Standaard voor variabele rente losgelaten

De wereld is in rep en roer door de economische malaise die vorig jaar begon met de financiële crisis. Banken dreigden om te vallen. De Nederlandse overheid nam ABN Amro over en ook ING kon zonder staatssteun niet verder. De financiële crisis ging over in een economische crisis die nog volop aan de gang is.

Om de economie te stimuleren hebben centrale banken wereldwijd al meerdere keren de rentestand verlaagd. De zogenoemde Euribor rente bevindt zich inmiddels op een historisch laag peil van minder dan 1 procent voor de 1-maands Euribor.

Moeilijk geld aantrekken
Ondernemers, onder meer in de varkenshouderij, die werken met financiering op basis van variabele rente, hebben hun rentekosten niet net zo snel omlaag zien gaan als het Euribor tarief. Dit komt omdat banken moeite hebben om geld aan te trekken. Alle partijen in de financiële wereld zijn kopschuw geworden door de financiële crisis en erg voorzichtig met het uitlenen van geld aan elkaar.

Simpelweg komt het er op neer dat banken flink in de buidel moeten tasten om kapitaal aan te trekken. „Het Euribor-tarief is geen goede afspiegeling van wat er momenteel op de kapitaalmarkt gaande is”, zegt René Loman, woordvoerder van Rabobank Nederland. „Spaargeld is de basis voor de zogenoemde funding van de Rabobank. Voor spaargeld betalen we momenteel zo’n 3,5 tot 4 procent rente.”

„De spaarrente is voor de Rabobank dus een betere indicatie van de kostprijs van geld. Duidelijk is dat de kosten die banken moeten maken om geld aan te trekken ver boven het Euribor-tarief liggen.” Loman constateert dat berichten in de media bij consumenten en
ondernemers een verkeerd beeld geven. „Men denkt: banken lenen het geld voor 1 procent en ze lenen het weer uit voor 5 procent. Zo is het dus niet.”

Onderlinge concurrentiestrijd
„De Rabobank heeft bijvoorbeeld onlangs 5 miljard euro aangetrokken voor een tarief van 4,3 procent. Aan kosten komt daar zo’n 1 procent bij als wij het geld weer uitlenen. Dat betekent dat we bedrijven, afhankelijk van looptijd, risico enzovoorts, voor ruim 5 procent aan rente in rekening moeten brengen.”

De afgelopen jaren hebben banken bij het maken van afspraken over het hanteren van een variabele rente het Euribor-tarief vaak als basis gebruikt. Dat was onder meer een gevolg van de onderlinge concurrentiestrijd. Werken met Euribor plus een opslag bleek een goede manier om een transparante variabele rente aan te kunnen bieden.

De financiële crisis vertroebelt het beeld. Om toch een kostendekkend rentetarief in rekening te kunnen brengen, hebben banken noodgedwongen de opslag bovenop het Euribor tarief fors verhoogd. „Die opslag bestaat feitelijk uit twee onderdelen: een kredietopslag en een liquiditeitspremie”, vertelt Wilbert Hilkens, sectormanager veehouderij bij ABN Amro.

„De liquiditeitspremie was tot medio vorig jaar meestal verwaarloosbaar klein. Inmiddels is de liquiditeitspremie fors gestegen, en is de totale opslag boven het Euribor tarief opgelopen tot enkele procenten.”

Soms wel soms niet
Door de veranderde situatie op de geldmarkt zijn niet alle banken bereid om bij nieuwe financieringen met een variabele rente afspraken te maken op basis van het Euribor-tarief. Bij de Rabobank verschilt dit per lokale bank. Sommige Rabobanken financieren nog wel op basis van het Euribor-tarief. Anderen niet of zijn terughoudend. ABN Amro en ING geven beide aan nog steeds financieringsafspraken te willen maken op grond van het Euribor-tarief.

Overigens hangt het sterk van de bedrijfssituatie en de ondernemer af, of een variabele rente de beste keuze is bij een financiering. „Een ondernemer zal zich moeten afvragen hoe veel risico hij wil en kan dragen. Dat hangt deels van de financiële positie van het bedrijf die bepaalt in hoeverre schommelende financieringslasten opgevangen kunnen worden.

„Het is ook afhankelijk van de risicohouding. Met andere woorden: hoe veel renterisico wil je als ondernemer lopen?”, zegt Hilkens van ABN Amro. Hij krijgt bijval van zijn collega Kees van Vliet, branchemanager Vee, vlees en eieren bij ING. „Voor een varkensbedrijf is het risico van variabele rente niet veel groter dan in andere sectoren. Schommelingen in de financieringslasten zijn niet altijd onverantwoord.”

Financiering niet te hoog
„Varkenshouders moeten wel oppassen de hoogte van de financiering per diereenheid niet te hoog op te laten lopen.” Van Vliet benadrukt dat het zinvol kan zijn om te kiezen voor een vaste rente, eventueel voor een deel van de financiering. „Van belang is het moment waarop je die rente vastlegt”

„Doe je dat na een periode van een paar jaar met een positieve rentabiliteit, dan geldt doorgaans dat de financiële positie van het bedrijf het beter toelaat om de rente vast te leggen. En daarmee beperk je het financiële risico voor een volgende periode met slechte prijzen”, aldus Van Vliet.

Ook de verwachtingen over de toekomstige ontwikkeling van de rente spelen een rol bij de beslissing om te kiezen voor het al dan niet vastzetten van de rente. „Het is moeilijk om de ontwikkeling van het renteniveau te voorspellen”, stelt Albert Knijnenburg, sectormanager veehouderij bij Rabobank Nederland.

Rentevast geen gekke keuze
„De hoogte van de rente is sterk gerelateerd aan economische ontwikkelingen. Een aantrekkende economie betekent doorgaans een stijgende rente. Vanuit dat oogpunt lijkt het niet onredelijk om voor de komende jaren rekening te houden met hogere variabele rentes dan nu het geval is.”

Kiezen voor financieringen met een rentevastperiode is in de ogen van Knijnenburg dan ook geen gekke keuze. „Bovendien kun je dat nu nog doen voor zeer acceptabele percentages als je huidige tarieven vergelijkt met het langjarig gemiddelde.”

Knijnenburg tekent aan dat ondernemers zich niet moeten blindstaren op het rentepercentage dat bij hun financiering hoort. „Rentekosten vormen een onderdeel van de inrichting van de totale financiering. Je moet dat in het juiste perspectief blijven zien.”

Lange termijn
Volgens Knijnenburg is het bij de keuze van een financier of financiering belangrijker om te oordelen over de verbintenis die bank en ondernemer voor de lange termijn willen aangaan, dan over het laatste tiende procent rente. „Het commitment van een bank voor de gehele looptijd van een lening en de voorwaarden die daarbij gesteld worden, zijn belangrijker dan het rentepercentage.”

Knijnenburg benadrukt dat financiering voor ieder bedrijf in de varkenshouderij anders is. „Het is de kunst een bedrijf passend te financieren en de financiering daarbij optimaal te structureren. Je dient daarbij de financiering te zien als een middel om rendement te genereren in het bedrijf, en goed oog te hebben voor de effecten van liquiditeitsschommelingen als gevolg van de varkenscyclus.”

Wat is Euribor?
Euribor is een afkorting van Euro Interbank Offered Rate. Euribor is de rente waartegen 57 Europese banken bereid zijn, of misschien is het beter om te schrijven ‘waren’, om elkaar leningen in euro’s te verstrekken. Elke werkdag wordt de Euribor rente vastgesteld. Eigenlijk is er niet één Euribor rentetarief.

Er zijn er meerdere met allemaal een verschillende looptijd. Zo kennen we de 1, 2 en 3 weeks Euribor en de 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 en 12 maands Euribor. De 1-maands Euribor, die zich momenteel onder de 1 procent beweegt, is door banken de afgelopen jaren veel gebruikt als basis voor de variabele rente.

Swaps en caps
Naast kiezen voor een vaste rente zijn er ook andere mogelijkheden om de gevolgen van een schommelende rente af te dekken. Bijna alle banken bieden ondernemers de mogelijkheid om gebruik te maken van zogenoemde swaps en caps.

De koper van een renteswap koopt een renteswap om zich te beschermen tegen renterisico\'s. De koperkanzo kiezen om een lopende lening tegen een variabele rente niet om te zetten in een nieuwe lening, maar met de swap het renterisico af te dekken. De koper betaalt dan voor de looptijd van de swap een vast rentepercentage aan de verkoper, die zich weer verplicht de koper het variabele percentage terug te betalen (wat de koper dan gebruikt voor de rentebetaling op zijn originele lening).

Bij gebruik maken van een cap, creëer je een renteplafond doordat de verkoper van een cap over een bepaalde hoofdsom een schadeloosstelling betaalt aan de koper als de referentierente boven een bepaald afgesproken renteniveau komt.

Vooral ABN Amro werkt ook in de agrarische sector regelmatig met swaps en caps. Bij ING en Rabobank is dit minder het geval.