Varkenshouders willen groter deel ketenmarge
De grootste vleesvarkenshouders van Denemarken eisen van hun afzetcoöperatie Danish Crown 17,5 cent per kilo geslacht gewicht extra. Als de prijsverhoging uitblijft, dreigen de varkenshouders de leverantie stop te zetten. Maar voor coöperatieleden bedraagt de opzegtermijn meer dan een jaar. Pas per 1 april 2009 kunnen de Deense ondernemende vleesvarkenschouders de daad bij het woord voegen.
Of er daadwerkelijk twee miljoen varkens minder geleverd zullen gaan worden vanaf dat moment is twijfelachtig. Desgevraagd laat voorzitter Torben Poulsen van ‘Danske Svineproducenter’ (het Deense equivalent van de NVV) weten slechts te kunnen hopen op een snel stijgende vleesprijs. Garanties geeft Danish Crown niet, al spiegelt de Scandinavische marktleider haar leden wel verbeterde rendementen voor, met name in de tweede helft van 2008.
Investeren in producent
Tijdens een algemene landelijke ledenvergadering, gehouden op 22 januari in Kolding, maakte de concernleiding dat duidelijk aan het enorme aantal van 700 aanwezige coöperatieleden. Voor en tegenstanders van het initiatief van Danske Svineproducenter kwamen aan het woord. Tegenstanders voerden aan dat het uittreden van het topsegment van de Deense vleesvarkenshouderij (qua schaalgrootte) de vleesprijs niet zal verbeteren, maar eerder zal verslechteren.
De ophef in de Deense varkenssector verrast enigszins, want over het boekjaar 2006/2007 was de nabetaling door Danish Crown 10 cent per kg geslacht gewicht hoger dan in de vijf voorgaande jaren. Opgelucht constateerde de concerndirectie dat het de concurrentie met de Duitse slachterijen niet langer hoefde te verliezen. Een half jaar later is de achterstand op de Duitse slachterijen echter weer flink opgelopen. In januari noteerde het Duitse marktbureau ZMP een uitbetalingprijs van gemiddeld 1,32 euro, terwijl Danish Crown niet verder kwam dan 1,09 euro.
Overigens kregen varkenshouders in Pretogen nog minder uitbetaald; gemiddeld 1,06 euro. Ion noteert in januari 2008 gemiddeld 1,22 euro. Over het vergelijken van prijzen is uiteraard de nodige discussie mogelijk. Aflevergewichten, toeslagen en kwaliteitskortingen verschillen per land. Bovendien worden er in Denemarken en in Pretogen nabetalingen gedaan aan coöperatieleden. Maar desondanks blijft er een verschil van 10 tot 20 cent bestaan tussen de prijzen die de Denen bij Danish Crown uitbetaald krijgen en de uitbetalingsprijzen van de Duitse slachterijen.
Varkenshouders verliezen
NVV-voorzitter Wyno Zwanenburg volgt de ontwikkelingen in Denemarken en vindt dat de discussie niet zozeer moet gaan over de hoogste uitbetalingprijs maar vooral over de enorme verliezen die de varkenshouders lijden terwijl de slachterijen ogenschijnlijk hun gunstige cijfers ogenschijnlijk weten te handhaven. „Het boekjaar 2006/2007 was een van de beste jaren uit de geschiedenis van Danish Crown. Dan is het logisch dat een coöperatie investeert in duurzame productie van de leden in plaats van overnames te plegen in bijvoorbeeld Zweden.
De concerndirectie vond het nodig om een eigen vliegtuig te kopen om daarmee de wereld rond te vliegen.” Danske Svineproducenter eist van de Danish Crown directie de opkoop van nieuwe ondernemingen stop te zetten. Zo gunstig is de financiële positie van de Scandinavische marktleider niet, al wist de onderneming het eigen vermogen op te krikken naar 24 procent in de jaargang 2006/2007.
Ook eisen de protesterende varkenshouders dat er een veel directer democratisch bestuursmodel wordt toegepast in de onderneming. Nu zijn regiobestuursleden één keer per drie jaar aftredend en herkiesbaar en dat zou moeten veranderen in een jaarlijkse stemming.
Gezamenlijk een vuist maken
Zwanenburg: „De situatie in Denemarken leert ons dat we een vuist moeten kunnen maken om werkelijk iets te bereiken. Op vrijwillige basis iets roepen helpt niet. Een leveranciersvereniging beginnen wel. Dat soort initiatieven wil de NVV ondersteunen. In maart plannen we bijeenkomsten over het creëren van marktmacht . Sallandse varkenshouders zullen tegelijkertijd hun initiatief van een leveranciersvereniging die gezamenlijk inkoopt en verkoopt presenteren.”
„In je eentje aankloppen bij de grote slachterijen helpt niet. Maar terwijl de producenten grote verliezen lijden, draaien de slachterijen ogenschijnlijk probleemloos door. Om over de mengvoerindustrie nog maar te zwijgen, al piepen ze nu wel hard.” Zwanenburg heeft een rapport dat door het LEI in samenwerking met de Rabobank in 2007 werd gepubliceerd aan zijn zijde.
‘Ketenrendementen in de agribusiness’ toont aan dat varkenshouders een negatief rendement draaien op het totaal geïnvesteerde vermogen. Slachterijen behalen wel enig rendement en de mengvoerindustrie haalde over de periode 2003-2006 zelfs rendementen tot 10 procent. Maar de grootverdiener in de keten is de retail. Vion is niet in staat de gestegen kostprijs door te berekenen aan de retail, meldde de organisatie bij de presentatie van de cijfers over 2006.
