgt dat men afvalt en dat is niet vreemd, gezien de grote hoeveelheid grammen die men dagelijks moet eten. Weinigen zullen in staat zijn om meer dan een heel brood te eten of 1,1 kilogram bonen. Dierlijk eiwit scoort gunstig in alle categorieën en de eiwittransitie lijkt daarom vooral maatschappelijk en politiek geforceerd, en ingegeven met de ambitie om de veestapel wereldwijd te laten krimpen.

Voorlopig lijkt het devies: gewoon doorgaan met eten als vanouds. Bij het avondeten een gehaktbal van 200 gram, 200 gram aardappelen en 200 gram sperzieboontjes (46,3 gram eiwit, 676 kcal en 3,18 euro). Dan is er nog meer dan voldoende etensruimte over voor een spiegelei met kaas en ham op een snee brood met wat sla en tomaatje en een glas melk erbij.