Britse bacon business wereldwijd uniek

Hoe te leven met de ’s werelds meest moderne retailers? Ondernemende varkenshouders uit heel Europa konden van 5 tot 8 juni in Engeland vernemen welke ontwikkelingen er gaande zijn in het land waar de supermarkten voorop lopen. Met verpakkingen, met winkels waar geen caissières meer nodig zijn, de consument rekent af met een automaat, en waar supermarkten kostprijscontracten afsluiten met producenten.

Tijdens het jaarlijkse congres van de European Pig Producers (EPP) legde marktleider Tesco uit wat hun business kenmerkt en wat ze verwachten van de rest van de keten. Voortdurend verricht de supermarktgigant consumentenonderzoek. De slachterijen Tönnies en Tulip International (dochteronderneming van Danish Crown) schetsten hun rol in de keten en uiteraard kwam ook de Engelse varkenshouderijsector aan het woord.

Geknakt vertrouwen
Een opeenstapeling van dierziekten, prijsdalingen en voortdurend aanscherpende productie-eisen waaronder groepshuisvesting hebben de ‘business confidence’ danig aangetast, aldus Mick Sloyan van het Britse PVE. Varkenshouders hebben een gebrek aan vertrouwen. De zeugenstapel in het Verenigd Koninkrijk is bijna gehalveerd van 800.000 stuks naar ruim 400.000 stuks en de bedrijfsgrootte nam de laatste jaren explosief toe.

Veel varkenshouders gaven er de voorkeur aan om op voergeld-contractbasis te gaan werken. Alle variabele kosten zijn voor rekening van de contractgever. Dit is niet de veevoederfirma zoals in Nederland wel gebruikelijk is. Contractgevers zijn vooral enkele tientallen grootondernemers in varkens zoals Jim Dewhirst, de voorzitter van de Engelse EPP-afdeling.

Hij bezit een onderneming met 6500 zeugen en realiseert een jaarlijkse omzet van 130.000 vleesvarkens, in het Noord-Engelse Northumberland. Zijn bedrijf is exemplarisch voor de ontwikkelingen die het laatste decennium in Engeland hebben plaatsgevonden. Enkele tientallen megabedrijven beslaan de helft van de jaarlijkse Britse vleesvarkenproductie.

Teruglopende productie
Mede door de teruglopende binnenlandse productie ziet de rest van Europa het Verenigd Koninkrijk als een belangrijke groeimarkt, Nederland en Denemarken voorop. Zij spelen in op de vraag van de Britse retail naar varkensvlees volgens Britse standaard. Het PVE meldde een recordomzet van vers vlees en bacon naar Groot-Brittannië en ook de Denen slaan zich op de borst over de groeiende omzetcijfers. Maar er groeit een tegenbeweging. Tesco wordt verweten grootimporteur te zijn en de hoge Britse productiestandaard te verkwanselen. De Nederlandse slachterijgigant Vion kreeg enkele jaren geleden het verwijt in haar reclame-uitingen onterecht hoge productiestandaarden te suggereren.

Het omvangrijke ‘Good Farming Welfare’ programma in Nederland, dat een meerprijs van 4,75 euro per varken oplevert en ondermeer eisen stelt aan huisvesting, voerregime en aan berenlijnen zou niet goed genoeg zijn vergeleken met de Britse standaarden. In hoog tempo buitelen de grote Britse supermarktmerken Tesco, Sainsbury, Adsa en Morrison’s over elkaar heen om duidelijk te maken dat ze de Britse varkenshouderij wel degelijk op haar kwaliteiten weten te schatten.

‘Alleen nog Brits vlees in de schappen’, luidt de slogan. Woordvoerder Marc van der Lee van Vion: „Er is een extra premium topsegment bijgekomen. De Britse consument heeft meer keus. Maar de prijs/kwaliteit verhouding blijft de doorslag geven. Ons kwaliteitsprogramma is concurrerend en wordt regelmatig gecontroleerd. De Engelse baconmarkt is een uniek marktsegment dat verbreedt en verdiept.”

Premium vlees
In Engeland heeft inmiddels bijna de helft van alle varkens buitenuitloop. Omdat de supermarkten steeds meer eisen stellen, maar ook omdat de investeringen in huisvesting dan veel lager zijn. Geen keuze uit luxe, maar uit de nood geboren. De voerkosten zijn hoger vanwege verspilling, aldus Mike Sloyan van het Britse PVE. Maar deze ontwikkeling draagt wel positief bij aan het imago van varkenshouderij. ‘Outdoor housing’ biedt kansen, aldus Sloyan.

„Bij jullie in Nederland zou het niet kunnen, maar wij hebben de ruimte en de grond is goedkoop. Wel is voldoende draagkracht van belang.” Van der Lee denkt niet dat Britse afzetkanalen op korte termijn van Vion gaan eisen dat varkens buiten worden gehuisvest. „Ook hier geldt weer dat de prijs/kwaliteit verhouding de doorslag blijft geven. Bovendien hebben we in Nederland de biologische varkenshouderij. In die sector is Vion ook actief. We volgen de marktontwikkelingen op de voet.”

Het unieke Engelse bacon product kan enorm in waarde verschillen. Specifieke delen van de ribben uit de buik van het varken variëren in prijs per kg van ruim 5 euro per kg tot bijna 100 euro. De Engelse supermarktketen Waitrose, goed voor ruim 5 procent van de consumentenmarkt en met name actief in het premium-topsegment in de markt, heeft samen met Engelse varkenshouders een groot assortiment aan bacon ontwikkeld.

Hogere uitbetalingsprijs
Er worden eisen gesteld aan huisvesting (standaard outdoor), veterinaire standaarden, transport, regionale herkomst en zelfs de inzet van oud-Engelse varkensrassen, zoals de Gloucestershire Old Spot. Waitrose legt de lat van duurzame productie in de landbouw hoger, meldt de supermarktketen trots. In ruil voor de hogere eisen die de onderneming stelt, komt het de varkenshouders tegemoet met een flink hogere uitbetalingsprijs en wordt de uitbetalingprijs gerelateerd aan de kostprijs.

De komende jaren verdwijnt het kraamhok uit de stallen van Waitrose-varkenshouders, is het voornemen. Biggen worden alleen nog in de buitenlucht geboren. Ook heeft Waitrose plannen om dezelfde eisen te gaan stellen aan de herkomst van Deense bacon.

Tussenschakels
Marc Jansen, hoofd Consument en Kwaliteit van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) denkt dat de verschillen tussen de Engelse en de Nederlandse consument groter zijn dan de overeenkomsten. Britten wonen op een eiland en zijn meer gesteld op hun eigen producten, terwijl Nederland bij uitstek een handelsnatie is. „Wij zijn gewend aan importen. Maar bepaalde ontwikkelingen uit de Engelse retail komen ongetwijfeld wel naar Nederland overwaaien.

De trend van producten met een regionale herkomst (local outsourcing) zie je terug in het varkensvlees dat de supermarkten Co-op en Deen afnemen onder het Milieukeur-label. En kostprijs gerelateerde contracten zijn in Nederland ook niet onbekend. De supermarktbranche in Nederland doet dat al in de biologische sector.

Door het convenant voor de biologische varkenshouderij kostte de economische misère niet alleen de varkenshouders geld, maar deelden ook de supermarkten in de verliezen. Supermarkten in Nederland willen best meedenken met de producent. Omgekeerd is de afzet van producten niet alleen een zaak voor de retail, maar ook de producent moet meedenken en verantwoordelijkheid nemen.”