Beter sturen met spek- en spierdikte

„Voor varkenshouders betekent de aanpassing van onze uitbetalingsystematiek niet dat ze ineens andere varkens moeten opleggen.” Marc van der Lee, woordvoerder van Vion benadrukt dat de nieuwe uitbetalingsystematiek die Vion vanaf februari volgend jaar gaat hanteren, geen wereldschokkende veranderingen voor de varkenshouder met zich meebrengen.

„Wel krijgen varkenshouder betere mogelijkheden om met managementmaatregelen een maximale opbrengstprijs te realiseren.” In de nieuwe uitbetalingsystematiek krijgen, naast het vleespercentage, ook de daadwerkelijk gemeten spier- en spekdikte invloed op de uitbetalingsprijs. De opbrengstprijs van een varken is dan afhankelijk van gewicht, spek- en spierdikte, het mager-vleespercentage en een concepttoeslag. De typewaardering komt geheel te vervallen.

Belang uniforme delen
De oude uitbetalingsystematiek waarin het vleespercentage centraal staat, leidt volgens Vion onvoldoende tot het leveren van uniforme varkens. „Stel je hebt twee karkassen, allebei met een mager-vleespercentage van 57. Inde praktijk kunnen die twee karkassen sterk van elkaar verschillen. De een heeft bijvoorbeeld een spierdikte van 73 mm en een spekdikte van 18 mm, en bij het andere karkas is dat 48 mm spierdikte en 14 mm spekdikte. Ondanks hetzelfde vleespercentage leveren deze twee karkassen flink verschillende technische delen op.”

„Omdat wij steeds meer onderdelen verkopen in plaats van complete karkassen, hebben we een groeiend belang bij uniforme technische delen”, legt Van der Lee uit. Daar komt bij dat de marktvraag naar mager vlees toeneemt. Vion kan momenteel het beste uit de voeten met varkens met 60 tot 62 mm spier en maximaal 15 tot 16 mm spek. „Dit leidt tot karkassen en onderdelen die we het beste kunnen verwaarden. Met de nieuwe uitbetalingsystematiek zijn we beter in staat om de varkenshouder de werkelijke waarde van het varken te betalen.”

Bij de classificatie in de slachterij vervalt alleen de correctie voor het type. Verder verandert er niets. Het prikpistool waarmee het mager-vleespercentage wordt bepaald, meet feitelijk de spier- en spekdikte. Deze gegevens zijn dus nu al van ieder varken bekend. De computer rekent de spier- en spekdiktes om naar een vleespercentage.

Hennessy prikpistool
Met de keuze voor de nieuwe uitbetalingsystematiek onderstreept Vion het gebruik van het Hennessy prikpistool bij de classificatie van varkens. Nederlandse varkensslachterijen werken al sinds 1987 met dit apparaat. Het prikpistool is een soort pistool met een lange naald waarmee in het karkas wordt geprikt. Dit gebeurt altijd op dezelfde plek, in de linker karkashelft tussen de derde en vierde rib van achteren en 6 centimeter uit het kliefvlak.

De naald bevat een meetvenster met een lichtgevoelige cel. Op grond van lichtreflectie maakt het apparaat onderscheid tussen spek en spieren. Bij het terugtrekken van de naald kan zo de spek- en spierdikte worden bepaald.

Rond de eeuwwisseling ontstond een discussie over het vervangen van het prikpistool door nieuwere classificatietechnieken. Veel Duitse slachterijen werken met het zogenoemde AutoFom systeem. Meetsondes bepalen hierbij op een groot aantal plekken het vleesaandeel.

In 2005 besloten de gezamenlijke slachterijen, na het testen van een aantal uitgebreidere classificatiesystemen, om te blijven werken met het Hennessy prikpistool. De nieuwere systemen zouden te weinig toegevoegde waarde hebben.

Volgens Vion is het prikpistool 22 jaar na de ingebruikname ervan nog steeds een goed hulpmiddel bij het bepalen van de slachtwaarde van een vleesvarken.

„Bepalen van de spek- en spierdikte op één plaats in het karkas geeft een goede indicatie van de spier- en spekdikte van de diverse onderdelen”, stelt Van der Lee. „Al staan we altijd open voor verbeteringen. Mochten zich nieuwe en bruikbare classificatietechnieken aandienen, dan zullen we de mogelijkheden daarvan bekijken.”

Gericht werken
Varkenshouders die hun varkens op het optimale moment willen afleveren, zullen voortaan rekening moeten houden met de spier- en spekdikte. Volgens Vion kan het informatiesysteem Farmingnet daarbij een handig hulpmiddel zijn. Farmingnet laat zien wat de spier- en spekdikte van geleverde vleesvarkens was en wat de financiële consequenties daarvan zijn.

Van der Lee: „De nieuwe uitbetalingsystematiek betekent dat we het voor de vleesvarkenshouder nog concreter maken hoe het ideale varken eruit ziet. Hij kan daardoor gerichter werken aan verbeteringen.” Vooralsnog is Vion de enige slachterij die spier- en spekdikte gaat meenemen in de uitbetalingsystematiek. Alle andere slachterijen volgen nauwgezet wat Nederlands grootste slachter doet.

„Het is een ontwikkeling die we met veel interesse volgen”, zegt Ben Schenning, hoofd inkoop bij Compaxo in Zevenaar. „Onze uitbetalingsystematiek blijft vooralsnog ongewijzigd. Maar we kijken wel goed hoe de werkwijze van Vion uitpakt. Dat we in de toekomst ook die kant opgaan, sluit ik dan ook niet uit.”

PVV heroverweegt betalingsadvies
Door het aanpassen van de uitbetalingsystematiek voor vleesvarkens wijkt Vion af van het zogenoemde PVV-uitbetalingsadvies. Mogelijk komt daar binnenkort toch verandering in. De Adviescommissie Varkens van het Productschap Vee en Vlees (PVV) heeft onlangs naar aanleiding van het besluit van Vion weer eens gesproken over het uitbetalingsadvies.

In deze vergadering is besloten om het werken met een landelijk uitbetalingsadvies niet geheel overboord te gooien, ook al maakt de grootste varkensslachter, Vion, er geen gebruik meer van. „Vooral de vertegenwoordigers uit de primaire sector gaven aan toch veel waarde te hechten aan een landelijk uniforme uitbetalingsystematiek”, meldt Pascalle de Ruyter, woordvoerder van het PVV.

De Adviescommissie Varkens heeft besloten om het uitbetalingsadvies te heroverwegen. Het huidige advies dateert uit 2003. Het is niet uitgesloten dat het nieuwe uitbetalingsadvies overeenkomt met de systematiek die Vion gaat hanteren.