Alle ogen gericht op CO2-verdoving

In de ‘Verklaring van Noordwijk’, die het Centraal Bureau Levensmiddelen, de Centrale Organisatie voor de Vleessector, LTO en NVV hebben getekend, wordt verdoofd castreren genoemd als tussenoplossing. De partijen streven er naar om voor 2015 geheel te stoppen met de castratie. Minister Gerda Verburg heeft in de nota Dierenwelzijn aangegeven dat verdoofd castreren, als er een goed werkbare en betaalbare verdovingsmethode gereed is, zo snel mogelijk en uiterlijk in 2011 bij alle mannelijke biggen wordt toegepast.

In de Verklaring van Noordwijk staat als voorwaarde dat varkenshouders de verdoving zelf uit mogen voeren en dat de betrokken marktpartijen de kosten van de verdoving aan de varkenshouders betalen. Het Landbouw Economisch Instituut (LEI) en Wageningen UR zullen voorstellen over deze vergoeding van de betrokken ketenpartijen beoordelen. De Animal Sciences Group (ASG) en het LEI zijn al langere tijd aan het onderzoeken welke methoden op grond van dierwelzijn en economie geschikt zijn om het castreren voor 2015 af te kunnen schaffen.

Oplossingen voor onverdoofd castreren
De ASG heeft onderzoek uitgevoerd naar verschillende oplossingen voor onverdoofd castreren van beerbiggen. Oplossingen voor de korte termijn worden gezocht in het verdoofd castreren van de biggen. Op de lange termijn kijken de onderzoekers van de ASG naar het seksen van sperma, het slachten op een lager eindgewicht, selectie op erfelijke eigenschappen en detectie van berengeur aan de slachtlijn. Immunoneutralisatie staat ook op het lijstje van ASG.

Bij deze methode leidt vaccinatie van biggen tot het achterwege blijven van berengeur. Deze methode is in het buitenland al langer in gebruik. Het vaccin is echter nog niet in Europa geregistreerd. De Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD) heeft begin 2007 haar standpunt betreffende het castreren van varkens naar buiten gebracht. De KNMvD wijst castratie af omdat door castratie het welzijn en de integriteit van de dieren aangetast wordt.

„Het is algemeen aanvaard dat ‘hogere’ diersoorten, zoals het varken, pijn kunnen voelen”, aldus de dierenartsen. Dit geldt ook voor de verdoofde castratie, omdat de plaatselijke verdoving stressvol en pijnlijk is en er napijn resteert. In het rapport ‘Verdoofd castreren in de varkenshouderij’ van ASG staan de resultaten van het onderzoek naar de consequenties van verdoofd castreren voor het welzijn van de biggen, de arbeidsbehoefte en de kosten. Hieruit blijkt dat lokale verdoving voorafgaand aan de castratie leidt tot minder pijn en stress bij het castreren. Kanttekening bij dit resultaat is dat de pijn die de biggen voelen bij de injectie in de beide testikels, niet is meegenomen in het onderzoek.

Lokale verdoving uitgesloten
Lokaal verdoven van de testikels met lidocaïne lijkt om diverse redenen geen oplossing voor de sector. Dat alleen de dierenarts deze verdoving mag toedienen, is een groot nadeel voor varkenshouders. Dat er andere regels komen waardoor varkenshouders zelf de lokale verdoving mogen toedienen, lijkt uitgesloten. Dierenartsen staan er namelijk niet om te springen dat varkenshouders de beschikking krijgen over lidocaïne.

„Omdat hierbij diergeneesmiddelen worden gebruikt die gevaarlijk kunnen zijn voor het dier, de toediener of anderszins gevaar op kunnen leveren voor de volksgezondheid”, staat te lezen in het standpunt van de KNMvD.

Achterliggende reden voor dit standpunt is de grote twijfel die bestaat ten aanzien van het toezicht en de controle op het juiste gebruik van het diergeneesmiddel. Dierenartsen zijn er niet gerust op dat de varkenshouders lidocaïne, die ze bij de dierenartsenpraktijk ophalen, daadwerkelijk zullen gebruiken voor het verdoven van de biggen

Ook Wyno Zwanenburg, voorzitter van de Nederlandse Vakbond Varkenhouders, vindt de lokale verdoving geen oplossing. Naast het feit dat varkenshouders deze verdoving niet zelf uit mogen voeren, twijfelt Zwanenburg aan de toegevoegde waarde van lokale verdoving voor het dierwelzijn. ,,De pijn en stress die door de injectie in beide testikels veroorzaakt wordt, zijn niet in het onderzoek van ASG meegenomen.”

Voordelen CO2-verdoving
Alle ogen zijn gericht op de ontwikkeling van een apparaat waarmee te castreren biggen door middel van CO2 geheel verdoofd zullen worden. ASG heeft al in 2007 een pilotstudie verricht waaruit blijkt dat de CO2-verdoving naast voordelen voor de biggen ook enkele praktische nadelen kent.

Voordelen zijn de volledige bewusteloosheid en pijnloosheid op het moment van de castratie. Nadelen zijn de veiligheidsmarges voor de CO2-concentratie en de beperkte tijd die de varkenshouder heeft om de ballen er uit te snijden. ASG test meerdere apparaten die mogelijk bruikbaar zijn voor CO2-verdoving. Ook zijn vijf studenten van de Technische Universiteit Delft bezig om samen met ASG een apparaat te ontwerpen.

Wanneer dit apparaat praktijkrijp is kan studente Nina Horstra niet zeggen. Zwanenburg van de NVV, gaat er vooralsnog van uit dat het de sector lukt om voor juli 2008 bruikbare apparaten te hebben voor verdoving met CO2. „Het heeft geen zin om in doemscenario’s te denken”, aldus Zwanenburg.

Kosten nog onduidelijk
De kosten voor het lokaal verdoven van biggen bedragen, afhankelijk van de bedrijfsomvang en het aantal extra visites van de dierenarts, tussen de 0,35 en 1,02 euro per big. Wanneer de gehele Nederlandse sector overstapt op het gebruik van lokale verdoving onder begeleiding van de dierenarts, praten we over 13 miljoen euro.

De kosten voor de verdoving door middel van CO2 zijn nog niet bekend. Volgens Hans Spoolder, clusterleider Welzijn en gezondheid bij de ASG, zullen de kosten van deze methode voor juli 2008 geschat kunnen worden, zodra duidelijk is welk apparaat of apparaten voor de praktijk bruikbaar zijn.

Het uiteindelijke doel is om te stoppen met de castratie van beren. Het LEI heeft onderzoek verricht naar de economische effecten van het per direct stoppen met castratie van beerbiggen in Nederland. Daaruit blijkt dat de bruto toegevoegde waarde landelijk met 90 miljoen euro per jaar zal dalen. De opbrengsten nemen met 200 miljoen euro per jaar af door een lager slachtgewicht van beren ter preventie van berengeur, en een verwachte daling van de opbrengstprijs.

De kosten zullen echter slechts met 110 miljoen euro dalen. De kostendaling ontstaat hoofdzakelijk doordat slachterijen minder geld kwijt zijn voor aankoop van varkens. En omdat bij de varkenshouders de voerkosten omlaag gaan. Want beren groeien efficiënter dan borgen.