Retail volgt Britten in verkoop berenvlees

In Engeland en Ierland is 98 procent van alle mannelijke slachtvarkens niet gecastreerd. De afnemers in die landen nemen al bijna 30 jaar berenvlees af. De Britten vinden dierenwelzijn belangrijker dan een klein risico op berengeur, gevonden bij 1 tot 5 procent van berenkarkassen aan de slachtlijn. In Spanje en Portugal wordt circa driekwart van de beren niet gecastreerd, in Polen is dat ongeveer 20 procent. Het aandeel geslachte beren op het totaal aantal geslachte mannelijke varkens in Nederland wordt niet bijgehouden.

Op basis van cijfers van vier bedrijven die beren slachten en/of verwerken, is het totaal aantal geslachte beren per week circa 20.000. In Nederland worden wekelijks circa 250.000 varkens geslacht, de helft daarvan is mannelijke dieren. Dat betekent dat 16 procent van de beren in ons land niet wordt gecastreerd. In de gehele EU-markt is het ruim 20 procent. In Denemarken is het 5 procent en in België en Frankrijk 2,5 procent.

Angst voor berengeur
Italiaanse en Duitse afnemers zitten nog niet te wachten op berenvlees. Italië slacht en verwerkt uitsluitend borgen om geen enkel risico op vlees met berengeur te lopen. In Duitsland is de situatie niet veel anders. Westfleisch, één van de belangrijkste varkensslachterijen in Duitsland, heeft een enquête gehouden onder 95 afnemers met elk een afnamevolume van meer dan één miljoen euro per jaar. Uit de reacties van 69 afnemers, blijkt dat 98 procent geen interesse heeft in de afname en verwerking van berenvlees.

Volgens Westfleisch toont het aan dat de branche erg bang is voor omzetverliezen door de verkoop van berenvlees. „In Duitsland komt de discussie over niet meer castreren op gang, maar het veranderingsproces kost tijd”, merkt Marc van der Lee van Vion op. „Een markt die tientallen jaren geen berenvlees accepteert, verander je niet zo maar. Om er beweging in te krijgen is veel tijd, energie en onderzoek nodig. De markt is er pas klaar voor als wordt ingezien dat stoppen met castratie mogelijk is met juiste maatregelen in de houderij en een goede controle aan de slachtlijn.”

Uit onderzoek blijkt dat productkwaliteit in Italië belangrijker is dan dierenwelzijn. „Elk afbreukrisico op de kwaliteit wordt door Italianen zorgvuldig vermeden. Maar op langere termijn wint dierenwelzijn ook in Zuid-Europa aan belang”, verwacht Van der Lee. Ondanks de Duitse vrees voor berengeur, slacht de Duitse slachterij Tönnies steeds meer beren. Het gaat om circa 11.000 beren per week, het vlees is uitsluitend voor de export en gaat naar Nederlandse en Engelse supermarkten. „Wij willen op termijn stoppen met het slachten en verwerken van gecastreerde beerbiggen. Dat kan alleen als we berenvlees in de markt ook kwijt kunnen”, zegt Van der Lee.

AH: grote stap met berenvlees
Het Centraal Bureau Levensmiddelhandel (CBL) verwacht een toename van de verkoop van berenvlees door de Nederlandse retail. „Wij hebben geen zicht op de totale omzet van berenvlees in de Nederlandse supermarkten. Het aantal supermarktketens dat overstapt op de verkoop van berenvlees neemt wel toe. Sommige ketens zoals Aldi, Lidl, Super de Boer en Plus supermarkten verkopen al geen vlees meer van gecastreerde dieren”, aldus Miranda Boer van het CBL. „Anderen verkopen naast vlees van zeugen en borgen, meer berenvlees.”

Supermarktketen Jan Linders heeft ook aangekondigd over te stappen op de verkoop van 100 procent berenvlees. Net als Albert Heijn, die vanaf medio 2011 al zijn varkensvlees, afkomstig uit het zogenoemde tussensegment wil verkopen. Eén van de voorwaarden hierbij is niet castreren, naast meer oppervlakte per dier en extra speeltjes in de stallen.

Vion gaat dit duurzaam geproduceerde vlees aan Albert Heijn leveren. Daartoe is het Good Farming Star-concept opgezet en de slachterij in Druten speciaal ingericht voor de productie van het duurzame varkensvlees. Albert Heijn heeft één miljoen varkens nodig om over te schakelen op de verkoop van 100 procent varkensvlees met één ster onder het Beter Leven Keurmerk van de Dierenbescherming. Dat betekent jaarlijks 500.000 beren slachten.

Beperkte vraag berenvlees
Vion slacht in Nederland 14.000 beren per week en nog eens 25.000 beren per week in Engeland. Vion is de grootste producent van berenvlees met jarenlange ervaring in het slachten en verwerken van beren. Het aantal berenslachtingen is tot dusver afgestemd op de beperkte internationale vraag naar berenvlees. Met de toekomstige levering van berenvlees aan Albert Heijn neemt het aantal berenslachtingen in Nederland fors toe.

Dit aantal komt dan uit op het huidige aantal van ruim één miljoen per jaar (20.000 x 52 weken) plus de extra 500.000 beren, die Vion gaat leveren aan Albert Heijn. „De belangstelling voor deelname aan ons Good Farming Star-concept is goed. Al 35 varkenshouders houden varkens volgens de voorwaarden van dit concept”, vertelt Van der Lee.

„Eén van de vier distributiecentra van Albert Heijn gaan we dit jaar al voorzien van varkensvlees met één ster Beter Leven Kenmerk. De werving onder varkenshouders en de opschaling loopt volgens plan. Eind 2011 is het gehele reguliere assortiment varkensvlees vervangen door Good Farming Star.”

Onderzoek meer levering
Naast Vion leveren slachterij Westfort en vleesbedrijf Van Loon berenvlees, grotendeels aan de Nederlandse retail. Van Rooi Meat onderzoekt samen met afnemer Jumbo de mogelijkheden om berenvlees te gaan leveren. Westfort slacht wekelijks 5.000 beren, die onder Milieukeurlabel De Hoeve worden geleverd door circa 100 varkenshouders. Het berenvlees wordt geleverd aan supermarktketen Coop Codis, keurslagers enLa Place-restaurantsvan V&D.

De Belgische winkelketens Colruyt en Okay verkopen vanaf eind 2010 geen vlees meer van gecastreerde biggen. Beide retailers schakelen over op vlees van dieren die zijn gevaccineerd met Improvac. Net als castratie legt deze vaccinatie de hormonenproductie bij varkens stil, zodat het vlees tijdens het bakken geen vervelende berengeur verspreidt of slecht gaat smaken. De Europese autoriteiten keurden Improvac goed in juni 2009.

Slachterijen nog niet klaar
De Groep Colruyt voerde 2.600 succesvolle tests uit en heeft met zijn leveranciers besloten om de castratie van biggen stop te zetten. Vanaf september starten varkenshouders met vaccineren, zodat Colruyt en OKay tegen eind 2010 uitsluitend nog vlees van gevaccineerde dieren verkopen. Het Algemeen Boeren Syndicaat vindt het besluit onvoorbereid. Zij vindt dat de producenten, slachterijen en uitsnijderijen er nog niet klaar voor zijn. Zij sluit acties bij Colruyt niet uit.

De EU-regels voor dierenwelzijn worden voortdurend aangescherpt. Een Europees castratieverbod is nog niet in zicht. Dat hangt af van de resultaten van onderzoek naar de acceptatie van berenvlees binnen en buiten de EU. Veel retailers in Nederland wachten deze ontwikkelingen niet af. Ze stoppen met de verkoop van vlees van gecastreerde varkens. In Engeland en Ierland stortte de varkensvleesmarkt niet in toen er geen borgen meer werden geslacht. Het lijkt erop dat het vooral draait om durf van de retail om te kiezen voor dierenwelzijn.