Gerard Teuling: ‘MVO schept meer ruimte’

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is een modieuze term die je tegenwoordig vaak hoort. „Maar het is veel meer dan een modieus begrip. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een manier van ondernemen, een denkwijze die nadrukkelijk rekening houdt met de drie p’s waarmee een ondernemer te maken heeft: profit, people en planet.”

„In de varkenshouderij kun je er een vierde p aan toevoegen: die van pigs, ofwel de dierlijke aspecten van de productie. Denk aan welzijn en gezondheid.” Aan het woord is Gerard Teuling. Hij is sectormanager agribusiness bij MVO Nederland. Dit is een door de overheid opgerichte en betaalde kennis- en netwerkorganisatie die het bedrijfsleven stimuleert om maatschappelijk verantwoord te ondernemen.

Verder dan het eigen erf
„MVO Nederland helpt ondernemers om de kansen van MVO te benutten; kansen die winst opleveren voor bedrijf, mens, milieu en maatschappij.” Teuling benadrukt dat MVO niet betekent dat ondernemers hun doelstelling om geld te verdienen, loslaten. „Winstgevendheid is en blijft een essentiële voorwaarde om alle kernprocessen van een bedrijf goed te kunnen laten verlopen. MVO gaat door het hele bedrijf heen, van inkoop en productie tot personeelsbeleid en marketing.”

„Het is dus meer dan het schenken van Max Havelaar koffie in de kantine.”
Volgens Teuling reikt maatschappelijk verantwoord ondernemen bovendien verder dan het eigen erf. „MVO heeft betrekking op de hele keten: van grondstof tot eindproduct. Als ondernemer kun je je afvragen wat jouw verantwoordelijkheid is binnen de keten waarin je produceert.”

Is MVO ook van toepassing op de agrarische sector, en specifiek op de varkenshouderij?
„Juist in de agrarische sector is MVO van toepassing. Verbondenheid met de natuur en dieren kenmerkt de veehouderij. Zeker voor de varkenshouderij is MVO geen nieuw onderwerp. Al sinds de jaren zeventig staan er in de varkenshouderij thema’s op de agenda die alles met MVO te maken hebben. Denk aan de aanpak van de mestproblematiek. Eigenlijk is de agrarische sector een voorloper als het om MVO-activiteiten gaat, al werden die in het verleden anders genoemd. MVO Nederland werkt daarom aan de zichtbaarheid van goed doordachte MVO-activiteiten in de agribusiness.”

Betekent dit dat de varkenshouderij in Nederland er goed voor staat als je daar door een MVO-bril naar kijkt?
„De Nederlandse varkenshouderij is modern en loopt wereldwijd voorop als het gaat om welzijn, gezondheid, milieu en voedselkwaliteit. Door een internationale groei van economie en bevolking zijn de vooruitzichten voor afzet van varkensvlees gunstig. Toch staat de varkenshouderij in Nederland in de ogen van het publiek niet te boek als een sector die voorop loopt op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.”

„De varkenshouderij heeft een imagoprobleem. Als mensen over de varkenshouderij praten hoor je: zielige varkentjes in donkere schuren, te veel medicijnen, grootschalig en stankoverlast. De maatschappelijke weerstand tegen de sector groeit en komt zeker niet alleen meer uit de ‘geitenwollensokkenhoek’. Het zou heel jammer zijn als steeds meer dierlijke productie naar het buitenland verhuist onder invloed van de maatschappelijke bezorgdheid.”

Kan de varkenshouderij dit imagoprobleem oplossen door meer aandacht te schenken aan maatschappelijk verantwoord ondernemen?
„MVO is een mooie formule om de huidige knelpunten in de sector aan te pakken. Het zou goed zijn als de vleessector, waar de varkenshouderij onderdeel van is, een plan maakt om de maatschappelijke impact van de sector te verkleinen.”

„Maak daarin duidelijk hoe de sector gaat bijdragen aan CO2-reductie, wat er wordt gedaan aan het bevorderen van biodiversiteit, hoe men ketenverantwoordelijkheid ziet en welke nieuwe stappen worden gezet op het gebied van dierenwelzijn. Het Productschap Diervoeders heeft een mooie stap gezet door aan de slag te gaan met het uitrekenen van de zogenoemde CO2-footprint van de verschillende schakels in de diervoederketen.”

„Wat mij betreft, sporen varkenshouders via organisaties het Productschap Vee en Vlees aan om een MVO-plan te maken. Ook individuele varkenshouders kunnen stappen zetten die per saldo geen geld kosten. Er zijn diverse ondernemers in de sector die laten zien dat MVO kansen biedt. Dat begint met het hebben van een visie en ambitie. MVO kan bijdragen aan meer ruimte om te ondernemen.”

Wat zijn de knelpunten die het eerst moeten worden aangepakt?
„Naast het imagoprobleem en de groeiende weerstand tegen grote bedrijven in het landelijk gebied, kampt de varkenshouderij ook met een personeelsprobleem. Afzet van mest is al vele jaren een lastig punt. Ook wat betreft het voerspoor gebeurt er in de varkenshouderij nog weinig. Je zou als sector kunnen mikken op het vervangen van een deel van de soja-import, die ten koste gaat van het tropische regenwoud, door lokale grondstoffen.”

Hoe kun je met MVO het tekort aan medewerkers in de varkenshouderij te lijf gaan?
„Veel varkenshouders hebben moeite met het vinden van goede medewerkers. Dat heeft alles met het imagoprobleem van de vleessector te maken. Door als sector invulling te geven aan maatschappelijk verantwoord ondernemen, kun je een imagoslag maken. Dan kun je voor het voetlicht brengen dat een varkenshouderijbedrijf juist een aantrekkelijke plek is om te werken. Het voeden van de wereld is een prachtige missie! Veel mensen werken graag met dieren en dat is wat in de varkenshouderij gebeurt.”

Wat kan MVO de varkenshouderij nog meer opleveren?
„Maatschappelijk verantwoord ondernemen kan direct geld opleveren door een besparing op de kosten. Denk met name aan een lagere energierekening en lagere voerkosten. Ondernemen vanuit een MVO-gedachte kan ook leiden tot innovaties. In andere sectoren zien we daar soms mooie voorbeelden van. Zo is de stationsrestauratie in Driebergen-Zeist voorzien van een draaideur die elektriciteit opwekt.”

„Iedere bezoeker die de restauratie binnenloopt, zorgt voor voldoende elektriciteit om een kopje koffie te maken. Het idee voor deze toepassing ontstond doordat ondernemers, betrokken bij de nieuwbouw van de stationsrestauratie, samen op zoek gingen naar manieren om zo duurzaam mogelijk te werken.”

Ziet u ook in de varkenshouderij voorbeelden van maatschappelijk verantwoord ondernemen?
„Op het gebied van de markt liggen er kansen waar diverse partijen op in proberen te spelen. De varkensvleesketen van De Hoeve b.v. is een mooi voorbeeld van maatschappelijk verantwoord ondernemen. De producenten binnen deze keten leveren niet alleen een bijdrage aan het verminderen van de milieubelasting en het vergroten van het dierwelzijn; ze produceren ook nog eens efficiënter dan hun collega’s doordat ze besparen op voer- en mest afzetkosten. De Hoeve maakt duidelijk dat maatschappelijk ondernemen zeker niet ten koste hoeft te gaan van de portemonnee van de varkenshouder.”

Wat vindt u van de invulling van het zogenoemde tussensegment?
„De overheid in de persoon van LNV-minister Verburg heeft een helder signaal gegeven dat zo’n tussensegment er moet komen. Kiezen voor meer duurzaam geproduceerd vlees is onderdeel van maatschappelijk ondernemen in de varkenshouderij. Zelf denk ik dat je met een ‘main stream aanpak’ het verst komt. Ik vind het biologische segment erg sympathiek, maar realiseer me ook dat je hiermee slechts een paar procent van de markt bedient.”

„Een zogenoemd tussensegment met een marktaandeel van enkele tientallen procenten kan veel grotere gevolgen hebben voor dierwelzijn en het milieu. Ik sta dan ook positief tegenover het initiatief van Albert Heijn om samen met Vion het gangbare varkensvlees in de winkels te vervangen door vlees van varkens die een beter leven hebben gehad.”