Hans Verhoeven: ‘Prijzenslag varkensvlees moet verdwijnen’

Plannen voor het bouwen van een emissiearme varkensstal zetten varkenshouder Hans Verhoeven in Valkenswaard in het midden van de jaren negentig van de vorige eeuw op het spoor van een nieuwe keten voor varkensvlees. ,,Ik was bezig een eigen stalsysteem te ontwikkelen met minder ammoniakuitstoot door een kleiner mestputoppervlak.”

„Ik kwam daarbij in contact met adviseur Mark van den Eijnden. Al pratende ontstond het idee om het duurzame, maar ook duurdere stalsysteem te verwaarden in een varkensvleesketen waarin duurzaamheid centraal staat”, vertelt Verhoeven. ,,Door duurzaamheid te kiezen als uitgangspunt kwamen we al snel terecht bij Stichting Milieukeur. Milieukeur maakt milieuprestaties inzichtelijk, is onafhankelijk en heeft maatschappelijk draagvlak.”

Verhoeven erkent dat hij in het begin vooral vanuit zijn positie als varkenshouder dacht. ,,Net als veel mensen in de agrarische sector maakten wij ook de fout om vooral aanbod gestuurd te werken. Inmiddels hebben we de keten zo ingericht dat we kunnen leveren wat de eindverbruiker wenst.”

Afzet via Keurslagers
Van den Eijnden en Verhoeven richtten samen De Hoeve bv op. Dit bedrijf benutten ze om varkensvlees onder het Milieukeurlabel, aangevuld met eigen eisen, aan de man te brengen. Na een aanloopperiode van twaalf jaar hebben inmiddels ruim 120 varkenshouders zich aangesloten bij De Hoeve. Wekelijks leveren deze varkenshouders ruim 10.000 slachtrijpe vleesvarkens af.

Het slachten van deze varkens gebeurt bij slachterij Westfort in Gorinchem. De varkens van De Hoeve nemen al ruim de helft van de totale aanvoer bij Westfort voor hun rekening. Waar komt het vlees van De Hoeve terecht? ,,We nemen inmiddels zo’n tien procent van de binnenlandse consumptie van varkensvlees voor onze rekening.”

„Consumenten kopen ons vlees onder meer bij de Keurslager. Twintig procent van alle Keurslagers verkoopt inmiddels vlees van De Hoeve. Ook verzorgen we de complete levering van varkensvlees aan supermarktketen Coop. We beleveren de restaurants van La Place en een aantal cateraars. Ook hebben we afnemers die onze varkens benutten voor afzet op de Engelse baconmarkt.”

Gangbaar en biologisch
Verhoeven benadrukt dat De Hoeve qua verkoopprijs niet veel uit de pas loopt met de prijs van gangbaar varkensvlees. „Uit onderzoeken blijkt steeds weer dat de prijs voor consumenten een belangrijk aankoopargument is. Dat komt meteen na ‘gemak’ en ‘gezond’. Dit betekent dat wij daar heel nadrukkelijk rekening mee houden. We kunnen het ons niet veroorloven om ons uit de markt te prijzen.”

„In Nederland heb je twee hoofdstromen als het om varkensvlees gaat: gangbaar en biologisch. Wij hebben ervoor gekozen om qua verkoopprijs in de buurt van gangbaar te blijven. Van het biologische marktsegment kun je leren dat slechts een zeer kleine groep consumenten bereid is om een forse meerprijs voor onderscheidend vlees te betalen.”

Verhoeven erkent dat er wel een spanningsveld kan ontstaan als je enerzijds de verkoopprijs in de buurt van gangbaar varkensvlees wilt houden en je anderzijds wilt onderscheiden qua duurzaamheid en dierenwelzijn. ,,Toch lukt ons dat. Onder meer door de complete productieketen zo doelmatig mogelijk in te richten en te streven naar het uitbannen van faalkosten.”

Testen op berengeur
„Het luistert nauw welke stappen je wel en niet kunt zetten. De eisen die we stellen aan varkensbedrijven, mogen niet leiden tot aanzienlijke kostenverhogingen. Tegelijkertijd proberen we ons onderscheidend vermogen te benutten om in de keten een hoger rendement te realiseren. Een mooi voorbeeld daarvan was de stap om te stoppen met castreren”, vertelt Verhoeven.

„We zijn daarbij niet over één nacht ijs gegaan. Toen in de Nederlandse varkenshouderij de discussie over verdoofd castreren volop gaande was, peilden wij de achterban en het bleek dat men wel voelde voor een verdergaande stap. Vanuit de slachterij wisten we inmiddels dat het goed mogelijk was om karkassen van beren te testen op de ongewenste berengeur. We hebben eind 2007 besloten om te stoppen met castreren.”

„Deze eis maakt geen deel uit van de Milieukeur-eisen, maar door de efficiëntere groei van beren verbeteren wel de milieuprestaties van de aangesloten varkensbedrijven. Door de betere voerbenutting vermindert de uitstoot van fosfor en stikstof. Bovendien zien we in de hele keten een beter financieel rendement door het mesten van beren. Het saldo van een beer is 8 à 9 euro hoger dan van een borg.”

Duurzaamheid en dierenwelzijn
De Hoeve is geen bedrijf dat zich rechtstreeks op consumenten richt. ,,We zijn een business tot business organisatie. De partijen die bij ons vlees afnemen, verzorgen het contact met de consument. Zij bepalen ook welke aspecten van ons varkensvlees ze in de communicatie benadrukken. Dat kan per afnemer verschillen.”

„Omdat zaken die wij in de productie belangrijk vinden, duurzaamheid en dierenwelzijn, bij consumenten niet bovenaan het prioriteitenlijstje staan, spelen die onderwerpen in de communicatie met de consument geen grote rol.”

De rol van De Hoeve bv in de keten is groter dan alleen het organiseren van de Milieukeur-certificering op de deelnemende bedrijven, benadrukt Verhoeven. „We zijn voortdurend bezig met systeeminnovatie. Als je een voorlopersrol wilt vervullen, kun je nou eenmaal niet achterover leunen. De castratiestop was een schoolvoorbeeld van systeeminnovatie.”

Steun voor duurzame sojateelt
Wat kunnen we nog meer verwachten van De Hoeve? ,,We ondersteunen al enkele jaren samen met ontwikkelingshulp-organisatie Solidaridad een project om in Brazilië op duurzame wijze soja te telen. Dus sojateelt zonder recente ontbossing en geen gebruik van genetisch gemanipuleerde rassen.”

„Braziliaanse boeren die deelnemen aan het project worden gecertificeerd en ontvangen een flinke meerprijs voor hun soja. Vooralsnog is het te duur om de soja uit dit project apart hierheen te halen.”

„Het komt dus gewoon in de brede sojastroom terecht. Wij claimen echter wel dat we met financiële middelen een bijdrage leveren aan het verduurzamen van de sojateelt. De Keurslagers gebruiken deze claim ook daadwerkelijk bij de communicatie met de consument.”

Energie leveren
Energiebesparing is een thema waarmee De Hoeve de komende jaren flink aan de weg wil timmeren. ,,Mijn eigen varkensbedrijf gaat hierbij als demobedrijf fungeren. Net als bij het castreren zijn we van plan om ook met energie een grote stap te zetten.”

„De bedoeling is om van een energieverbruikend varkensbedrijf naar een energieleverend varkensbedrijf te gaan. We denken daarbij vooral aan het benutten van zonne-energie via zonnepanelen en zonneboilers. Vergisten van mest levert ook energie, maar mestvergisting is een vak apart.”

„Dat zien we niet gebeuren op individuele varkensbedrijven, maar in centrale installaties. Een knelpunt voor varkensbedrijven om de stap te maken van energievragend naar energieleverend is vooral de investeringsbehoefte en het gebrek aan financiële middelen. Daar hopen we iets op te vinden.”

Demobedrijf antibioticavrij
Een ander onderwerp dat volop in de maatschappelijke schijnwerpers staat, is het gebruik van antibiotica in de veehouderij. Ook wat dit betreft wil De Hoeve een grote sprong maken. Het doel is om ons demobedrijf helemaal antibioticavrij te maken. ,,Ik besef dat dit een ambitieuze stap is. In onze ogen ontkom je daar echter niet aan. Het antibioticaverbruik slechts verminderen, is bepaald niet innovatief.”

Verhoeven benadrukt dat diergezondheid ook nu al een belangrijk thema is binnen Milieukeur. ,,Preventieve behandelingen met antibiotica zijn bijvoorbeeld niet toegestaan. Ook de slachtbevindingen spelen een rol. Worden er in de slachterij te veel slachtafwijkingen gevonden, dan is de deelnemende varkenshouder verplicht om via een plan van aanpak aan verbetering te werken.”

Hans Verhoeven ziet De Hoeve als ideale partij om vlees te leveren voor het zogenoemde tussensegment dat het ministerie van LNV graag ziet ontstaan tussen biologisch en gangbaar varkensvlees. Dat het vlees van De Hoeve zowel qua productieomstandigheden als qua prijs aanschurkt tegen gangbaar varkensvlees, is volgens Verhoeven geen punt.

Invulling tussensegment
„We weten uit de praktijk dat het heel erg moeilijk is om consumenten zo ver te krijgen dat ze een meerprijs betalen voor milieu en dierwelzijn. Ik ben sceptisch over onderzoeksresultaten die aangeven dat consumenten best twintig procent extra willen betalen voor duurzaam geproduceerd varkensvlees.”

„We zijn in gesprek met het ministerie van LNV over invulling van het tussensegment. Partijen als Vion zijn dat ook. Daar is niets mis mee. Als je een tussensegment van betekenis wilt laten ontstaan, lukt dat alleen als meerdere partijen meedoen.”

Dat supermarkten varkensvlees vaak gebruiken voor reclameacties is Hans Verhoeven een doorn in het oog. „Consumenten moeten een positieve beleving hebben bij het product varkensvlees. Dat bereik je niet met het gooi- en smijtwerk in het verssegment waarmee supermarktketens al jarenlang bezig zijn.”

Informeren consument
„Daar moeten we vanaf. Natuurlijk wel op een manier die er niet toe leidt dat supermarkten hun nek breken. Het voortdurend stunten met varkensvlees kost supermarkten veel geld. Wij denken dat ze die middelen veel slimmer kunnen inzetten.”

„Door het geld te besteden aan het goed informeren van consumenten over kwalitatief goed varkensvlees dat voor een redelijke prijs in de winkel te koop is. Wellicht kan de introductie van een tussensegment met overheidssteun een goede manier zijn om een deel van de financiële risico’s af te dekken bij het maken de omslag van prijsvechter naar verkoper van kwaliteitsvlees.”

Hans Verhoeven verdeelt zijn tijd tussen De Hoeve bv en zijn eigen varkensbedrijf in Valkenswaard. Het bedrijf telt 280 zeugen en 1.400 vleesvarkens. Sinds vorig jaar zijn de verschillende activiteiten beter te combineren, omdat dochter Suzanne als medeondernemer in het varkensbedrijf is gestapt.