Groenlabel eis beïnvloedt rechtenmarkt

In eerdere uitspraken van minister Cramer bleef zij bij de datum 1 januari 2010. Vanaf die dag moesten de aanpassingen in de stal om de ammoniakuitstoot te reduceren klaar zijn. Op donderdag 22 januari, in het debat met de Tweede Kamer werd die magische datum verschoven naar 2013. Om niet het verwijt van Brussel te krijgen dat Nederland niet bezig is, moeten de veehouders op papier alles klaar hebben.

Maar in de praktijk kan de situatie anders zijn. Wyno Zwanenburg, voorzitter van de Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV), denkt dat er met dit besluit meer rust in de sector is gekomen. „Varkenshouders die nog één keer de piek in de cyclus willen pakken hebben nu de ruimte.”

Boekhouding rond maken
De twee laatste weken van 2008 was een drukke periode voor makelaars in varkensrechten. Tot op de laatste dag vonden transacties plaats. Zo druk als het jaar 2008 werd afgesloten zo rustig begon 2009. De eerste weken van het nieuwe jaar is er weinig tot geen prijszetting. Echt vreemd vindt makelaar Henry Dunnink dat niet. „Tot 15 januari zijn de makelaars druk bezig met het melkquotumverhaal. Na die datum komen de varkensrechten weer op de actielijst te staan.”

Ook makelaar Frans Evers is bekend met de situatie in de rechtenhandel in de eerste weken van het nieuwe jaar. „De maand december is de laatste kans voor de varkenshouders om de boekhouding voor het lopende jaar rond te maken. Er is geen keuze meer en ze moeten de markt op. Maar ik kom ook varkenshouders tegen die al rechten kopen voor het volgende jaar. En dan is er rust op de markt de eerste weken van het nieuwe jaar.”

Meer ruimte varkensrechten
Wat de uitspraak van minister Cramer voor de rechtenmarkt betekent, vindt Zwanenburg moeilijk in te schatten. „Door haar besluit is het niet noodzakelijk voor varkenshouders om op korte termijn te handelen en stappen te zetten. Er is meer ruimte gekomen om rechten te kopen of te verkopen. De varkenshouder gaat pas de markt op als hem dat past, de wettelijke dwang, die er eerder lag, is er nu niet meer.”

Evers ziet met de nieuwe uitspraak van Minister Cramer ook meer ruimte ontstaan. „Als de varkenshouder een plan heeft dan kan hij gewoon een paar jaar verder tot het moment dat zijn stallen moeten voldoen aan de eisen. Ik verwacht dat meerdere varkenshouders het stopmoment verleggen en tot verkoop overgaan als de prijzen voor hen gunstig zijn. Ik verwacht niet dat grote aantallen rechten ineens op de markt komen, zoals vorig jaar nog gedacht werd. Er komen wat plonsjes rechten op de markt, meer niet.”

De nieuwe regelgeving betekent niet dat kleinere varkenshouderijbedrijven blijven bestaan, is het idee van Dunnink. „De rechten die ik de afgelopen jaren heb verkocht, gingen naar varkenshouders die in de sector blijven. Deze bedrijven groeien en hebben rechten nodig. Schaalvergroting in de sector is niet meer terug te draaien, de kleine familiebedrijven verdwijnen. Familiebedrijven blijven bestaan alleen zijn er meer familieleden in het bedrijf.”

„Op de markt zijn ook speculanten, dit zijn veehouders die een jaar of twee geleden rechten hebben verkocht voor 200 euro en nu leasen en hopen op betere prijzen. Zij wachten op het moment dat de prijzen voor hen gunstig zijn en gaan dan kopen.” Dunnink verwacht echter net als Evers niet dat het aanbod rechten enorm groot wordt op de markt, waardoor de prijs van rechten onderuit gaat.

Markt met pieken en dalen
Emotie is een belangrijke factor bij het kopen en verkopen van varkensrechten. Volgens Dunnink is er een duidelijke correlatie tussen de varkensprijs en rechten. „Als de varkensprijs omhoog gaat, worden er meer rechten gekocht. Varkenshouders zijn gewend aan een markt met pieken en dalen.” Evers beaamt dat varkenshouders meer emotionele kopers zijn.

„Als de prijzen van varkens zakken, gaat de rechtenmarkt in een dip.” Halverwege het jaar stijgt veelal de prijs van de varkens, doordat de vraag dan meestal groter is dan het aanbod. Zomerse temperaturen nodigt mensen vaker uit om te barbecuen waarbij varkensvlees favoriet is. Hogere varkensprijzen vormen elk jaar een prikkel voor varkenshouders om rechten te kopen.

Afgelopen 2008 lag de prijs van benutbare rechten in de zomermaanden tussen de 200 en 220 euro. Aan het eind van het jaar lag de prijs onder 200 euro. In de zomermaanden schommelde de varkensprijs rond 1,80 euro. Aan het eind van het jaar was de prijs ruim 40 cent gezakt naar 1,36 euro.

Aanbod zal structureel dalen
Volgens Zwanenburg wordt 2009 een beter jaar dan het afgelopen jaar. Hoge voerkosten en lage biggenprijzen hadden vorig jaar tot gevolg dat er weinig verdiend is in de sector. Dit jaar liggen de voerkosten lager en grondstoffen zijn aan het zakken in prijs. Voor Zwanenburg dalen de voerprijzen niet snel genoeg. In Europa is een groot aantal zeugenhouders gestopt waardoor er een tekort aan biggen is ontstaan.

Ondanks de hogere productiviteit van zeugen, is volgens Zwanenburg de krapte op de biggenmarkt niet zo maar ingehaald. „Het aanbod gaat structureel dalen en dat zal doorwerken in de prijsvorming. Ik denk dat de prijzen zich in gunstige zin zullen ontwikkelen. Afgelopen twee jaar is de sector door het ijs gezakt aan de kostenkant waardoor veel varkenshouders zijn gestopt.”

Als deze factoren bij elkaar worden geteld moet het dit jaar een goed jaar worden voor de varkenssector, is het idee van Zwanenburg. Evers en Dunnink willen niet in de glazenbol kijken om tot uitspraken te komen. Wel noemt Dunnink het biggenaanbod dat in Europa afneemt met 3 tot 4 procent. In Nederland ligt dat percentage lager volgens de makelaar.

„In ons land beweegt de krimp van het biggenaanbod zich tussen de 1 en 1,5 procent.” De kredietcrisis heeft volgens Dunnink weinig invloed op de consumptie van varkensvlees. „Mensen laten eerder duurder vlees staan dan het varkenslapje.”