Oude Luttikhuis: Varkensvlees steeds vaker grondstof

In zijn dagelijks leven observeert marketeer Marc Oude Luttikhuis voortdurend het gedrag van mensen en filosofeert hij over de mogelijke gevolgen voor de consumptie van voedsel. ,,Neem nou de 24-uurs economie waarin we met zijn allen beland zijn. Dat heeft grote gevolgen voor het eetgedrag van mensen. Hoe veel mensen zitten er bijvoorbeeld nog keurig aan tafel te eten en hoeveel mensen doen dat zittend op de bank voorde televisie?

De groei van die laatste categorie heeft misschien wel gevolgen voor de kwaliteit en de vorm van het voedsel. Als je op de bank zit dan is het misschien wel handig om een vleesproduct te eten wat je van een lollystokje kunt bijten. Van speklappen en vet vlees kun je dergelijke producten niet maken, wel van mooi mager varkensvlees. En zo kan een trend uiteindelijk grote gevolgen hebben voor de primaire producent”, aldus Oude Luttikhuis.

Niet elke hype een trend
Hij is directeur-eigenaar van Infodish in Hengelo, een bedrijf dat is gespecialiseerd op het terrein van foodmarketing. Voortdurend zoekt Oude Luttikhuis voor zijn opdrachtgevers naar mogelijkheden om voedingsmiddelen zodanig in de markt te zetten dat de verkoop een succes wordt. Zicht hebben op consumentengedrag en trends is daarbij van het grootste belang. „We zien veel hypes maar niet elke hype groeit door tot een trend”, aldus Oude Luttikhuis.

„Consumenten laten zich niet meer vangen in ontbijt, lunch en diner, drie gezamenlijke maaltijden die met het hele gezin worden genuttigd. In het weekend is dat al vrijwel helemaal verdwenen en ook door de week wordt het steeds minder. Wel is er steeds vaker sprake van snelle hapjes tussendoor.”

Oude Luttikhuis stelt fijntjes vast dat er geen enkel verband is tussen een stijgend inkomen van mensen en gevoel voor smaak en kwaliteit. „Toch zien we dat consumenten, ook al hebben ze soms een beperkt budget, steeds kritischer worden op wat ze kopen. Vroeger vertelde de verkopende partij wat je moest kopen. Die tijd ligt ver achter ons.”

Zelf mengen van producten
Dat Oude Luttikhuis geen hoge pet op heeft van het gevoel voor smaak en kwaliteit van een grote groep consumenten mag duidelijk zijn. „We zien de afgelopen jaren enorm veel aandacht voor koken in de media. In de praktijk komt het bij de meeste mensen die in het weekend ook aan het koken slaan, neer op zelf mengen van kant-en-klaarproducten.”

Oude Luttikhuis verwacht dat de aandacht voor traditioneel koken als onderdeel van de levensstijl de komende jaren verder afneemt. „Dat is puur een kwestie van beschikbare tijd. Mensen willen steeds meer. De meesten hebben redelijk geprogrammeerd werk. Daarom willen ze in hun vrije tijd echt wat beleven. Bijvoorbeeld sporten op zondag, cultuur opsnuiven of op reis gaan.”

Minder naturel vlees
Een logisch gevolg van de steeds vollere agenda van veel mensen is dat de aandacht voor gemaksvoeding verder zal groeien. „Mensen willen wel meer eetbeleving maar het mag geen tijd kosten.” Oude Luttikhuis verwacht dat dit de komende jaren ook voor de verkoop van varkensvlees ingrijpende gevolgen zal hebben.

„Bij de verkoop van varkensvlees in de winkel gaat het nu meestal nog om een naturel product. Mensen kopen een stuk vlees. Ik voorzie dat dit de komende drie jaar totaal gaat veranderen. Vlees zal steeds vaker een bestanddeel zijn van nieuwe producten. Vergelijk het maar met aardappelen. Vroeger kocht je in de winkel alleen naturel aardappelen. Nu zijn er talloze producten te koop waarin de aardappel is verwerkt tot kant-en-klaar eindproduct.”

Voor varkenshouders betekent deze ontwikkeling in de ogen van Oude Luttikhuis dat ze nog meer terechtkomen in de rol van leverancier van grondstoffen. Varkensvlees ligt in Nederland vooral als vers product in de winkel. Meer dan de helft van de consumenten die vlees kopen in de winkel, legt meer dan de helft van het aangekochte vlees bij thuiskomst in de diepvries.

„Eigenlijk absurd als je ziet hoe veel inspanningen de voorgaande schakels in de productieketen hebben gepleegd om het vlees als vers product in de winkel te krijgen. Voor dergelijke consumenten zou het veel effectiever zijn om het vlees in de winkel diepgevroren te kunnen kopen. In Scandinavische landen verkopen winkels veel meer bevroren vlees. ,,Ik verwacht dat vleesleveranciers op zoek gaan naar nieuwe product- en verpakkingsconcepten die door de markt geaccepteerd worden.”

Gevoel voor smaak neemt toe
Nederlandse consumenten mogen dan ‘barbaren’ zijn als het om voedsel gaat, Oude Luttikhuis constateert wel dat gevoel voor smaak en kwaliteit bij een groeiende groep consumenten toeneemt. „Maar je moet ze het wel uitleggen. Wat dat betreft zien we mooie voorbeelden in de autobranche.”

„Alle auto’s zijn duur maar er zijn partijen die het heel goed lukt om consumenten te interesseren voor auto’s die qua prijs duurder zijn dan gemiddeld maar die ook effectief duurzamer zijn. In de foodsector moeten we ook die kant op. We moeten af van het steeds maar omlaag praten van de prijzen zoals jarenlang het geval was.”

Naast een groeiende nadruk op smaak en kwaliteit zal ook de aandacht voor de relatie tussen voeding en gezondheid verder toenemen, verwacht Oude Luttikhuis. „De opperste drive van een mens is niet geld, maar een goed leven. En dat hangt nauw samen met gezondheid. Het is een teken aan de wand dat 750.000 Nederlanders een Sonja Bakker-boek hebben gekocht. Dat diezelfde mensen vervolgens producten met te veel vet en suiker blijven nuttigen, geeft aan dat consumenten ook regelmatig inconsequent zijn. Ze worden gedreven door kritische kanttekeningen maar alleen als het hen uitkomt. Dat neem niet weg dat producenten van varkensvlees ernstig rekening dienen te houden met deze gezondheidstrend.”

Vlees wint van vis
Oude Luttikhuis is niet pessimistisch over de toekomstige consumptie van varkensvlees(producten). „Vleesproducten zullen het gaan winnen van vis. Het aanbod van vis uit de zee is beperkt en grootschalig kweken van vis blijkt weinig duurzaam waardoor de acceptatie van dergelijke vis zal afnemen.”

Hij vindt wel dat varkenshouders zich opener op zouden moeten stellen richting consument. „De landbouw is veel te veel in zichzelf gekeerd. Mensen in de stad kijken met afgunst naar al het moois op het platteland. Daar zou je als agrarisch ondernemer veel meer op in moeten spelen.”

Dat Vion bedrijven aankoopt die zich niet alleen met varkensvlees bezighouden, zoals conservenbedrijf Oerlemans en een Engelse pizzafabriek, vindt Oude Luttikhuis een logische ontwikkeling. „Vion was al bezig met voorwaartse integratie in de keten en kiest nu ook voor verbreding. Dat is dé manier om meer grip op de levensmiddelenmarkt en uiteindelijk op de opbrengstprijs van het varken te krijgen. Wat mij betreft kan Vion daar nog veel verder in gaan. Ze zouden bijvoorbeeld een keten van grillrestaurants in Europa kunnen opzetten.”

Slimme samenwerkingsvormen
Voor de meeste varkenshouderijbedrijven ligt het volgens Oude Luttikhuis voor de hand om te kiezen voor een strategie van schaalvergroting en te blijven leveren aan bedrijven als Vion.

De marketier ziet echter ook kansen voor varkenshouders die zelf willen investeren in afzet van hun product. „Er zijn altijd nichemarkten die kansen bieden. Voorwaarde voor succes is wel dat je vanuit een kleine schaal start. Als je met tien collega-varkenshouders een afzetketen opzet, wordt het al een moeilijk verhaal omdat je je dan begeeft op terreinen waar bedrijven als Vion ook opereren en waar jij met een kleine keten weinig waarde toevoegt.”

„Wie succes wil boeken met eigen afzet van varkensvlees zal moeten komen met een concept voor een specifiek segment in de foodmarkt. Het kost veel werk, maar met slimme samenwerkingsvormen kun je ver komen.”