Hoop op doorbraak hoofdpijndossier ‘Mest’

Nederland prijst zich meer en meer uit de markt door de mestafzetkosten en de prijs van dierrechten. En het lijkt er niet op dat er verbetering komt in de situatie. Het mestoverschot blijft bestaan, sterker nog, de komende jaren groeit het aan tot naar schatting 13 miljoen ton in 2015. Sectorspecialist Albert Knijnenburg van de Rabobank: „Iedereen heeft het over 2013, maar de eindnormen van de mestwetgeving in 2015 verdienen net zoveel aandacht.”

„De fosfaatplaatsingsruimte neemt de komende jaren nog flink af. Bovendien loopt de derogatie gevaar. De Nederlandse overheid heeft in Brussel al enkele jaren moeten uitleggen waarom het fosfaatplafond wordt overschreden. Dat kan zo niet doorgaan”, aldus Albert Knijnenburg.

Geen PvdA meer
Een regering met de PvdA aan het roer zou ongetwijfeld met inkrimping van de veestapel gaan dreigen. Voormalig landbouwwoordvoerder in de Tweede Kamer Harm Evert Waalkens sprak zich ondubbelzinnig uit over extra ruimte voor de grondgebonden melkveehouderij ten koste van de intensieve veehouderij.

Maar de tijden zijn veranderd. De PvdA zit niet meer in het kabinet en er is een meerderheid in de Tweede Kamer ontstaan van partijen die de voorkeur geven aan andere oplossingen. ‘Woekeren met je talenten op een kleine ruimte’ luidde de omschrijving van voormalig minister van LNV Gerda Verburg voor dat beleid.

CDA en VVD willen mestverwerking stimuleren zodat de dierrechten in 2015 kunnen worden afgeschaft. In aanloop naar de verkiezingen in juni maakten ze dat al duidelijk en nu is het aan deze partijen om deze verkiezingsbelofte waar te maken.

Groene kunstmest
Directeur Johan Schuttert van de Achterhoekse veevoercoöperatie Agruniek verwacht veel van het nieuwe kabinet. „Het staat niet met zoveel woorden in het regeerakkoord, maar deze regering gaat werk maken van groene kunstmest, daar ben ik van overtuigd. Zodra ze het mogelijk maken om verwerkte mest als kunstmest te mogen aanwenden en de wetgeving in de Staatscourant staat, gaat onze coöperatie kunstmestvervangers produceren.”

„We zijn er klaar voor. De verplichting dat varkensmest alleen gehygiëniseerd mag worden geëxporteerd, afschaffen zou ook helpen. Pluimveemest hoeft ook niet te worden gehygiëniseerd.” De mogelijkheid om verwerkte mest als kunstmest te mogen aanwenden, zou in één klap de mestoverschotproblematiek kunnen oplossen. Maar zover is het nog lang niet, zo blijkt uit het relaas van DLV projectleider Bert Snel die kunstmestvervangers uit de BioGreen biogasinstallatie van Heeten (Ov.) in een praktijkpilot in Noord-Oost Nederland onderzoekt.

Er schort nog het een en ander aan de werkingscoëfficent van verwerkte mest. Bovendien blijkt de vraag naar kunstmestvervangers sterk te zijn gerelateerd aan de prijs van kunstmest, die sterk schommelt. Snel: „Ik maakte berekeningen op basis van een kunstmest stikstofprijs van 1,40 euro per kg zuiver. Dan kan bij de toepassing op grasland een prijs van 5 euro per kuub concurrerend zijn met kunstmest.”

„Maar een jaar later pakte de berekening heel anders uit toen de prijs van kunstmeststikstof was gedaald naar 70 cent. Nu stijgt de prijs van kunstmest weer. De langetermijnverwachting is gunstig.” Snel denkt dat mestscheiding op boerderijschaal met relatief lage investeringen kansen biedt, maar dan mogen de wettelijke eisen die aan het verwerkte product worden gesteld om als kunstmestvervanger te mogen worden gebruikt niet te hoog zijn.

Biogas op boerderij
Het oplossen van het mestprobleem is niet louter een probleem van de intensieve veehouderij, integendeel. De bijdrage van de melkveehouderij speelt een doorslaggevende rol, zeker als vanaf 2015 de omvang van de melkproductie wordt vrijgelaten. Deze sector bepaalt of de derogatie behouden blijft en kan de fosfaatexcretie per dier nog flink reduceren, in tegenstelling tot de varkenshouderij.

Er moet een collectieve oplossing komen en een gezamenlijk doel worden geformuleerd, benadrukt de Rabobank. Puur op concurrentiekracht legt de varkenshouderij het af tegen de melkveehouderij in de slag om de ruimte. In zijn Mineralenvisie bepleit de Nederlandse Varkens Vakbond (NVV) daarom rechten voor alle diersoorten, ook melkvee.

Inmiddels bespeurt voorzitter Wyno Zwanenburg signalen bij de Nederlandse Melkveehouders Vakbond, maar ook bij zuivelcoöperatie FrieslandCampina dat zij ook zorgen hebben over ongebreidelde groei. Groei in melkproductie kan en mag alleen als het duurzaam is.

Mes snijdt aan drie kanten
FrieslandCampina zet in op biogas. De onderneming koopt bij een energiemaatschappij dure biogas groencertificaten in, bij voorkeur van eigen leden. Coöperatieleden van FrieslandCampina kunnen bij het Energie Informatie Punt van Essent gratis advies krijgen. Het mes snijdt aan drie kanten als melkveehouders in biogasinstallaties investeren: het levert duurzame energie op, de uitstoot van broeikasgassen uit de mestopslag wordt gereduceerd en het levert een mestproduct op dat kan worden verwerkt tot kunstmestvervanger.

Als de regelgeving over de aanwending van digestaat als kunstmestvervanger op eigen land wordt versoepeld, verdwijnt een flink deel van het mestoverschot. Het nieuwe kabinet ondersteunt de kleinschalige productie van duurzame energie met vereenvoudiging van de regelgeving en een subsidie op de productie in plaats van subsidie op de investeringen.

Standbeeld voor probleemoplosser
De NVV benadrukt ook het belang van het collectief investeren in duurzame export van mest. De mestmarkt mag niet afhankelijk zijn van gesloten grenzen. Er moet een product van onbesproken kwaliteit worden geleverd. Zwanenburg constateert een gebrek aan kennis bij veehouders en een gebrekkige kennisuitwisseling.

Hij verwijst naar de website www.mestverwerken.wur.nl, waar alle kennis over mogelijkheden, kosten en opbrengsten wordt gebundeld en waar veehouders vragen kunnen stellen. Zwanenburg: „Degene die het hoofdpijndossier dat het mestoverschot is, weet op te lossen en van mest een waardevol product weet te maken waarvoor geld wordt betaald, verdient een standbeeld.”

Op www.mestverwerken.wur.nl is alle kennis gebundeld en kunnen vragen worden gesteld.