‘De rek is uit de prijsdaling van varkensvoeders’

Vanaf zomer 2008 ging de prijs van varkensvoer elke maand een paar kwartjes omlaag. In de eerste maand van 2008 was de prijs van vleesvarkensbrok 26,45 euro per 100 kg, volgens de cijfers van het Landbouw Economisch Instituut (LEI). Twaalf maanden later kwam de prijs uit op 23,50 euro, dat is een min van 2,95 euro. Ook zeugen- en biggenvoeders zakten in dezelfde periode in prijs.

De prijsdalingen varieerden tussen 2,40 en 2,80 euro per 100 kg. Mengvoerfabrikanten verwachten niet dat deze daling in 2009 voortzet. Ben van Raaij, van Agrifirm, ziet een stijgende tendens van prijzen op de grondstoffenmarkt. „De grondstoffen trekken aan soja stijgt met 4 euro per 100 kg. Raap is momenteel nauwelijks verkrijgbaar. Deze factoren duwen de voederprijzen omhoog.”

Inkoopstrategie mengvoerfabrikanten
In 2006 kwamen de grondstoffenprijzen in een opwaartse spiraal terecht. Hierdoor stegen maandelijks de voederprijzen. In omringende landen kwamen de voerprijzen op hogere niveaus uit dan in Nederland. Van Raaij schrijft dit verschil toe aan een goede inkoopstrategie van Nederlandse mengvoerfabrikanten waardoor in Nederland de prijs lager bleef dan andere landen.

In het afgelopen jaar daalden de grondstofprijzen in etappes en met verschillende eenheden. De zetmeelproducten was de eerste groep die rond de zomer goedkoper werd. Eiwithoudende grondstoffen zoals soja kwamen later aan de beurt. Edward van den Elsen, van mengvoederfabrikant Fransen Gerrits, verklaart dat deze daling het gevolg is van de kredietcrisis.

Weer later kwamen vitaminen en aminozuren op lagere prijsniveaus uit. Jos Westerhof, van ForFarmers, benadrukt ook de dynamiek in de diverse markten. „Door de krapte op de graanwereldmarkt schoten de noteringen omhoog. Los van de schommelingen in de markt vormen transportkosten ook een factor die meespeelt in de prijsvorming. Vorig jaar waren oliekosten lange tijd hoog.”

Kopen tegen gunstige prijs
Internationale en nationale markten worden afgespeurd door de inkoopafdelingen van de verschillende mengvoederfabrikanten. Op de momenten dat de inkopers denken dat de prijs het gunstigste is, kopen ze. De meeste grondstoffen worden in Europa gekocht, maar niet alle grondstoffen worden in Europa geteeld, of zijn voordelig om daar te kopen.

Voor producten als soja moet er buiten Europa gekocht worden. Maïs daarentegen kan overal op de wereld worden gekocht. Op sommige momenten is maïs in Argentinië goedkoper dan in Frankrijk. Afgelopen jaar stond de prijs van maïs onder druk vanwege het ruime aanbod. Ook de vraag naar ethanol en biogasproductie speelt een rol.

Op dit moment stijgen de graanprijzen in Europa, dat effect kan hebben op de voederprijzen. Volgens van Raaij hebben een aantal mengvoerfabrikanten in België en Duitsland de voerprijzen al verhoogd.

Op het juiste moment toeslaan
Elke mengvoerfabrikant heeft zijn eigen inkoopstrategie die ze voor zichzelf willen houden. Volgens Henk van Kuyk, van De Heus mengvoeders, is het de kunst om in een zakkende markt het moment van koop zo lang mogelijk uit te stellen. En dan op het juiste moment tot koop overgaan.

Ook Van den Elsen noemt het laagste punt in de prijsdaling het moment van koop. Maar waar dat laagste punt ligt, is voor elke mengvoerbedrijf anders. Dat is ook afhankelijk van het lef en durf van de fabrikant.

Verandering rantsoen
‘Spelen’ met de samenstelling van voeders biedt zeer beperkte mogelijkheden om stijgende grondstoffenprijzen het hoofd te bieden. Varkensvoeders moeten binnen kaders van een eisenpakket passen, aldus van Raaij en Westerhof. „Bovendien gebeuren aanpassingen in de voersamenstelling over een lange periode en gelijkmatig zodat de dieren er niets van merken” gaat Westerhof verder.

„Bij biggenvoer is er nauwelijks ruimte om de samenstelling te veranderen, alleen op het eind bij vleesvarkens is enige ruimte maar veel is het niet”, aldus Van Raaij. Enkele mengvoerfabrikanten hebben gemerkt dat varkenshouders anders zijn gaan inkopen, maar andere fabrikanten melden dat ze niets merkten van een veranderd inkoopbeleid van varkenshouders.

Over het algemeen bestellen varkenshouders wekelijks voer. Volgens Van Raaij is het lastig voor varkenshouders om te anticiperen op hogere voerprijzen. ,,In een periode dat de mengvoerprijs hoog is, zijn er altijd wel varkenshouders die een deel van het mengvoer vervangen door enkelvoudige grondstoffen. Maar als wij last hebben van hogere grondstofprijzen hebben zij dat ook. Varkenshouders die een rechtstreeks lijntje hebben met een akkerbouwer, kunnen daar voordeel van hebben.”

Ander voer, ander resultaat
Westerhof van ForFarmers merkte wel dat varkenshouders andere rantsoenen kiezen. „In de periode dat de voerprijzen hoger waren, kozen meer varkenshouders voeders uit een goedkopere reeks. Deze voeders zijn weliswaar iets goedkoper maar passen meestal minder goed bij het gebruikte varkensras of de gezondheidsstatus van het bedrijf. De voerkosten kunnen dan wel lager zijn, maar vaak vermindert toch het bedrijfsresultaat.”

Bij mengvoerfabrikant Fransen Gerrits hebben ze nauwelijks gemerkt dat varkenshouders wijzigingen aanbrengen in de voerrantsoenen in de tijd dat prijzen van het voer piekten. „Varkenshouders willen resultaten verbeteren. In de sector staat prijs en kwaliteit centraal, varkenshouders willen een zo hoog mogelijk saldo realiseren”, legt Van den Elsen uit.

Bij De Heus Voeders viel op dat een aantal varkenshouders in de periode met torenhoge graanprijzen stopte met het voeren van graan aan de varkens en overstapte op complete mengvoeders. De afgelopen maanden was sprake van een omgekeerde trend door de sterk gedaalde graanprijzen.

Hogere productie en omzet
Het afgelopen jaar is de productie en omzet van de mengvoerfabrikanten, De Heus, Agrifirm, ForFarmers en Fransen Gerrits gestegen. Deze stijging is veroorzaakt doordat het klantenbestand van de fabrikanten is uitgebreid. Verder neemt een deel van de bestaande klanten meer voer af doordat het bedrijf is gegroeid. Van den Elsen noemt ook als reden dat een aantal klanten bijproducten heeft vervangen door droogvoer.

Een schatting maken van het prijsverloop in het komende jaar, vinden de vier fabrikanten van varkensvoeders moeilijk. „Ik denk dat wij de bodem in de graanmarkt tot aan de nieuwe oogst hebben bereikt. Vorig jaar zat er ook veel lucht en speculatie in de markt. Deze zijn weggevallen en we staan weer met beide benen op de grond”, is de conclusie van Van den Elsen.

Westerhof denkt dat de graanprijzen nog wel iets kunnen stijgen „maar”, vult Westerhof aan, „als iedereen dit verwacht zal er een groter areaal ingezaaid worden. En dat kan weer een prijsdaling tot gevolg hebben.” Van Kuyk denkt dat de grootste dalingen van voerprijzen achter de rug zijn.

„Door de aanzienlijk lagere voerprijzen kan 2009 een goed varkensjaar worden. Maar dan moet de varkensprijs wel stijgen en niet blijven hangen op het huidige niveau. De notering moet minimaal 1,60 euro zijn.” Van Raaij verwacht geen extreme prijsstijgingen zoals vorig jaar. „Door de financiële situatie wordt er amper belegd op de grondstoffenmarkt. Wel stijgen de sojaprijzen nu en die nemen andere eiwitproducten mee naar boven.” Alle vier verwachten dat de varkenshouderij de grootste prijsdalingen van voeders achter de rug heeft.