‘Kredietcrisis zet export varkensvlees onder druk’

„Normaliter trekt de varkensvleesmarkt in februari en maart aan”, vertelt Cor van der Post, directeur van de varkensslachterij van Compaxo in Zevenaar. „Maar nu merken we dat de afzet van varkensvlees naar bijvoorbeeld Griekenland, Italië, Engeland en Oost-Europa door de crisis stroef verloopt. Met name de exportprijzen van hammen en bacons worden op dit moment ondergewaardeerd en dat zet de varkensvleesprijs onder druk. Dat heeft een negatief effect op de uitbetalingsprijs”, voorspelt Menno van der Post.

Aan het woord zijn Cor en zijn zoon Menno, twee van de familieleden Van der Post van de vierde en vijfde generatie die actief zijn in de zevenkoppige directie van Compaxo. De geschiedenis van dit familiebedrijf, dat bestaat uit een varkensslachterij en baconfabriek in Zevenaar, en een vleeswarenfabriek in Gouda, gaat ver terug.

Fabrieksmatig produceren vleeswaren
In 1855 startte de eerste generatie van de familie ‘Vleeschhouwerij Van der Post’ in het historische centrum van Gouda. „In 1921 nam mijn grootvader, de oprichter van het huidige Compaxo, de spekslagerij van zijn ouders over”, vertelt Cor van der Post, directeur van Compaxo Zevenaar. „Hij maakte alle vleeswaren zelf. Vooral na de tweede wereldoorlog groeide de winkel zo hard, dat hij samen met zijn drie zoons in 1952 besloot om de vleeswaren fabrieksmatig te gaan produceren.”

De vleeswarenfabriek aan de Schielands Hoge Zeedijk in Gouda is de afgelopen 57 jaar vele malen uitgebreid. Een belangrijke stap hierin was de opening van een eigen varkensslachterij in 1973. „Daarmee konden we onafhankelijker opereren en beschikken we over voldoende eigen grondstoffen van een goede kwaliteit voor de vleeswarenfabriek”, zegt Menno.

Er werd voor een locatie in Zevenaar gekozen vanwege de ligging ten opzichte van de belangrijke afzetmarkt Duitsland en het relatief grote aantal varkensbedrijven in de regio Achterhoek, Noord-Brabant en de Veluwe. In 1989 startte Compaxo met een eigen baconfabriek naast de slachterij en verhuisde de productie van bacon van Gouda naar Zevenaar.

Varkensmarkt, minder export
De PVE (Productschappen Vee, Vlees en Eieren) verwachten dat de productie van varkensvlees in de Europese Unie in 2009 zal afnemen met ruim twee procent. Als gevolg van de hoge voerkosten in 2008 is in vrijwel alle lidstaten de zeugenstapel gekrompen. De GIRA Meat Club verwacht dat door de kredietcrisis de export naar landen buiten de EU dit jaar met 10 procent terugvalt. In 2008 nam de handel in varkensvlees naar Rusland, Japan en China nog met bijna 20 procent toe tot 6,5 miljoen ton.

„Ook binnen Europa verloopt de export momenteel duidelijk minder soepel. De kredietcrisis vergroot de risico’s bij buitenlandse afnemers. Zij kunnen de producten niet betalen of de betalingstermijnen worden langer. Daardoor krijgen we van verzekeraars bij bepaalde afnemers beperkt of geen exportkredieten. En dat betekent minder mogelijkheden voor export van varkensvlees”, legt Menno uit.

Compaxo slacht wekelijks circa 27.000 varkens. Goed voor een marktaandeel van circa 10 procent van het totale aantal varkensslachtingen in Nederland dat in 2008 op 14,4 miljoen uit kwam. Circa 60 procent van het geproduceerde varkensvlees gebruikt Compaxo als grondstof voor de productie van vleeswaren in Gouda. De overige vleesproducten worden verkocht in Nederland, Duitsland, Italië, Frankrijk en Spanje, maar ook in Japan, Zuid-Korea, Rusland en Hongarije.

Voldoen aan welzijnseisen
De bacons worden met name voor de Engelse en Ierse markt geproduceerd. „In het Verenigd Koninkrijk zijn de laatste jaren veel varkenshouders verdwenen. Dat bood ons kansen voor de export van bacon, we zijn daar goed op ingesprongen. Met ons Welfare-programma voldoen we aan de extra dierenwelzijnseisen van een aantal, met name Engelse, supermarktketens”, zegt Cor.

Vanuit Duitse slachterijen is er veel vraag naar varkens. „In Duitsland is er nog overcapaciteit in de slachterijen. Daardoor ontstaat vraag naar buitenlandse vleesvarkens. We zien de export van levende varkens naar Duitsland dan ook toenemen”, zegt Cor. Volgens PVE-cijfers gingen in 2008 circa 300.000 meer vleesvarkens de Duitse grens over. „Voor ons is het lastig concurreren met de Duitsers.”

„Vooralsnog hebben we in Nederland te maken met strengere regelgeving en hogere loonkosten door betere sociale voorzieningen”, vertelt Menno, die verwacht dat er op langere termijn sanering van Duitse slachterijen zal plaatsvinden. „Als er structureel met ondercapaciteit wordt geslacht, kost dat te veel geld. In Nederland hebben we deze saneringsslag een aantal jaren geleden al gehad, waardoor we onze slachtlijnen nu optimaal benutten.”

Produceren met minimale kosten
In de concurrentieslag op de vleesvarkensmarkt stuurt Compaxo al jaren sterk op efficiëntie en de vierkantsverwaarding van varkensvlees. „We zullen met minimale kosten moeten produceren.. Door het bouwen van de baconfabriek naast de varkensslachterij zijn de logistieke lijnen korter en zijn minder handelingen nodig. Dat komt de vleeskwaliteit ook ten goede. We kunnen het vlees direct inline verwerken zonder extra transportkosten en met minder gewichtsverlies”, legt Cor uit.

Daarnaast kent het familiebedrijf een platte organisatie. Ben Schenning is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de inkoop, planning en de aanvoer van de varkens. Hij heeft dus ook de directe contacten met de leveranciers. „Korte lijnen hebben minder ruis en zijn efficiënt.”

De vierkantsverwaarding ofwel het goed weten te benutten van alle onderdelen van het varken is ook een sterke troef van Compaxo.

„In onze eigen vleeswarenfabriek kunnen we bepaalde onderdelen van een varken beter verwaarden. De marktprijzen bepalen de bestemming van de producten. Het hangt van de vraag en prijzen van deze producten af of we deze rechtstreeks op de markt verkopen of het verwerken in de vleeswaren. Ook de inkoopprijs van gelijkwaardige producten op de wereldmarkt bepalen onze strategie”, zegt Menno van der Post.

Cervosticks en amigo’s
„De laatste jaren groeit vooral het assortiment snack-artikelen snel, mede dankzij de ingebruikname van de co-extrusiefabriek. Co-extrusie is een unieke methode van vleesbewerking, waarmee we lang houdbare producten kunnen maken met behoud van geur en smaak”, aldus Cor. De in eigen beheer ontwikkelde verpakkingen voor onder andere Cervosticks en de handzaam verpakte Big Bites, Braadmini’s en Amigo’s zijn erg populair en toppers in de verkoop. De afdeling Verkoop en marketing van Compaxo verdiept zich in de vleeswarenbranche en de behoeften van de consument.

„Het inspelen op nieuwe ontwikkelingen gebeurt met name op basis van informatie via persoonlijke contacten in de retail . Ook kunnen specifieke recepten op verzoek van afnemers verder worden uitgewerkt”, zegt Menno. Een grote betrokkenheid van de in totaal 750 medewerkers bij het bedrijf vinden Cor en Menno belangrijk. „Er is weinig personeelsverloop.”

„Voor ons het bewijs dat onze bedrijfsfilosofie van een platte organisatie, betrokkenheid en zelfwerkzaamheid zorgt dat mensen het naar de zin hebben”, zegt Cor, die zelf ook regelmatig op de werkvloer te vinden is. „Weten wat er leeft, niet alleen bij je medewerkers, maar ook op de markt en bij vleesvarkenshouders, heeft voor ons altijd het beste gewerkt. Dat blijft onze basis voor de toekomst”, aldus Cor.