‘Varkenshouder niet gebaat bij Topigs-monopolie’

Voor veel varkenshouders is Hendrix Genetics een relatief onbekende naam. Dat wordt al anders als je over fokkerijorganisatie Hypor begint. Sinds medio vorig jaar is Hypor een 100-procent dochter van Hendrix Genetics. Hypor werd onderdeel van Hendrix Genetics doordat dit laatste bedrijf begin vorig jaar met Nutreco een deal sloot over de overname van Euribrid, het bedrijf waarin Nutreco zijn fokkerijactiviteiten had gebundeld. Naast Hypor omvatte Euribrid: Hybrid (kalkoenen) en Hybro (vleeskuikens).

Internationaal leidende positie
„Critici wierpen ons voor de voeten dat de varkensfokkerij er bij ons maar wat bij zou komen te hangen, omdat we vooral een pluimveefokbedrijf zouden zijn. Niets is minder waar. Sinds de start van Hendrix Genetics in 2005 was ons voornemen om ook in de varkenshouderij een internationaal leidende positie te gaan innemen.” Aan het woord is Antoon van den Berg. Sinds het ontstaan van Hendrix Genetics is hij er algemeen directeur.

„Juist in de varkensfokkerij zagen en zien we kansen omdat daar, in tegenstelling tot de pluimveefokkerij, nog sprake is van een behoorlijke fragmentatie. Ten behoeve van het opbouwen van een positie in de varkenshouderij hebben we al in 2005 softwarebedrijf PIGS-Online aangekocht. Dat Euribrid eerder dan verwacht op ons pad kwam, was een meevaller. Was dat niet gebeurd, dan hadden we een ander varkensfokkerijbedrijf overgenomen.”

U streeft naar internationaal marktleiderschap voor wat betreft de diersoorten waarmee Hendrix Genetics zich bezighoudt. Dit is onderdeel van een bedrijfsfilosofie die uitgaat van een zeer sterke concentratie van fokkerijactiviteiten in de veehouderij. Waarom is dat nodig?

„In een fokkerijbedrijf zijn 90 % van je kosten onafhankelijk van je omvang. Daardoor levert het samenvoegen van bedrijven zeer snel voordeel op. Door de jongste technologische ontwikkelingen speelt dit in sterkere mate dan in het verleden. De kosten voor research en development die we als fokkerijbedrijf maken, stijgen exponentieel. Biotechnologie speelt een steeds grotere rol. Dat zorgt er ook voor dat fokkerijactiviteiten steeds minder diersoortspecifiek worden. Dat laatste jaagt de concentratie van fokkerijbedrijven extra aan.”

Dus gaan we met de varkensfokkerij de pluimveefokkerij achterna?
„Ja. Je zou kunnen concluderen dat in de pluimveehouderij het concentratieproces klaar is. Zowel in de legsector als in de vleeskuikensector en de kalkoenensector zijn er wereldwijd nog maar twee grote spelers op fokkerijgebied. Hendrix Genetics is er in alle drie de gevallen één van. In de varkensfokkerij gaat het dezelfde kant op, al moet daar nog het een en ander gebeuren. Begin dit jaar hebben we onze positie in de varkensfokkerij verder versterkt met de overname van France Hybrides door Hypor. En recent hebben we een samenwerkingsverband getekend met BHZP in Duitsland. (BHZP staat voor Bundeshybridzuchtprogramm, BKS)”

In Nederland is de varkensfokkerij voor een belangrijk deel coöperatief georganiseerd. In Denemarken ook. Passen organisaties op coöperatieve leest ook in de trend die u schetst?
„We weten uit het verleden dat coöperatief kapitaal de samenvoeging van bedrijven kan afremmen maar niet tegenhouden. Ook onze nieuwe samenwerkingspartner in Duitsland, BHZP, heeft een coöperatieve achtergrond. Het is weliswaar geen primaire coöperatie. De aandeelhouders van BHZP zijn echter wel coöperaties. BHZP vindt het echter, net als wij, belangrijk om concurrentie op de markt te houden. Daarom hebben ze gekozen voor Hendrix Genetics als partner en niet voor bijvoorbeeld Danbred.”

Waarom gekozen voor een samenwerking met BHZP en niet voor een overname?
„Wij hanteren geen overvaltechniek. Een acquisitie van een bedrijf doen we pas als er een relatie is. De alliantie met BHZP kun je zien als een verloving diekanleidentot een huwelijk. Een feit is dat onze activiteiten elkaar mooi aanvullen. BHPZ heeft een sterk product in de berenlijn. Zij maken daarentegen graag gebruik van onze ‘know how’ in de biotechnologie en kunnen ook profiteren van onze zeugenlijnen. Voor varkenshouders betekent de alliantie met BHZP dat ze kunnen profiteren van het ‘best of both worlds’.

We laten onze organisatie aansluiten op de samenwerking met BHZP door Hypor Nederland en Hypor Duitsland te bundelen. We gaan straks in deze beide landen met één pakket zeugen en één pakket beren de markt op.”

Internationaal gezien is Hypor een flink grotere speler dan het Nederlandse Topigs. In het binnenland liggen die verhoudingen compleet anders. Wordt het geen tijd om daar iets aan te doen?
„Voor de Nederlandse varkenshouderij is het goed dat er grote en krachtige bedrijven als Vion en de Pigture Group zijn ontstaan. Wel vind ik het van belang voor het behoud van de juiste prijs/kwaliteitverhoudingen in verschillende schakels van de keten, dat er een forse concurrentie blijft tussen bedrijven. In Denemarken zie je dat een monopolistisch model met Danbred en Danish Crown niet heeft gebracht wat men ervan verwachtte. Wat mij betreft moeten we in Nederland waken voor negatieve gevolgen van monopolievorming. Een voorbeeld is het ontstaan van het coöperatieve KI-blok. Wij hebben gesprekken gevoerd om daar aan mee te doen, maar een minderheidsaandeel was niet bespreekbaar. Het mooist zou zijn als je in Nederland twee sterke KI-blokken zou hebben. Nu heb je wel twee grotere KI-organisaties maar beide zijn niet helemaal goed uit de verf gekomen: de coöperatieve organisatie niet door het afhaken van KI Twente, en de particuliere organisatie niet omdat Klasse KI erbuiten is gebleven.”

Topigs heeft een Nederlands marktaandeel van 80 procent en Hypor 10 procent. Jammer?
„Ja maar dat is niet alleen voor ons jammer. Ook de Nederlandse varkenshouders zijn niet gebaat bij één dominante speler op de markt. Anderzijds zie ik ook dat het vergroten van de marktpositie voor ons vanuit de Nederlandse situatie niet gemakkelijk is. De sociale druk op een varkenshouder om niet voor andere varkens te kiezen is groot. Daar komt bij dat de Nederlandse regelgeving het onmogelijk maakt om tijdelijk andere varkens uit te proberen.”

„De samenwerking met BHZP en de samenvoeging van Hypor Duitsland en Hypor Nederland maakt het mogelijk om in Duitsland onze troepen op te bouwen en van daaruit Nederland te heroveren. BHZP is betrokken bij een flinke importstroom biggen vanuit Denemarken naar Duitsland. Die stroom proberen we te verleggen naar Nederland. Dat zal leiden tot vraag naar onze varkens bij Nederlandse varkenshouders.”

En verkopen van fokmateriaal op basis van een betere kwaliteit. Is dat niet de weg om de concurrentie te verslaan?
„Uiteraard zien we daar mogelijkheden. In vergelijking met de populaire Topigs 20 zeug, werpen onze zeugen misschien niet meer biggen, maar is het aantal gespeende biggen per zeug wel groter. Dat komt doordat wij al jarenlang fokken op dit kengetal. Dat heeft geleid tot minder sterfte en robuustere biggen. Hierdoor past ons fokmateriaal beter in grotere eenheden en, ook niet onbelangrijk, beter bij de ontwikkelingen in de maatschappij. Sterfte van dieren is iets wat mensen niet willen.”

Speelt u ook in op het minder goede imago van Nederlandse vleesvarkens in met name Duitsland?
„Als varkensfokkerijbedrijf zit je altijd in een soort spagaat. Je klanten zijn vooral zeugenhouders. Dus je moet zorgen voor varkens waarmee ze veel biggen kunnen produceren. Anderzijds moet je ook zorgen voor een eindproduct waarmee vleesbedrijven goed uit de voeten kunnen. Je moet veel lef hebben om dat goed in balans te houden. Topigs heeft zich misschien te veel latenleidendoor wensen vanuit de zeugenhouderij. Ik vind het heel opmerkelijk dat Varkens KI Nederland Deense Duroc-beren gaat aanbieden. Volgens mij kannibaliseren ze daarmee op hun eigen Tempo-beer. Ik ben benieuwd hoe ze dat uitleggen aan de achterban.”

„Een mooi voorbeeld van fokken voor de markt is de vleeskuikensector. Daar zag je 20 jaar geleden een drastische verandering van het type kuiken doordat slachterijen het sturen van de keten overnamen. Wij doen heel graag zaken met verticale integraties die ook zelf slachten. Juist om informatie uit alle schakels van de keten te kunnen benutten bij de fokkerij.

U ziet in de varkensfokkerij grotere mogelijkheden voor genetische vooruitgang dan in de pluimveehouderij. Wat betekent dit voor varkenshouders?
„In de pluimveehouderij is de genetische potentie bijna volledig benut. Je ziet dat de fokkerij tegen fysieke grenzen van het dier aanloopt. In vergelijking met de pluimveehouderij heeft de varkensfokkerij een achterstand. Dat is goed nieuws voor varkenshouders. Ik verwacht in de varkensfokkerij een versnelling van de genetische vooruitgang. Dit zal zorgen voor een gunstigere kosten/kwaliteitverhouding. Met andere woorden: de positie van varkensvlees ten opzichte van andere vleessoorten verbetert. Belangrijk voor de varkenshouderij is wel om aan een goed imago te blijven werken. Ook hier zie je weer een mooi voorbeeld in de pluimveehouderij. Een ei had 20 jaar geleden een ongezond imago. Nu kijken we daar heel anders tegenaan. Zo kan het met varkensvlees ook gaan.”

Hendrix Genetics slaat vleugels uit
Hendrix Genetics is een wereldwijd opererend bedrijf dat zich richt op genetica in de veehouderij. Het familiebedrijf, opgericht door Thijs Hendrix, begon in 2005 aan een groeistrategie die er op is gericht om bij elke diersoort waarmee het bedrijf actief is, tot de belangrijkste twee spelers op de internationale markt te behoren. Hendrix Genetics heeft dochterbedrijven die zich richten op: de legpluimveehouderij, de vleeskuikenhouderij, de kalkoenenhouderij en de varkenshouderij.”

In de varkenshouderij opereert Hendrix Genetics onder de naam Hypor. Wereldwijd is Hypor na PIC de tweede speler als het om varkensgenetica gaat.

Hendrix Genetics heeft ongeveer1.000 werknemers en nog eens circa 500 werknemers die werkzaam zijn in joint ventures. In het Hendrix Genetics team zijn 46 nationaliteiten vertegenwoordigd in dochterondernemingen en kantoren in 23 landen wereldwijd.”

Hoewel de naam anders doet vermoeden, staat Hendrix Genetics volledig los van Hendrix UTD en Nutreco.